Czy to jest przyjaźń? Czy to jest kochanie?
Miłość to pojęcie trudne do zdefiniowania i wieloznaczne. Odnosi się zarówno do uczuć, stanów emocjonalnych, relacji międzyludzkich, jak i postaw. Stanowi ważny aspekt badań psychologicznych.
Jakie stany towarzyszą zwykle zakochaniu? Czy prawdziwa miłość daje poczucie szczęścia?
Jakich określeń można użyć do opisu przyjaźni, a jakich do opisu miłości? Korzystając ze słownika języka polskiego, podaj odpowiednie przymiotniki.
O miłości i przyjaźni w poezji Adama Mickiewicza
Posłuchaj utworu Niepewność wykonywanego przez Marka Grechutę (muz. Jan Kanty Pawluśkiewicz, sł. Adam Mickiewicz).
NiepewnośćGdy cię nie widzę, nie wzdycham, nie płaczę,
Nie tracę zmysłów, kiedy cię zobaczę;
Jednakże gdy cię długo nie oglądam,
Czegoś mi braknie, kogoś widzieć żądam;
I tęskniąc, sobie zadaję pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?
Gdy z oczu znikniesz, nie mogę ni razu
W myśli twojego odnowić obrazu.
Jednakże nieraz czuję mimo chęci,
Że on jest zawsze blisko mej pamięci.
I znowu sobie powtarzam pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?
Cierpiałem nieraz, nie myślałem wcale,
Abym przed tobą szedł wylewać żale;
Idąc bez celu, nie pilnując drogi,
Sam nie pojmuję, jak w twe zajdę progi;
I wchodząc, sobie zadaję pytanie;
Co tu mię wiodło? przyjaźń czy kochanie?
Dla twego zdrowia życia bym nie skąpił,
Po twą spokojność do piekieł bym zstąpił;
Choć śmiałej żądzy nie ma w sercu mojem,
Bym był dla ciebie zdrowiem i pokojem.
I znowu sobie powtarzam pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?
Kiedy położysz rękę na me dłonie,
Luba mię jakaś spokojność owionie,
Zda się, że lekkim snem zakończę życie;
Lecz mnie przebudza żywsze serca bicie,
Które mi głośno zadaje pytanie:
Czy to jest przyjaźń? czyli też kochanie?
Kiedym dla ciebie tę piosenkę składał,
Wieszczy duch mymi ustami nie władał;
Pełen zdziwienia, sam się nie postrzegłem,
Skąd wziąłem myśli, jak na rymy wbiegłem;
I zapisałem na końcu pytanie:
Co mię natchnęło? przyjaźń czy kochanie?Adam Mickiewicz, Niepewność, [w:] tegoż, Wybór poezyj, t. 2, oprac. Czesław Zgorzelski, Warszawa 1997, s. 31–32.
Po przeczytaniu wiersza Niepewność Adama Mickiewicza odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia.
Wskaż powtórzone w każdej strofie pytanie i wyjaśnij, jaki jest stan ducha postaci mówiącej.
Wyszukaj w utworze cytaty wyrażające rozterki postaci mówiącej. Które z nich świadczą o tym, że kocha kobietę, a które temu przeczą? Wpisz cytaty w odpowiednią kolumnę.
Wyjaśnij tytuł wiersza.
Jakie sytuacje życiowe wywołują u człowieka stan niepewności i jakie to rodzi emocje? Odpowiedz, odwołując się do własnych doświadczeń i obserwacji.
Uzupełnij zdanie właściwym wyrazem.
bezpośredniej, pośredniej
Wiersz zalicza się do liryki ............................, ponieważ postać mówiąca wypowiada się w pierwszej osobie.
Jakich informacji na temat postaci mówiącej dostarcza ostatnia strofa?
Napisz tekst, w którym przekonasz innych, że podmiot mówiący kocha kobietę, lub tekst zawierający argumenty przemawiające za tym, że mężczyzna darzy ją tylko przyjaźnią.
O miłości w wierszach Adama Asnyka
Ja Ciebie kochamJa ciebie kocham! Ach te słowa
Tak dziwnie w moim sercu brzmią.
Miałażby wrócić wiosna nowa?
I zbudzić kwiaty co w nim śpią?
Miałbym w miłości cud uwierzyć,
Jak Łazarz z grobu mego wstać?
Młodzieńczy, dawny kształt odświeżyć,
Z rąk twoich nowe życie brać?
Ja ciebie kocham? Czyż być może?
Czyż mnie nie zwodzi złudzeń moc?
Ach nie! bo jasną widzę zorzę
I pierzchającą widzę noc!
I wszystko we mnie inne, świeże,
Zwątpienia w sercu stopniał lód,
I znowu pragnę – kocham – wierzę –
Wierzę w miłości wieczny cud!
Ja ciebie kocham! Świat się zmienia,
Zakwita szczęściem od tych słów,
I tak jak w pierwszych dniach stworzenia
Przybiera ślubną szatę znów!
A dusza skrzydła znów dostaje,
Już jej nie ściga ziemski żal –
I w elizejskie leci gaje –
I tonie pośród światła fal!Adam Asnyk, Ja Ciebie kocham, [w:] tegoż, Poezje, oprac. Stefan Lichański, Warszawa 1974, s. 74.
Po przeczytaniu wiersza Asnyka Ja Ciebie kocham wykonaj polecenia.
Określ, kim jest postać mówiąca.
Wskaż cechy łączące ten utwór z wierszem Mickiewicza Niepewność.
Wyszukaj w utworze Asnyka liczne cytaty odnoszące się do stanu emocjonalnego postaci mówiącej. Nazwij uczucia, o których mowa w wierszu.
Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią w utworze zdania pytające i zdania wykrzyknikowe.
Przeczytaj fragmenty wiersza nawiązujące do mitologii i Biblii. Wyjaśnij, dlaczego autor utworu do nich nawiązuje.
Miłość jak słońceMiłość jak słońce: ogrzewa świat cały
I swoim blaskiem ożywia różanym,
W głębiach przepaści, w rozpadlinach skały
Dozwala kwiatom rozkwitnąć wiośnianym
I wyprowadza z martwych głazów łona
Coraz to nowe na przyszłość nasiona.
Miłość jak słońce: barwy uroczemi
Wszystko dokoła cudownie powleka;
Żywe piękności wydobywa z ziemi,
Z serca natury i z serca człowieka
I szary, mglisty widnokrąg istnienia
W przędzę z purpury i złota zamienia.
Miłość jak słońce: wywołuje burze,
Które grom niosą w ciemnościach spowity,
I tęczę pieśni wiesza na łez chmurze,
Gdy rozpłakana wzlatuje w błękity,
I znów z obłoków wyziera pogodnie,
Gdy burza we łzach zgasi swe pochodnie,
Miłość jak słońce: choć zajdzie w pomroce,
Jeszcze z blaskami srebrnego miesiąca
Powraca smutne rozpromieniać noce
I przez ciemność przedziera się drżąca,
Pełna tęsknoty cichej i żałoby,
By wieńczyć śpiące ruiny i groby.Adam Asnyk, Miłość jak słońce, [w:] tegoż, Poezje, oprac. Stefan Lichański, Warszawa 1974, s. 393.
Po przeczytaniu wiersza Adama Asnyka wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania.
Wyjaśnij, jaką funkcję pełni porównanie rozpoczynające każdą strofę.
Jaki efekt uzyskał poeta, wykorzystując do opisu miłości elementy natury? Swoją odpowiedź poprzyj cytatami.
Zgromadźcie słownictwo, które kojarzy się wam ze słońcem. Jakie nacechowanie emocjonalne, dodatnie czy ujemne, ma to słownictwo? Wyjaśnij, dlaczego autor wykorzystał w wierszu motyw słońca.
Jakie barwy dominują w utworze? Wypisz ich nazwy i powiedz, jaki tworzą nastrój.
Zastanów się i odpowiedz na pytanie, czy barwy mogą zawierać pierwiastek emocjonalny. Podaj, z czym najczęściej kojarzą się barwy występujące w liryku.
Uczucia pokazane za pomocą obrazów
Wyszukaj w dowolnym źródle i obejrzyj film pt. Duma i uprzedzenie w reżyserii Joe'go WrightaJoe'go Wrighta. Następnie odpowiedz na pytania.
W jaki sposób pan DarcyDarcy wyraża swoje uczucia?
W którym momencie bohater filmu popełnia błąd?
Dlaczego został odtrącony przez Elizabeth BennetElizabeth Bennet?
O dziele
Film, który obejrzeliście, jest adaptacją słynnej powieści angielskiej pisarki Jane AustenJane Austen Duma i uprzedzenie (wyd. 1813). Powieść ma charakter romansu społeczno‑obyczajowego.
Rozważna i romantyczne (fragment recenzji filmu pt. Duma i uprzedzenie)Bohaterką tej rozgrywającej się w XVIII‑wiecznych realiach historii jest Elizabeth Bennet – inteligentna młoda kobieta, która wraz ze swoimi czterema siostrami pada ofiarą zabiegów matki starającej się znaleźć dla swoich córek jak najlepszych kawalerów. JaneJane, LydiLydi, MaryMary i KittyKitty uważają, że małżeństwo będzie spełnieniem ich marzeń, jednak Elizabeth pragnie od życia czegoś więcej. Kiedy w sąsiedztwie Bennetów zamieszkuje przystojny kawaler, pan BingleyBingley, w rezydencji głównych bohaterów zaczyna wrzeć. Matka sióstr jest przekonana, że w towarzystwie przyjaciół Bingleya znajdą się kandydaci na mężów jej córek. Wśród nich jest między innymi sprawiający na pierwszy rzut oka nieprzyjemne wrażenie pan Darcy, któremu w oko wpada Elizabeth...
Rozważna i romantyczne (fragment recenzji filmu pt. Duma i uprzedzenie)
Miłość w ujęciu frazeologicznym
Dwa oblicza miłości. Porównanie językowych obrazów miłości tkwiących w etymologii i frazeologii[...] Ujęcie frazeologicznefrazeologiczne:
byt materialny (miłość wypełnia, przepełnia kogoś, miłość napływa);
byt osobowy (miłość przychodzi, miłość rodzi się, miłość umiera);
siła zewnętrzna (miłość opanowuje, oślepia);
siła, właściwość wewnętrzna (chory z miłości, ślepa miłość, gorzeć z miłości, zapałać miłością) albo siła nieokreślona (miłość wybucha, miłość tli się, miłość gaśnie);
walka, działanie, czyn (zdobyć miłość, podboje miłosne, budzić miłość, wzniecać miłość, pozyskać miłość, żywić miłość do kogoś);
więź, zespolenie (miłość łączy, związek miłosny);
dar, dobro, wartość (darzyć kogoś miłością, zaskarbić sobie miłość, pragnąć miłości).
Mariola Jakubowicz, Dwa oblicza miłości. Porównanie językowych obrazów miłości tkwiących w etymologii i frazeologii, [w:] , Język a Kultura, t. 14, Wrocław 2000, s. 233–244.
Ułóż 10 zdań z podanymi w tekście Marioli Jakubowicz związkami frazeologicznymi.
Zadaniowo
Połączyła ich wielka miłość – przedstaw historię miłości wybranej pary bohaterów literackich.
Wybierz jeden z poniższych cytatów i napisz, jaką kryje prawdę o miłości.
a) „Na początku miłości trzeba chodzić bardzo ostrożnie, dopiero później można się puścić pędem przez pola prosto w objęcia ukochanego, kiedy ma się pewność, że nas nie wyśmieje, jeśli się potkniemy” (Jonathan CarrollJonathan Carroll, Muzeum psów).
b) „Więc żeby uczucie trwało, trzeba zgodzić się na niepewność, wypłynąć na niebezpieczne wody, tam gdzie posuwa się do przodu tylko ten, kto ufa, odpoczywać, unosząc się na zmiennych falach zwątpienia, znużenia, spokoju, ale nigdy nie zbaczać z kursu” (Eric‑Emmanuel SchmittEric‑Emmanuel Schmitt, Małe zbrodnie małżeńskie).