RBzhkGaTcplIx
Ilustracja przedstawia dwanaście złotych gwiazd ułożonych w kształt koła na ciemnym, granatowym tle. Za nimi widoczne są flagi państw członkowskich Unii Europejskiej.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej

Źródło: Learnetic S.A., dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/vectors/unii-europejskiej-flagi-gwiazdy-eu-1328255/, licencja: CC BY 4.0.
Nauczysz się
  • przedstawiać założenia polskiej polityki zagranicznej po 1989 r.,

  • wymieniać państwa, które weszły do Unii Europejskiej w 2004 r.,

  • wyjaśniać, jak powstaje budżet Unii Europejskiej,

  • analizować dane dotyczące budżetu Unii Europejskiej i na ich podstawie formułować wnioski,

  • przedstawiać, w jaki sposób wydawane były w Polsce środki z budżetu Unii Europejskiej,

  • oceniać bilans polskiego członkostwa w Unii Europejskiej.

Wprowadzenie

Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 r. w polskiej polityce zagranicznej dokonał się zwrot na Zachódzwrot na Zachódzwrot na Zachód. Oznaczało to, że dalszych szans rozwoju nasz kraj zaczął upatrywać w zacieśnieniu kontaktów politycznych, gospodarczych i obronnych z państwami zachodnimi. Od tego momentu celem polskiej władzy stała się integracja z Unią Europejską (wcześniejszą Europejską Wspólnotą Gospodarczą) oraz z NATO.

RxYHsp0KhxzDa
Ćwiczenie 1
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
Zwrot na Zachód to: Możliwe odpowiedzi: 1. polityczne określenie nawiązujące do upadku komunizmu w Polsce po 1989 r., 2. dążenie polskich władz do zacieśniania kontaktów politycznych, gospodarczych i obronnych m.in. z państwami należącymi wówczas do EWG., 3. dążenie polskich władz do zacieśniania kontaktów politycznych, gospodarczych i obronnych z państwami bloku wschodniego., 4. działania polskich władz ukierunkowane na odbudowę gospodarki po okresie komunizmu.
ĆWICZENIE: Jednokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Unia Europejska

Unia Europejska to organizacja międzynarodowa, której celem jest integracja gospodarcza i polityczna państw kontynentu europejskiego. W tym zamyśle państwa Unii dążą do występowania na forum międzynarodowym jako jeden organizm polityczny (prowadzą wspólną politykę zagraniczną). W sferze gospodarki dążą natomiast do ujednolicenia systemów gospodarczych państw członkowskich, a w efekcie do polepszenia standardów życia wszystkich mieszkańców.

RF6qKRlos2FuU
Flaga Unii Europejskiej.
Źródło: Learnetic S.A., dostępny w internecie: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Flag_of_Europe.svg, licencja: CC BY 4.0.

Integracja Polski ze Wspólnotą Europejską

Choć polskie władze wyraziły chęć uczestnictwa w strukturach europejskich niemal od razu po upadku komunizmu, to oficjalny wniosek o przystąpienie Polski do Unii Europejskiej został złożony w 1994 r. Od tego momentu nasz kraj rozpoczął długi proces przystosowywania swojej prawa, a także gospodarki do wymogów stawianych przez Unię.

W 2003 r. odbyło się referendum, w którym Polacy wypowiedzieli się, czy chcą, aby Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Wyniki były wiążące dla władz państwa, gdyż w referendum wzięła udział ponad połowa uprawnionych do głosowania, a większość jego uczestników zaznaczyła odpowiedź “tak”.

R9sfkTXayiXhw
Wyniki referendum dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, przeprowadzonego w dniach 7–8 czerwca 2003 r.
Źródło: Learnetic S.A., dostępny w internecie: https://referendum2003.pkw.gov.pl/sww/kraj/indexA.html, licencja: CC BY 4.0.

Wykres kołowy: Wyniki referendum dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w dniach 7‑8 czerwca 2003 r.

TAK: 77,45%

NIE: 22,55%

FREKWENCJE: 58,85%

Ćwiczenie 2
R1SQNf7j3SHWk
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Polska przystąpiła do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. Była jednym z dziesięciu krajów, o które tego dnia rozszerzyła się Unia. Obok Polski, do Unii przystąpiły wówczas Litwa, Łotwa, Estonia, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta i Cypr.

RyeHRuqkbvbQp
Ćwiczenie 3
Dopasuj nazwy państw, które stały się członkami Unii Europejskiej w 2004 r. do właściwego obszaru na mapie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R18ubxceN8Vw8
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Budżet Unii Europejskiej

Jednym z najważniejszych aspektów funkcjonowania Unii Europejskiej są jej finanse. Środki pozyskiwane na realizację celów, jakie stawiają sobie państwa członkowskie, zyskują formę budżetu. Budżet Unii Europejskiej jest planem dochodów i wydatków sporządzanym w walucie europejskiej, czyli euro. Obecny budżet Unii opiera się na reformie z 1988 r. Zgodnie z nią:

  • wprowadzono limity na posiadane do tej pory zasoby własne Unii (kwoty pochodzące z podatków lub ceł),

  • wprowadzono wieloletnie ramy finansowewieloletnie ramy finansowewieloletnie ramy finansowe (perspektywy finansowe),

  • wprowadzono wpłaty narodowe oparte na udziale państw członkowskich w produkcie narodowym brutto UE (obecnie dochodzie narodowym brutto UE).

Wieloletnie ramy finansowe obowiązują w przypadku dwóch pozycji budżetowych, tj. polityki spójności i rozwoju obszarów wiejskich. Oznacza to, że plan wydatków jest ustalany z góry na dłuższy okres czasu.

Pierwsza perspektywa finansowa obejmowała lata 1989‑1993, druga lata 1994‑1999, trzecia (Agenda 2000) lata 2000‑2006, zaś czwarta (Nowa Perspektywa Finansowa) lata 2007‑2013. Z początkiem 2014 roku rozpoczęła się piąta perspektywa finansowa na lata 2014‑2020. Po jej zakończeniu, w 2021 roku rozpoczęła się kolejna perspektywa, która potrwa do 2027 roku.

R1cQreptLbVoq
Budżet Unii Europejskiej na 2014 r. w miliardach euro
Źródło: Learnetic S.A., Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. budżetu, dostępny w internecie: https://slideplayer.pl/slide/12286675/, licencja: CC BY 4.0.

Wykres kołowy: Budżet Unii Europejskiej na 2014 r. w miliardach euro

Inteligentny wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu: 46 %, 61,9 mld

Trwały wzrost gospodarczy (zasoby naturalne): 42%, 56,6 mld

Administracja: 6%, 8,4 mld

Globalny wymiar Europy: 5%, 6,2 mld

Bezpieczeństwo i obywatelstwo: 1%, 1,3 mld

Ogółem: 135,5 mld euro

Środki finansowe wpływają do budżetu UE z tzw. zasobów własnych UE. Na środki te w okresie 2014‑2020 składały się:

  • 80% kwot uzyskanych przez państwa członkowskie z opłat rolnych i cukrowych oraz ceł,

  • wpłaty z tytułu poboru VAT,

  • bezpośrednie wpłaty państw członkowskich szacowane zgodnie z ich udziałem w Dochodzie Narodowym Brutto UE,

  • inne przychody (podatki i potrącenia od dochodów pracowników, odsetek bankowych, wkładów państw trzecich, zwrotów z tytułu niewykorzystanej pomocy unijnej, odsetek za zwłokę salda za poprzedni okres obrachunkowy).

RA2NdQW1hEddg
Skąd pochodzą pieniądze w budżecie Unii w 2014 r.?
Źródło: Learnetic S.A., Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. budżetu, dostępny w internecie: https://slideplayer.pl/slide/12286675/, licencja: CC BY 4.0.

Wykres kołowy: Skąd pochodzą pieniądze w budżecie Unii w 2014 r.?

Zasoby własne oparte na DNB: 74%

Zasoby pochodzące z VAT: 13%

Cła i opłaty wyrównawcze w sektorze cukru: 12%

Inne dochody: 1%

R1QNJNOqiQ4z4
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P jeśli zdanie jest prawdziwe lub F - jeśli jest fałszywe.. Budżet Unii Europejskiej jest sporządzany w euro.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Na budżet UE składają się zasoby własne, a wśród nich 80% kwot uzyskanych z tytułu poboru VAT.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Bezpośrednie wpłaty państw członkowskich są ustalane na podstawie liczby ludności zamieszkujących te państwa.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W wieloletniej ramie finansowej na lata 2014-2020 największy wydatek stanowiła pozycja Trwały wzrost gospodarczy: zasoby naturalne.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Największym źródłem dochodów UE są zasoby własne oparte na Dochodzie Narodowym Brutto.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

W 2020 r. został uchwalony długoterminowy budżet Unii Europejskiej na lata 2021‑2027. W związku z trwającą pandemią koronawirusa (COVID‑19) ogromną część wydatków przeznaczy się na odbudowę gospodarki nadwyrężonej trwającym wiele miesięcy lockdownem1lockdownemSłużyć ma temu wprowadzony instrument odbudowy Next Generation EU2Next Generation EU.

1
2
RPYJGC0hzHzLS
Wydatki Unii Europejskiej w latach 2021‑2027
Źródło: Learnetic S.A., dostępny w internecie: https://ec.europa.eu, licencja: CC BY 4.0.

Wykres kołowy: Wydatki Unii Europejskiej w latach 2021‑2027

Wieloletnie ramy finansowe, 7‑letni budżet UE: 1211 mld euro

Następne pokolenie UE, kryzysowy pakiet odbudowy skumulowany w pierwszych latach: 385,6 mld euro pożyczek, 338 mld euro dotacji; łącznie 806,9 mld euro

Ogółem: 2018 mld euro

R1RDTgSDMMorQ
Ćwiczenie 5
Korzystając z danych na wykresie Wydatki UE 2021-2027 uzupełnij tekst, wybierając właściwe odpowiedzi spośród podanych. Wydatki na lata 2021-2027 zaplanowano na kwotę 2 018 mld1 211 mld euro. Główna część tych wydatków została zawarta w pozycji Wieloletnie ramy finansoweNext Generation UE. W ramach kryzysowego pakietu odbudowy większość kwoty stanowią dotacjepożyczki. Zgodnie z informacjami zawartymi na wykresie budżet unijny został zaplanowany na 1 rok7 lat.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Polska w budżecie Unii Europejskiej

Środki finansowe otrzymywane przez Polskę dzielimy na trzy grupy:

  • przelewy przeznaczone na dopłaty bezpośrednie dla rolników za poprzedni rok,

  • przelewy wynikające z dofinansowania polskich projektów w ramach polityki spójności,

  • przelewy przekazywane wprost do beneficjentów (środki związane np. z realizacją programów wspólnotowych).

W przypadku środków przeznaczonych na finansowanie projektów mówimy o refundacji, a więc zwrocie części kosztów, które zostały poniesione podczas realizacji projektu.

Budżet UE jest tak skonstruowany, że państwa zamożne opłacają większą składkę niż państwa o niższym poziomie rozwoju gospodarczego. Dlatego Polska, jako kraj biedniejszy, jest jednym z głównych beneficjentów największych polityk europejskich – polityki spójności i polityki rolnej. W efekcie nasz kraj otrzymuje z budżetu Unii więcej środków, niż do niego wpłaca.

Polska od początku członkostwa w Unii Europejskiej otrzymała niemal 189 miliardów euro. W tym czasie nasz kraj wpłacił do unijnego budżetu niemal 61 miliardów euro. Oznacza to, że otrzymaliśmy z Unii prawie 128 miliardów euro.

Największą kwotę, bo 121,5 miliarda euro Polska otrzymała w ramach Polityki Spójności, zaś transfery ze Wspólnej Polityki Rolnej wyniosły 61,2 miliarda euro.

R7pAwBulL0j11
Ćwiczenie 6
Zaznacz prawidłowe informacje na temat Polski w budżecie Unii Europejskiej. Możliwe odpowiedzi: 1. Polska jest jednym z bogatszych państw Unii, co przekłada się na wpłacanie większej składki do budżetu Unii niż inne kraje., 2. Polska jest jednym z głównych beneficjentów środków przeznaczanych przez Unię na potrzeby państw członkowskich., 3. Polska jest państwem, które otrzymuje z budżetu Unii więcej środków niż do niego wpłaca., 4. Polska jest państwem zaliczanym do państw o niższym poziomie rozwoju gospodarczego., 5. Polska otrzymuje środki finansowe w ramach trzech grup - przelewów na dopłaty dla rolników, przelewów w ramach polityki spójności i przelewów dla beneficjentów programów wspólnotowych.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RGoyUE7gjeLJP
Ćwiczenie 7
Połącz dane finansowe związane z udziałem Polski w strukturze dochodów i wydatków Unii Europejskiej z właściwymi opisami. ok. 189 mld euro Możliwe odpowiedzi: 1. kwota polskiej składki wpłaconej do Unii Europejskiej, 2. kwota brutto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej, 3. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, 4. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Polityki Spójności, 5. kwota netto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej ok. 128 mld euro Możliwe odpowiedzi: 1. kwota polskiej składki wpłaconej do Unii Europejskiej, 2. kwota brutto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej, 3. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, 4. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Polityki Spójności, 5. kwota netto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej ok. 121,5 mld euro Możliwe odpowiedzi: 1. kwota polskiej składki wpłaconej do Unii Europejskiej, 2. kwota brutto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej, 3. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, 4. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Polityki Spójności, 5. kwota netto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej ok. 61,2 mld euro Możliwe odpowiedzi: 1. kwota polskiej składki wpłaconej do Unii Europejskiej, 2. kwota brutto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej, 3. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, 4. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Polityki Spójności, 5. kwota netto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej ok. 61 mld euro Możliwe odpowiedzi: 1. kwota polskiej składki wpłaconej do Unii Europejskiej, 2. kwota brutto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej, 3. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, 4. kwota otrzymana przez Polskę w ramach Polityki Spójności, 5. kwota netto uzyskana przez Polskę od początku członkostwa w Unii Europejskiej
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Jak wykorzystaliśmy środki z Unii Europejskiej?

R1IkZoh59R8fV
Animacja dotyczy działalności Unii Europejskiej.
Polecenie 1
R1NfA0yWIpMrK
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2
Rw2Xix9vpFSuq
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Bilans członkostwa w Unii Europejskiej

Od samego początku członkostwo Polski w Unii Europejskiej budziło wiele różnych emocji.

EuroentuzjaścieuroentuzjastaEuroentuzjaści wskazują na liczne, ich zdaniem, korzyści wynikające z członkostwa w Unii. To rozwój gospodarczy, którego motorem są środki finansowe całej Unii, poprawa warunków życia obywateli państw członkowskich, bezproblemowość poruszania się w granicach Unii czy wzrost poczucia bezpieczeństwa.

Z kolei eurosceptycyeurosceptykeurosceptycy akcentują zagrożenie utraty suwerenności przez państwa narodowe na korzyść instytucji wspólnotowych, które miałyby podejmować w ich imieniu wszystkie decyzje. Innym argumentem są obawy, że Unia stanie się głosem państw bogatszych, które będą decydowały nie patrząc na interesy biedniejszych członków Unii. Ponadto, duże obawy budzi rozrastający się aparat urzędniczy, co prowadzi do biurokracji i marnowania środków finansowych.

R1EgAtYm6XteO
Skok cywilizacyjny, którego w ciągu ostatnich kilkunastu lat dokonała Polska z całą pewnością nie byłby tak daleki, gdyby nie wsparcie finansowe jakie nasz kraj otrzymał w ramach Unii Europejskiej. Ilustracja przedstawia banknoty euro o różnych nominałach.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Jakkolwiek by nie wypowiedzieć się na temat członkostwa w Unii Europejskiej, warto zauważyć, że dzięki przystąpieniu do tej organizacji, Polska w ciągu kilkunastu lat dokonała ogromnego skoku w rozwoju gospodarczym.

Ćwiczenie 8
RVyZfJ5UgDCpW
(Uzupełnij).

Słowniczek

euroentuzjasta
euroentuzjasta

osoba popierająca proces integracji z Unią Europejską

eurosceptyk
eurosceptyk

osoba sprzeciwiająca się procesowi integracji z Unią Europejską

wieloletnie ramy finansowe
wieloletnie ramy finansowe

obejmują okres minimum 5 lat i wyznaczają limity budżetów rocznych Unii Europejskiej, określając maksymalne kwoty wydatków dla całości budżetu oraz dla jego poszczególnych działów

zwrot na Zachód
zwrot na Zachód

zacieśnienie kontaktów politycznych, gospodarczych i obronnych z państwami zachodnimi po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku

Bibliografia

https://consilium.europa.eu/pl/policies/the-eu-budget/eu-annual-budget/2020-budget/

https://dziennikurzedowy.msz.gov.pl/pl/p/msz_pl/polityka_zagraniczna/zagraniczna_polityka_ekonomiczna/bilans_czlonkostwa_polski_w_ue/index.html

https://european-union.europa.eu/principles-countries-history_pl

https://referendum2003.pkw.gov.pl/sww/kraj/indexA.html

https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/15-lat-w-unii-europejskiej-bilans-czlonkostwa

Janiak K., Budżet Unii Europejskiej, Departament Ekonomiczny Unii Europejskiej MSZ, Warszawa 2015, [w:] (https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwjR_Mmd3qr1AhVy-ioKHTtDCvcQFnoECAIQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.gov.pl%2Fdocuments%2F1149181%2F1150183%2FBudzet_Unii_Europejskiej.pdf%2Fa5f9e073-fae8-0262-a8cc-6e002cd5e7cf&usg=AOvVaw0mSvef3TvLJtXUaqXS2Bc8)

RVN6XCkujkGve
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.