Czasownik bez tajemnic

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna podział czasowników na formy osobowe, bezokoliczniki i formy zakończone na: -no, -to,

• rozumie terminy: koniugacja, aspekt.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi wskazać czasowniki i określić ich formy,

• dostrzega związki miedzy częścią (gramatyką) a całością (literaturą), wypowiedziami,

• doskonali umiejętność prezentacji wyników swojej pracy,

• kształci umiejętność aktywnego słuchania.

2. Metoda i forma pracy

Metoda problemowa, metoda zajęć praktycznych, elementy metody podającej, praca zbiorowa, praca w grupach, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Lektury uzupełniające: 20 000 mil podmorskiej żeglugi, Opowieści z Narnii

Kartki z ćwiczeniami

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Powitanie. Sprawdzenie listy obecności. Nauczyciel prosi o przygotowanie czystych kartek oraz informuje, iż za chwilę kolega lub koleżanka przeczyta fragment książki, a ich zadaniem będzie wypisanie wyrazów, które mówią o tym, co kto robi lub co się z kimś dzieje.

b) Faza realizacyjna

1. Wybrany chłopiec czyta fragment 2000 mil podwodnej podróży i wówczas chłopcy wypisują czasowniki.

2. Następnie fragment Opowieści z Narnii czyta dziewczyna i wówczas dziewczyny wypisują usłyszane czasowniki.

3. Klasa wymienia wypisane czasowniki, nauczyciel zapisuje je na tablicy.

4. Nauczyciel pyta, czy da się te słowa podzielić na mniejsze grupy, biorąc pod uwagę jakieś cechuje łączące.

5. Wspólne ustalenie podstawowego podziału czasowników na czasowniki w formie osobowej, bezokoliczniki i formy zakończone na: -no, -to (załącznik 1).

6. Nauczyciel prosi o zastanowienie się nad tym, czy czasowniki są odmienną czy nieodmienną częścią mowy (odpowiedź - tylko osobowe są odmienne).

7. Nauczyciel proponuje sporządzenie tabelki ilustrującej odmianę czasowników osobowych, przy użyciu 5, 6 czasowników z tekstu. Wyszczególnienie ich osoby, liczby, czasu, rodzaju

8. Nauczyciel prosi przepisanie tabelki do zeszytu i jej uzupełnienie. Następnie prosi jedną osobę o przeczytanie efektów pracy, ewentualnie poprawiając, uzupełniając.

9. Nauczyciel rozdaje kartki z ćwiczeniami (1 na 2 osoby) i informuje iż to, co określili w tabelce, to nie wszystkie kryteria, według których dzielimy czasowniki, o pozostałych przypomną im niektóre z rozdanych na kartkach ćwiczeń (załącznik 2).

10. Uczniowie w grupach 4‑osobowych wykonują ćwiczenia. Po pewnym czasie przedstawiciel grupy prezentuje wyniki, omawiając kwestię:

aspektu,

strony czynnej,

strony biernej (czasowniki przechodnie i nieprzechodnie),

strony zwrotnej.

11. Nauczyciel wprowadza lub przypomina termin koniugacji.

12. Nauczyciel prosi ucznia o zapisanie na tablicy tematu lekcji: Czasownik bez tajemnic.

c) Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje pracę domową.

5. Bibliografia

1. Gry i zabawy w kształceniu językowym. Propozycje. Scenariusze. Projekty, pod red. H. Wiśniewskiej, Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin 2000.

2. Lewis C. S., Opowieści z Narnii, T. 1, Media Rodzina, Poznań 2004.

3. Verne J., 20 000 mil podmorskiej żeglugi, Podsiedlik‑Raniowski i Spółka, Poznań 1997.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

Czasowniki zakończone na: -ć, -c

osoba:1,2,3

liczba: l. poj., l. mn.

rodzaj: m, ż, n (męskoos., niemęskoos.)

czas teraźniejszy, przeszły, przyszły)

załącznik 2.

1. Podkreśl czasownik, który może występować w stronie czynnej, biernej i zwrotnej

Kto się może bez przyczyny śmiać, ten może i bez bólu płakać.

Próżno myjesz z wierzchu ciało, jeśli wewnątrz co przywarło.

2. Podkreśl czasowniki, które występują z wyrazem „się”, nie mają znaczenia strony zwrotnej

Codziennie rano się ważę.

Krzyś obejrzał się w lustrze.

Sebastian obejrzał się za Jolką.

Tomek gniewa się na Magdę.

Witek dostał się do finału.

Mój kot często drapie się za uchem.

Zamyśliłem się na chwilę.

3. Podane zdania przekształć w zdania o konstrukcji biernej

Marcin Pisze referat na komputerze już dwie godziny.

……………………………………………………….

Terroryści uwięzili dzieci w szkole.

………………………………………………………

4. Podane zdania przekształć w zdania o konstrukcji czynnej

Pałeczki są używane przez Chińczyków do jedzenia wielu potraw.

……………………………………………………………………..

Australia została odkryta w 1768 roku przez Jamesa Cooka.

………………………………………………………………..

b) Zadanie domowe

Wypiszę 6 czasowników z tekstu ulubionej polskiej, określę formę tych czasowników i jeżeli to możliwe, osobę, liczbę, rodzaj, czas, tryb, aspekt.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak