Czy tylko kłótnie i zamachy? Problemy polityczne II RP
Wprowadzenie
W grudniu 1922 roku wybrano pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej. Został nim światowej sławy chemik, profesor Gabriel Narutowicz.
Jego kandydatura od początku nie podobała się jednak narodowej demokracjinarodowej demokracji. Gdy kilka dni po wyborach prezydent Narutowicz zginął w zamachu, o podżeganie do morderstwa oskarżono właśnie endecjęendecję.
Zadanie na rozgrzewkę
Przypomnij spory, które toczyli Józef Piłsudski i Roman Dmowski w sprawie Polski i jej przeszłości. Przyporządkuj poszczególne stwierdzenia tak, by odzwierciedlić poglądy przeciwników politycznych.
W Polsce powinna przeważać ludność polska., Polacy powinni znaleźć wspólny język z innymi narodami z pogranicza polsko-rosyjskiego., Głównym wrogiem Polski jest Rosja., O sprawę polską przede wszystkim należy walczyć zbrojnie., Głównym wrogiem Polski są Niemcy., Wyborcy powinni głosować na narodową demokrację., Polska Partia Socjalistyczna jest dość dobrą opcją dla wyborców., Lepiej angażować się w zabiegi dyplomatyczne na rzecz sprawy polskiej.
Józef Piłsudski | |
---|---|
Roman Dmowski |
Pierwsze trudności. Konstytucja marcowa i problemy z demokracją
Początkową radość społeczeństwa z odzyskanej niepodległości dość szybko zmąciły trudności z ułożeniem życia w odrodzonej ojczyźnie. Okazało się, że wzniosłe ideały nie zawsze sprawdzają się w praktyce.
W marcu 1921 roku sejm przyjął Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.
Dopasuj przedstawione regulacje konstytucji marcowej ze skutkami, które wywołały.
W wyborach do sejmu nie było mechanizmu, który zapobiegałby wchodzeniu do parlamentu przedstawicieli bardzo wielu różnych partii politycznych. W efekcie sejm był rozdrobniony, a niektóre partie miały tylko kilku posłów. W tej sytuacji trudno mu było podejmować decyzje, bo było wiele różnych poglądów na każdą sprawę., Przy rozdrobnionym sejmie rządowi trudno było utrzymać poparcie (co rusz któraś z partii się z niego wycofywała, przez co rząd tracił poparcie większości sejmu). Rządy zmieniały się często i nie mogły realizować spójnych długofalowych planów., Prawa obywatelskie były wykorzystywane często do krytykowania władz (np. w prasie), co podważało autorytet państwa., Urząd prezydenta nie dawał wiele władzy. Józef Piłsudski odmówił kandydowania, bo chciał mieć wpływ na sprawy państwa. Nikt inny nie cieszył się takim jak on autorytetem, co dodatkowo osłabiało ten urząd.
Obywatele mieli zagwarantowanych wiele praw i wolności (m.in. wolność słowa, druku, zgromadzeń, wyznania itp.). | |
Wprowadzono powszechne prawo wyborcze. Sejm i senat miały być powoływane w wyborach powszechnych (każdy obywatel mógł głosować), równych (każdy głos się liczył tak samo), w głosowaniu bezpośrednim (trzeba było osobiście przyjść na wybory) i tajnym. | |
Premiera powoływał sejm w porozumieniu z prezydentem. Rząd odpowiadał przed sejmem. | |
Prezydent wybierany był nie przez ogół obywateli, lecz przez sejm i senat. Nie miał zbyt wielkiej władzy, przede wszystkim reprezentował państwo w kontaktach zagranicznych. |
Zamach majowy. Konstytucja kwietniowa i inne problemy z demokracją
Sejm II Rzeczypospolitej był rozdrobniony (to znaczy, że zasiadali tam posłowie z wielu drobnych partii), kolejne rządy traciły poparcie większości sejmowej, a państwo zdawało się dryfować w nieokreślonym kierunku. W tej sytuacji w maju 1926 roku Józef Piłsudski zmobilizował wiernych sobie żołnierzy i dokonał zamachu stanu: zmusił legalne władze, by podały się do dymisji. Obsadził najwyższe urzędy swoimi kandydatami. Sam objął funkcję ministra spraw wojskowych. W kolejnych latach zmieniono prawo (w kwietniu 1935 roku uchwalono nową konstytucję) oraz wprowadzono rozwiązania, które ograniczały wolność i demokrację, ale miały usprawnić państwo.
Poniżej zaprezentowane są różne opinie na temat zmian wprowadzonych po zamachu majowym. Oceń, jaki mają charakter. Przyporządkuj odpowiednio opinie do intencji wypowiadających je osób.
Umieszczanie polityków opozycyjnych w obozach odosobnienia, bez żadnych wyroków sądowych, należy uznać za skandal, niemieszczący się w zasadach demokracji., To okropne, żeby tak traktować przeciwników politycznych., Gdyby tak jeszcze lepiej zatroszczono się o chłopów..., Wreszcie ograniczono awantury w sejmie., Dobrze, że w szkole kładzie się wielki nacisk na wychowanie dla państwa. Dzięki temu młode pokolenie wyrośnie na patriotów. I może nie powtórzy błędów starszych., Wielu znanych polityków zdecydowało się na emigrację, m.in. do Szwajcarii., Że też trzeba popadać ze skrajności w skrajność!, To okropne, żeby tak traktować przeciwników politycznych., Nowa konstytucja dawała więcej władzy prezydentowi. Na przykład to on powoływał rząd., W tym kraju nie da się żyć! To więzienie! Wyjeżdżam stąd i wrócę dopiero, jak władza się zmieni!
Krytyka | |
---|---|
Pochwała | |
Wyrażenie emocji | |
Rzeczowe przedstawienie sytuacji | |
Zgłoszenie propozycji nowych rozwiązań |
Politycy II Rzeczypospolitej
Dopasuj nazwiska polityków do określeń, z którymi łatwo ich skojarzyć.
chemik, rolnik, marszałek, pianista, narodowiec
Paderewski | |
Piłsudski | |
Dmowski | |
Witos | |
Narutowicz |
Podsumowanie
Kształtowanie ustroju politycznego Rzeczypospolitej okazało się trudnym zadaniem. Politycy byli bardzo skłóceni, a rozczarowane społeczeństwo raz po raz wybierało rozdrobniony i nieskuteczny sejm. Bardzo demokratyczna Konstytucja marcowa nie spełniła więc pokładanych nadziei. Regulacje wprowadzone po zamachu majowym przez ekipę Józefa Piłsudskiego umożliwiły sprawniejsze rządzenie, ale ograniczały prawa obywateli. Wielu polityków opozycji wyemigrowało, by uniknąć represji.
Oceniać sytuację z różnych stron.
Dostrzegać zalety i wady demokracji.
Kiedy i po co warto ograniczyć demokrację? W jaki sposób można to zrobić?