Czy mity powracają jako żywe zjawisko?

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• utrwala znajomość związków frazeologicznych pochodzenia mitologicznego,

• umie podać przykłady archetypów wraz z ich znaczeniem,

• rozumie pojęcie mitu‑kodu.

b) Umiejętności

Uczeń:

• dostrzega funkcjonowanie frazeologizmów we współczesnej polszczyźnie,

• potrafi uargumentować swoje stanowisko wobec danego zagadnienia.

2. Metoda i forma pracy

Elementy metody problemowej, podającej, heurystycznej, praca zbiorowa, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Mitologia – Jana Parandowskiego

Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny

Teksty: Prometeusz, Historia Minotaura

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Powitanie. Sprawdzenie listy obecności. Nauczyciel wyjaśnia uczniom cel lekcji, czyli zbadanie, czy to, co w starożytności było tak żywe, tłumaczy każdy element świata dziś, w jakiś sposób wpływa na rzeczywistość.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rysuje na tablicy schemat aktu komunikacji, objaśniając, że ta współczesna teoria aktów mowy wyjaśnia także to, jak funkcjonował niegdyś mit.

2. Nauczyciel prosi o interpretacje tego, znanego już uczniom, schematu na przykładzie hipotetycznej sytuacji komunikacyjnej między starożytnymi Grekami.

3. Nauczyciel podkreśla znaczenie mitu jako kodu, pewnego języka, dzięki któremu starożytni tłumaczyli rzeczywistość.

4. Nauczyciel prosi o przypomnienie znaczenia terminu archetyp, próbując uzasadnić to, dlaczego mówimy o tym przy mitach.

5. Nauczyciel prosi o mitologiczne przykłady archetypów i wnioski o stopniu przenikania ich do kultury współczesnej. Uczniowie podają np.:

   • Demeter – archetyp cierpienia

   • Ikar - lekkomyślność

   • Syzyf - bezowocnej pracy

   • Prometeusz - poświęcenia

   • Dedal - pomysłowości

6. Nauczyciel prosi o inne przykłady śladów pozostawionych przez mitologię, gdy padnie odpowiedź, że frazeologizmy, wówczas prosi o przykłady, zapisanie ich na tablicy, np. puszka Pandory, stajnia Augiasza, ogień prometejski, jabłko niezgody, koń trojański, pięta Achillesa, syzyfowa praca, męki Tantala, róg obfitości, paląca koszula Dejaniry.

7. Nauczyciel prosi o rozdanie słowników frazeologicznych (1 na 4 osoby) i znalezienie znaczeń wypisanych związków, następnie zapisanie ich w zeszytach.

c) Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi ochotników (bądź ich wybiera) do przeczytania utworów współczesnych nawiązujących do mitologii w nieco nietypowy sposób(utwory Herberta).

2. Nauczyciel prosi o komentarz od klasy na temat przeczytanych utworów.

3. Nauczyciel zadaje pracę domową.

5. Bibliografia

1. Bąba S., Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2001.

2. Bortnowski S., Konteksty dzieła literackiego. Inspiracje metodyczne dla nauczycieli szkół średnich, Warszawa 1991.

3. Herbert Z., Pan Cogito (Prometeusz, Historia Minotaura), Wydaw. Dolnośląskie, Wrocław 1993.

4. Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Wydaw. Poznańskie, Poznań 1990.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Sięgnę do 4 mitologii innych kultur niż grecka i rzymska, podam ich tytuł i 3-, 4‑zdaniową charakterystykę.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak