Człowiek – przyjacielem psa?
Człowiek – przyjacielem psa?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Wzbogacenie języka – poznanie związków frazeologicznych słów: wierność, wierny.
Cechy modlitwy.
Poznanie nowego środka stylistycznego: apostrofy.
b) Umiejętności
Analiza treści wiersza.
Rozumienie i nazywanie uczuć bohatera literackiego.
c) Postawy
Wrażliwość na losy psów i innych zwierząt, zależnych od człowieka.
Poczucie odpowiedzialności za hodowane zwierzęta.
Rozumienie uczuć psów, dostrzeganie ich bezwarunkowej wierności ludziom.
Uczenie się bezwarunkowości i stałości takich uczuć, jak: miłość, przyjaźń.
Metoda i forma pracy
Pogadanka, praca z tekstem, ćwiczenie słownikowe, ćwiczenia leksykalne, uzupełnianie tekstu literackiego, drama, samodzielne opowiadanie pisemne.
3. Środki dydaktyczne
Tekst wiersza Carmen Bernos de Gasztold pt. Modlitwa psa.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Powitanie. Nauczyciel pyta, kto z uczniów ma psa lub jakieś inne zwierzę w domu. Następne pytania kieruje do konkretnych uczniów, którzy podnieśli rękę: po co hodujesz zwierzę, do czego służy pies, jakie są jego zadania, czy łatwo jest hodować zwierzę, czy dużo jest obowiązków wobec zwierzęcia w domu, czy fajnie jest mieć zwierzęcego przyjaciela itd. 5 min.
b) Faza realizacyjna
Na zakończenie wstępnej pogadanki nauczyciel pyta któregoś z uczniów: czy tylko pies jest twoim przyjacielem, czy także ty jesteś przyjacielem psa? Kto kim się opiekuje? Prosi o uza‑sadnienie odpowiedzi. 2 min.
Zapisanie tematu lekcji na tablicy i w zeszytach. 1 min.
Nauczyciel czyta głośno wiersz Carmen Bernos de Gasztold pt. Modlitwa psa. Uczniowie równocześnie czytają wiersz po cichu. 2 min.
Jeden z uczniów zostaje poproszony o wskazanie tych fragmentów wiersza, które nadają mu charakter modlitwy. Wprowadzenie pojęcia: apostrofa. 2 min.
Inny uczeń odpowiada na pytanie, kto i do kogo się modli w tym wierszu; przytacza słowa i zwroty, które poświadczają jego zdanie. 1 min.
Następny uczeń odpowiada, o co modli się pies; przytacza cytat na poparcie swoich słów.1 min.
Jeden z uczniów szuka w słowniku frazeologicznym związków ze słowami: wierność i wierny. Tymczasem inni uczniowie podają związki z tymi wyrazami, jakie sobie przypominają. Frazeologizmy zostają zapisane na tablicy i w zeszytach wraz z krótkimi wyjaśnieniami ich znaczeń (np. wierny jak pies – nigdy nie odejdzie, nikogo nie zdradzi). Związki podane przez dzieci zostają uzupełnione związkami ze słownika, jeśli uczniowie nie podali ich wcześniej. 6 min.
Dzieci przepisują do zeszytów cytat z wiersza, stosując cudzysłów:
„Nikt – prócz Ciebie i mnie –
nie wie, czym jest wierność”.
Dopisują własne uzupełnienie tego stwierdzenia (2‑3 zdania), wypowiadając się w osobie pierwszej – jako pies – i wyjaśniając, dlaczego bohater wiersza tak uważa i co myśli o ludziach. 5 min.
Kilkoro dzieci odczytuje swoje uzupełnienia psiej wypowiedzi. Nauczyciel komentuje i ocenia teksty. 5 min.
Dwoje uczniów, mających zdolności aktorskie, zostaje zaproszonych na środek klasy; dzieci mają za zadanie odegrać rozmowę człowieka z jego psem, opierając się na treści wiersza i wy‑rażając uczucia bohaterów. 10 min.
Po odegraniu scenki uczeń, który wczuł się w rolę psa, opowiada o uczuciach, jakie mu towarzyszyły w rozmowie. Pozostali uczniowie pomagają mu nazywać uczucia. 2 min.
c) Faza podsumowująca
Zadanie pracy domowej: napisz opowiadanie z pozycji psa, którego w jakiś sposób skrzywdzili ludzie, ale w końcu znalazł dom i rodzinę pełną miłości; pamiętaj o wyrażaniu i nazywaniu uczuć bohatera. 3 min.
5. Bibliografia
Clutton‑Brock Juliet, tł. z ang. Łukomski Stefan, Psy: poznaj świat psów, wilków, szakali i lisów - ich ewolucję, obyczaje i historię oswojenia, Arkady, Warszawa 1997**.**
Dymna Anna, rozmawia Strzałka Jan, komentuje Bauman Zygmunt, O psach, kotach i aniołach, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
Iwaszkiewiczowa Anna, il. Kobyliński Szymon, Nasze zwierzęta**,** Czytelnik, Warszawa 1989.
Serpell James, przeł. Alichniewicz Anna i Szczęsna Anna*, W towarzystwie zwierząt: analiza związków ludzie‑zwierzęta*, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986.
Sheldrake Rupert, z ang. przeł. Chmiel Krystyna, Niezwykłe zdolności naszych zwierząt, Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
Sołtyńska Maria, oprac. graf. Butenko Bohdan, Zwierzyniec domowy, Państwowy Instytut Wydaw‑niczy, Warszawa 1999.
Verdmon Jacques Leonard de*, „Nie czyń tego drugiemu, co tobie nie miło“,* Wydawnictwo Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, Radom 1900.
Wojs Jerzy, One i my : co czują, co mówią, jak reagują zwierzęta domowe, „Spar”, Warszawa1993.
Bąba Stanisław, Liberek Jarosław, Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Skorupka Stanisław, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1996.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
brak
b) Zadanie domowe
brak
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Większość książek, które wymieniono w bibliografii, można polecić uczniom zainteresowanym hodowlą i psychologią zwierząt domowych.