Scenariusz zajęć

II etap edukacyjny

Temat: Czy Ateńczycy byli tolerancyjni?

Treści kształcenia:

Uczeń:

1. Opisuje życie w Atenach peryklejskich – historia i społeczeństwo (9.2),

2. Wyjaśnia, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja – historia i społeczeństwo (1.8),

3. Podaje przykłady konfliktów między ludźmi i proponuje sposoby ich rozwiązywania – historia i społeczeństwo (1.9),

4. Wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa – historia i społeczeństwo (4.1),

5. Zna prawa i obowiązki, zasady i reguły postępowania – etyka (5).

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Wie, że życie w państwie regulowane jest poprzez ogólne zasady, i potrafi podać ich przykłady,

• Wie, że ustrój demokratyczny zrodził się w starożytnej Grecji,

• Rozpoznaje związek między zasadami społecznymi a dobrami, które owe zasady mają chronić,

• Wie, że jedną z ważniejszych zasad ustroju demokratycznego jest tolerancja, i potrafi ją zidentyfikować wśród innych,

• Umie ocenić, które zasady społeczne służą obywatelom, a które uprzywilejowanej grupie (np. władzy),

• Analizuje tekst historyczny,

• Ma świadomość, że to ludzie tworzą prawa i warto angażować się w sprawy państwa, żeby mieć wpływ na to, jakie prawa powstają i dlaczego.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Formułuje zasady ogólne,

• Rozpoznaje relacje między zasadą społeczną a dobrem/stanem rzeczy, który ma ona chronić,

• Odróżnia zasady sprzyjające i niesprzyjające postawie tolerancji.

• Przedstawia argumenty, analizuje argumenty innych osób,

• Słucha ze zrozumieniem.

Środki dydaktyczne:

• Zasoby multimedialne: słuchowisko Perykles o ustroju ateńskim w zapisach Tukidydesa, karty pracy (Nowe państwa oraz W Atenach), plansza Co to jest tolerancja?,

• Komputer z głośnikami/tablica interaktywna.

Metody nauczania:

• Podająca: wykład,

• Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe,

• Problemowe: aktywizujące – dyskusja, elementy dramy.

Formy pracy:

• Zbiorowa jednolita,

• Indywidualna jednolita,

• Grupowa jednolita.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel wita uczniów i proponuje im eksperyment myślowy. Zanim jednak do niego przystąpią, prosi ich o wyjaśnienie, jak rozumieją pojęcie „tolerancja”. Aby uzupełnić wypowiedzi, prowadzący przedstawia na tablicy interaktywnej planszę Co to jest tolerancja? i ją objaśnia. Każde dziecko otrzymuje wydruk planszy.

2. Następnie prowadzący dzieli klasę na cztery grupy. Należy zwrócić uwagę, by w każdej z nich znalazł się uczeń o zainteresowaniach historycznych, który może pełnić funkcję eksperta, oraz taki, który ma uzdolnienia społeczne i może organizować pracę zespołu. Dzieci mają sobie wyobrazić, że są założycielami nowego państwa, wymyślają jego nazwę, a także formułują trzy lub cztery najważniejsze zasady, które będą w nim obowiązywać.

Prowadzący zwraca szczególną uwagę, aby uczniowie uwzględnili w swoich zasadach zjawisko tolerancji.

Po opracowaniu reguł wszyscy otrzymują kartę pracy Nowe państwa, na której będą zapisywać nazwy wymyślonych państw, a także odpowiadać na pytania dotyczące ich zasad funkcjonowania i oceniać, czy są to państwa tolerancyjne. Nauczyciel prosi, by wszyscy uważnie słuchali wystąpień „władców”.

Wybrani przez grupę liderzy (uczniowie o zdolnościach aktorskich) prezentują poszczególne państwa – wcielają się w role przywódców i informują swoich poddanych/obywateli (reszta klasy) o obowiązujących zasadach.

Zadanie służy uświadomieniu uczniom związku między zasadami społecznymi a określonymi dobrami, które mają one chronić; niewykluczone, że niektóre wypracowane przez uczniów reguły będą chronić dobra tylko określonej grupy ludzi, a innym przynosić szkodę (zobacz przykłady w karcie pracy). Prowadzący koniecznie musi na to zwrócić uwagę i wyjaśnić. Po wypełnieniu kart pracy następuje ich omówienie.

3. W kolejnej części, w krótkim wykładzie, nauczyciel opowiada o źródle europejskich zasad ustrojowych i obywatelskości – starożytnej Grecji – oraz o Peryklesie jako prawodawcy. To zadanie można powierzyć też uczniom o zainteresowaniach historycznych, którzy mogą indywidualnie lub w grupie przygotować krótką prezentację tych zagadnień.

4. Słuchowisko Perykles o ustroju ateńskim w zapisach Tukidydesa.

Uczniowie dzielą się na grupy (mogą być te same, w których tworzyli nowe państwa). Każdy otrzymuje kartę pracy W Atenach. Nauczyciel zaprasza do wysłuchania nagrania Perykles o ustroju ateńskim w zapisach Tukidydesa. Dzieci mogą śledzić treść słuchowiska na kartach pracy. Grupy przygotowują odpowiedzi na pytania, a następnie reprezentant każdego zespołu przedstawia jedną z nich. W przypadku rozbieżnych zdań należy je przedyskutować.

5. Pytanie podsumowujące zajęcia może być następujące:

W Polsce, podobnie jak w starożytnych Atenach, panuje demokracja. Czy waszym zdaniem obecnie są przestrzegane ateńskie zasady?

(Jeśli nie, to co jest tego przyczyną? Może brak nam tolerancji?)

Uwagi:

• Konspekt w znacznej mierze – poprzez wykorzystany zasób multimedialny – bazuje na aktywności uczniów zdolnych, z zainteresowaniami historycznymi oraz rozwiniętymi kompetencjami myślenia abstrakcyjnego. W przypadku grup z dużymi deficytami w obu wymienionych zakresach zalecana jest wspólna analiza, na forum klasy, tekstu źródłowego. Elementy dramowe zaktywizują kinestetyków oraz uczniów o wysokich kompetencjach językowych. Forma eksperymentu myślowego, wraz z wpisaną weń czynnością słowotwórczą, powinna przysłużyć się rozwojowi kreatywności dzieci.

• Tekst słuchowiska do wydrukowania dla uczniów z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami w skupieniu się.

Perykles o ustroju ateńskim w zapisach Tukidydesa

Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracją, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości. W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa; jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, jakim się wyróżnia; nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów. W naszym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności. W życiu prywatnym nie wglądamy z podejrzliwą ciekawością w zachowanie się naszych współobywateli, nie odnosimy się z niechęcią do sąsiada, jeśli się zajmuje tym, co mu sprawia przyjemność, i nie rzucamy w jego stronę owych pogardliwych spojrzeń, które wprawdzie nie wyrządzają szkody, ale ranią. Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym, szanujemy prawa w życiu publicznym; jesteśmy posłuszni każdoczesnej władzy i prawom, zwłaszcza tym nie pisanym, które bronią pokrzywdzonych i których przekroczenie przynosi powszechną hańbę.