Czy Słońce zawsze góruje w południe?

R17GgEmhuRqTY

Animacja przedstawiająca model Ziemi obracający się wokół własnej osi w prawą stronę. Na modelu znajdują się wszystkie kontynenty. Kontynenty posiadają odpowiednio kolor zielony dla terenów pokrytych roślinnością, jasno brązowy dla terenów pustynnych oraz biały dla terenów pokrytych wiecznym śniegiem. Śniegiem pokryte są tereny na południu i północy Ziemi. W szerokościach klimatu umiarkowanego i na równiku kontynenty są zielone, a w strefie podzwrotnikowo jasnobrązowe, pustynne.

1. Strefy czasowe

Wszystkie miejscowości położone na tym samym południku mają w tym samym momencie południe (czyli moment górowania Słońca nad Ziemią), co jest podstawą do wyznaczania czasu słonecznego. Ziemia obraca się o kąt: 360° w ciągu 24 godzin, czyli 15° w ciągu 1 godziny i 1° w ciągu 4 minut.

Czasem słonecznym posługiwano się do XIX wieku, ponieważ rozwój cywilizacji oraz podróże międzykontynentalne wymusiły wprowadzenie jednolitego czasu w określonej strefie czasowej (zależnej od długości geograficznej), czyli czasu strefowego.

W 1884 roku cała powierzchnia naszej planety podzielona została na 24 strefy czasowestrefy czasowestrefy czasowe odpowiadające wszystkim godzinom w ciągu doby.

Południkiem początkowym do wyznaczenia stref stał się południk zerowy, a każdy południk położony 15° na wschód (E) lub zachód (W) od niego jest południkiem środkowym swojej strefy. Szerokość każdej strefy wyznaczono dodając 7°30'‚ na wschód i zachód do południka środkowego. W strefach czasowych bezpośrednio sąsiadujących czas różni się o 1 godzinę. Przemieszczając się od południka 0°: na wschód – dodajemy, zaś na zachód – odejmujemy.

Wszystkie kraje europejskie znalazły się w pięciu strefach czasowych. W strefie południka 0°, nazywanego czasem uniwersalnym lub strefą czasu zachodnioeuropejskiego, leży np. Wielka Brytania. Polska należy do strefy czasu środkowoeuropejskiego przyporządkowanego do południka 15°E. Gdy w strefie czasu uniwersalnego jest godzina 12:00, to w strefie, w której znajduje się Polska (między 7,5°E do 22,5°E), jest godzina 13:00.

2. Czas urzędowy

Strefy czasowe nie okazały się idealnym rozwiązaniem wszystkich problemów. Granice państwowe nie przebiegają bowiem zgodnie z granicami stref. Na przykład gdyby bezwzględnie przestrzegać granic stref czasowych, to część Polski położoną na wschód od południka 22°30’E należałoby zaliczyć do strefy czasu wschodnioeuropejskiego. Miałaby więc czas o godzinę późniejszy niż reszta Polski.

W takiej sytuacji nie ma sensu wprowadzać dla mniejszej części danego kraju innego czasu i powodować zamieszanie związane z koniecznością przestawiania zegarków. Podjęto zatem decyzję, aby wprowadzić czas urzędowyczas urzędowyczas urzędowy, jednolity w całym kraju. Choć wschodnie granice naszego kraju leżą w strefie czasu wschodnioeuropejskiego, to urzędowo zostały włączone do strefy czasu środkowoeuropejskiego, który ma czas południka 15°E przebiegającego w pobliżu zachodnich granic Polski. Podobnie postąpiły rządy wielu innych państw. Dlatego na wielu obszarach na Ziemi obowiązuje inny czas, niż wynikałoby to z ich położenia w danej strefie czasowej.

Podsumowanie

• W celu ujednolicenia wskazań zegarków na danym obszarze na całej kuli ziemskiej wprowadzono strefy czasowe.

• Istnieją 24 strefy czasowe o szerokości po 15° długości geograficznej.

• Aby na terenie całego kraju zegarki wskazywały ten sam czas, wprowadza się czas urzędowy obowiązujący na całym obszarze całego kraju.

• W wielu krajach rozróżnia się czas letni i zimowy.

11

Ćwiczenie 1

Odczytaj z mapy długość geograficzną miejscowości, w której mieszkasz. Określ czas słoneczny w twojej miejscowości w chwili, gdy na południku 0° jest godzina 8:00 czasu słonecznego. Następnie określ czas strefowy i urzędowy. Wskaż, jaka jest różnica między czasem słonecznym i strefowym.

R1XXKjn0HiDfY

Odczytaj z mapy długość geograficzną miejscowości, w której mieszkasz. Określ czas słoneczny w twojej miejscowości w chwili, gdy na południku 0° jest godzina 8:00 czasu słonecznego. Następnie określ czas strefowy i urzędowy. Wskaż, jaka jest różnica między czasem słonecznym i strefowym. (Uzupełnij).

Na podstawie dostępnych źródeł wiedzy określ długość geograficzną miejscowości, w której mieszkasz. Określ czas słoneczny w twojej miejscowości w chwili, gdy na południku 0° jest godzina 8:00 czasu słonecznego. Następnie określ czas strefowy i urzędowy. Wskaż, jaka jest różnica między czasem słonecznym i strefowym.

RLfDIa1HPgVmx

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Z mapy Polski odczytaj długość geograficzną miejscowości, w której mieszkasz. Następnie na podstawie grafiki „Większość terytorium Polski leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego a wschodnie krańce w strefie czasu wschodnioeuropejskiego”, określ czas urzędowy oraz strefowy występujący w twojej miejscowości.

Pokaż odpowiedź

R1P8MJKwzIouJ

Ilustracja prezentuje mapę Polski z naniesioną siatką współrzędnych geograficznych. Pod ilustracją umieszczono tabelkę z opisem czasu słonecznego. Przy 15° jest godzina 9.00. Zmienia się co stopień długości geograficznej: 9:04, 9:08, 9:12, 9:16, 9:20, 9:24, 9:28, 9:32 a na ostatnim na wschodzie jest 9.36. Polska leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego, tj występuje w całym kraju godzina 9:00. Poniżej w tabeli przedstawiono czas urzędowy: 9:00 - czasu zimowego, 10:00 - czasu letniego.

Słownik

Zadania