Czy z ONZ świat jest lepszy?
Historia ONZ
Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) powstała w dniu 24 października 1945 r. Jest organizacją, która ma na celu utrzymanie pokoju na świecie i przestrzeganie praw człowieka. Polska była jej jednym z pierwszych członków, podpisując Deklarację Narodów Zjednoczonych właśnie w 1945 r.
Z poniższego nagrania dowiesz się szczegółów dotyczących udziału Polski w ONZ od 1945 r. Obejrzyj materiał, aby poznać szczegóły.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rs3lnsyGlOjMx
Film przedstawia opowiada historię założenia Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Trzeba jednak sprecyzować filmową narrację, która powstała w czasach PRL. W chwili powołania ONZ mocarstwa zachodnie uznawały Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, czyli rząd londyński. Nie został on jednak zaproszony do San Francisco, ponieważ zachodni politycy obawiali się reakcji Józefa Stalina, dyktatora Związku Sowieckiego.
Stalin zdecydował o utworzeniu w Polsce nowego rządu, który był zależny od ZSRS. W tej sytuacji na konferencji założycielskiej nie było przedstawicieli Polski. Nie zmieniło to jednak postawy aliantów z czasów II wojny światowej względem kraju sojuszniczego. Jako kraj zwycięskiej koalicji Polska była od początku traktowana jako członek ONZ, ale formalnie przystąpiła do organizacji dopiero w październiku 1945 roku.
W latach powojennych działania ONZ były bardzo intensywne, przede wszystkim w krajach trzeciego świata. Zadaniem organizacji było stabilizowanie sytuacji międzypaństwowej, zapobieganie konfliktom zbrojnym, a w sytuacjach skrajnych
- wprowadzenia sił wojskowych i obserwatorów z innych państw członkowskich, celem uspokojenia napięć.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R18AWgOQWfnKb
W filmie przedstawiono działania Organizacji Narodów Zjednoczonych w okresie po 1945 roku.
Szczegółowe informacje o działalności ONZ znajdziesz na stronie Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie: http://www.unic.un.org.pl/aktualnosci/szescdziesiat-sposobow-poprzez-ktore-onz-zmienia-swiat/832
Czy Organizacja Narodów Zjednoczonych jest potrzebna?
Dyskusja
Przedstaw argumenty co do zasadności istnienia ONZ, a z drugiej strony – do jej likwidacji. Stwórz tabelę. Po jednej stronie wypisz wady, a po drugiej – osiągnięcia Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych od lat budzi wiele kontrowersji. Krytycy uważają, że ONZ odzwierciedla powojenny układ sił politycznych na świecie, a przecież w ciągu 70‑ciu lat wiele się zmieniło. Stali członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ: Chiny, Francja, Rosja, USA i Wielka Brytania mają prawo weta, które często wykorzystywane jest do ich partykularnej polityki. I tak w 2015 roku przepadł w Radzie Bezpieczeństwa ONZ projekt rezolucji w sprawie powołania międzynarodowego trybunału do ścigania winnych katastrofy malezyjskiego samolotu na Ukrainie. Zawetowała go Rosja, która jest oskarżana o udział w zestrzeleniu samolotu. Z tej samej przyczyny nie jest możliwa rezolucja Rady Bezpieczeństwa w sprawie operacji pokojowej na Ukrainie.
Przeciwnicy podkreślają, że misje ONZ nie spełniają pokładanych w nich nadziei. Niepowodzeniem zakończyła się operacja ONZ „Przywrócić nadzieję” w Somalii w latach 1992‑1995, przez wielu nazywana operacją „Stracone złudzenia”. Historię tej akcji pokazano w filmie Ridleya Scotta „Helikopter w ogniu”. Lista porażek jest długa: misja ONZ nie zapobiegła masakrze Bośniaków koło Srebrenicy w lipcu 1995 roku; ONZ była bezradna wobec ludobójstwa w Rwandzie; fiaskiem okazał się też plan pokojowy dla Syrii.
ONZ oskarżano nie tylko o nadmierną biurokrację, korupcję, brak szybkich decyzji, nieporadność w sytuacjach wymagających radykalnych działań, ale nawet o gwałty i wykorzystywanie ofiar konfliktów przez żołnierzy sił pokojowych.
Zwolennicy podkreślają, że w ciągu 70‑ciu lat ONZ przeprowadziła kilkadziesiąt misji, z których kilkanaście wciąż trwa. Ich zdaniem nie wszystkie operacje mogły zakończyć się sukcesami, bo nie wszystko zależy od ONZ. Podkreślają, że do sukcesów ONZ należy zaliczyć misję w Kambodży i operację „Pustynna burza”, która doprowadziła do wyzwolenia Kuwejtu.
To z ONZ powiązanych jest wiele międzynarodowych agend, których diagnozy, badania i decyzje są istotne. Wymienić tu należy Światową Organizację Zdrowia (WHO), Międzynarodową Organizację Pracy czy Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). Wielkie zadania stoją przed Urzędem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR).
ONZ nazywana jest „parlamentem świata”, co nie czyni jej lepszą, niemniej jednak organizacja wyznacza standardy i walczy o sprawiedliwy świat.
Misje pokojowe
Podzielcie klasę na kilka grup. Zadaniem każdej będzie zebranie jak najwięcej informacji i opisanie przebiegu jednej z wymienionych poniżej misji pokojowych ONZ. Przygotujcie stronę internetową, na której zamieścicie zebrane informacje.
Postarajcie się, aby każdy z przygotowanych tekstów odpowiadał na pytania:
Co było przyczyną konfliktu?
Jak doszło do wysłania misji wojskowej?
Ilu żołnierzy brało w niej udział?
Czy Polacy brali udział w tej misji?
Jak zakończyła się interwencja ONZ?
Misje pokojowe:
1948 r. - Bliski Wschód (po konflikcie izraelsko‑arabskim),
1949 r. - pogranicze indyjsko‑pakistańskie,
1950 r. - Korea Południowa,
1964 r. - Cypr,
1967 r. - konflikt izraelsko‑palestyński,
1973 r. - po konflikcie izraelsko‑egipskim,
1990 r. - operacja „Pustynna burza”,
1992 r. - Kambodża,
1992 r. - Jugosławia,
1993 r. - Rwanda.
Zobacz także:
Misje pokojowe ONZ, informacje
http://www.unic.un.org.pl/misje_pokojowe/misje_pokojowe.php
Misje pokojowe ONZ, fotografie
http://www.unic.un.org.pl/misje_pokojowe/
60 lat na misjach
http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/7265?t=60-lat-na-misjach
Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
http://www.msz.gov.pl/pl/p/msz_pl/polityka_zagraniczna/organizacje_miedzynarodowe/organizacja_narodow_zjednoczonych/pokoj_i_bezpieczenstwo/operacje_pokojowe_onz
Wykres - wyniki ankiety na temat działania Rady Bezpieczeństwa ONZ
NIEKTÓRZY TWIERDZĄ, ŻE RADA BEZPIECZEŃSTWA ONZ MA OBOWIĄZEK ZEZWALAĆ NA UŻYCIE SIŁ ZBROJNYCH W CELU OBRONY LUDNOŚCI PRZED POWAŻNYMI NARUSZENIAMI PRAW CZŁOWIEKA, TAKIMI JAK LUDOBÓJSTWO, NAWET WBREW WOLI RZĄDU DANEGO KRAJU. INNI TWIERDZĄ, ŻE RADA BEZPIECZEŃSTWA ONZ NIE MA TAKIEGO OBOWIĄZKU. JAK PAN(I) SĄDZI, CZY RADA BEZPIECZEŃSTWA ONZ MA TAKI OBOWIĄZEK, CZY TEŻ NIE MA?
Ma taki obowiązek - 54%;
Nie ma takiego obowiązku - 15%;
Trudno powiedzieć - 31%.
Jak wynika z badania CBOS, ponad połowa Polaków uważała, że Rada Bezpieczeństwa ONZ ma obowiązek zezwalać na użycie sił zbrojnych w celu obrony ludności przed poważnymi naruszeniami praw człowieka, nawet wbrew woli rządu danego kraju.
Jak widać, zdania na ten temat są podzielone. Jaka jest Twoja opinia w tej kwestii? Przedstaw argumenty za potrzebą używania sił pokojowych ONZ do zwalczania bezprawia.
Polacy na misjach ONZ
Warto wiedzieć
Polak inicjatorem powstania UNICEF
Czy wiesz, że inicjatorem powstania Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) był Polak – lekarz, bakteriolog i higienista, Ludwik Rajchman? UNICEF powołano, aby ratować życie dzieci – ofiar działań wojennych w Europie. Początkowo koncentrowano się na dostarczaniu mleka, żywności, leków i koców. W latach 50‑tych XX wieku UNICEF stał się agendą ONZ i rozszerzył swoje działania także na kraje rozwijające się, niosąc pomoc wszędzie tam, gdzie bieda, konflikty zbrojne i klęski żywiołowe odbierają najmłodszym dzieciństwo.
Polacy na misjach ONZ
Wojsko polskie w systemie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej w okresie transformacjiRocznica, którą dziś obchodzicie, powinna napawać dumą każdego Polaka i budzić wdzięczność wszystkich pozostałych członków rodziny ONZ. Mija właśnie trzydzieści lat, odkąd pododdziały pierwszego polskiego kontyngentu „Błękitnych Hełmów” wylądowały na półwyspie Synaj, by przyłączyć się do Drugich Doraźnych Sił Pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEF II). Wydarzenie to zapoczątkowało jedną z najbardziej wyjątkowych praktyk wśród państw członkowskich, związanych z udziałem w misjach pokojowych NZ. W ciągu kilku miesięcy od pierwszego rozmieszczenia UNEF II w 1973 roku, polska jednostka wsparcia logistycznego wzrosła do ponad 800 żołnierzy – mówił w 2003 roku w Warszawie ówczesny sekretarz generalny ONZ, Kofi Annan.
Źródło: Wiesław Otwinowski, Wojsko polskie w systemie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej w okresie transformacji, Poznań 2017.
Historia
Pierwszą misją, w której uczestniczyli Polacy, był udział w komisji nadzorującej demilitaryzację Półwyspu Koreańskiego w 1953 roku. Międzynarodowe komisje czuwały wówczas nad przestrzeganiem warunków rozejmu zawartego pomiędzy wspieraną przez ZSRS i inne państwa bloku komunistycznego Koreańską Republiką Ludowo‑Demokratyczną a Koreą Południową (popieraną przez USA).
W skład polskiej grupy nadzorującej proces rozbrojenia w Korei wchodzili głównie oficerowie polskich sił zbrojnych oraz przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Na początku operacji (1953/1954) pierwsza polska zmiana liczyła 391 osób personelu wojskowego, w tym 171 oficerów. Łącznie personel reprezentujący Polskę w Komisji
od roku 1953 do roku 2001 liczył 1065 osób.
Kadra Wojska Polskiego uczestniczyła również w komisjach międzynarodowych w Wietnamie, Laosie i Kambodży (1954‑1975) oraz w Nigerii (1968‑1970).
Pierwsi polscy żołnierze w błękitnych hełmach
W okresie zimnej wojny interesy antagonistycznych bloków ścierały się ze sobą również w ONZ. Państwa komunistyczne popierały na forum ONZ np. Koreę Północną. Dopiero w roku 1973, w okresie odprężenia w stosunkach międzynarodowych, Polska została zaproszona do wysłania jednostki wojskowej na misję pokojową w Doraźnych Siłach Zbrojnych na Bliskim Wschodzie (UNEF II). Polscy żołnierze, jako pierwsi z grupy państw Układu Warszawskiego, założyli błękitne hełmy.
Piękna karta Wojska Polskiego to także misja na wzgórzach Golan - spornym terenie między Syrią a Izraelem, lokalizacji niezwykle ważnej strategicznie z powodu dostępu do zasobów wody pitnej oraz dogodnej pozycji artyleryjskiej.
Opracowano na podstawie informacji o udziale Polaków w misjach pokojowych ONZ: http://www.unic.un.org.pl/misje_pokojowe/polacy.php
Jak niebezpieczne były misje ONZ, opowiada felieton Waldemara Milewicza, korespondenta wojennego TVP, o Kambodży w 1993 roku. Kraj ten wychodził wówczas z długoletniej wojny domowej i krwawej dyktatury Pol Pota.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R5mQViPD1ibs9
W filmie przedstawiono niebezpieczną misję Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kambodży.
Jedenaście lat później w 2004 roku Waldemar Milewicz zginął w Iraku podczas przygotowania korespondencji o trwającej tam wojnie.
Tadeusz Mazowiecki specjalnym wysłannikiem ONZ w Bośni i Hercegowinie
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1WUNb8OM5qWM
Film opowiada o masakrze w Srebrnicy.
Słabości i bezradności Organizacji Narodów Zjednoczonych nie mógł zaakceptować były premier Tadeusz Mazowiecki, który w 1993 roku został sprawozdawcą ONZ do spraw przestrzegania praw człowieka w Bośni i Hercegowinie. Był pierwszym przedstawicielem Narodów Zjednoczonych, który na znak protestu zrezygnował w 1995 roku ze swojej funkcji. Gdy Mazowiecki podjął się pracy na rzecz pokoju w tamtym rejonie, bośniacka enklawa Srebrenica była oblegana przez siły serbskie dowodzone przez generała Ratko Mladicia. W mieście stacjonowały oddziały sił pokojowych ONZ – UNPROFOR (United Nations Protection Force), miejsce to miało więc być jedną z tzw. „bezpiecznych sfer”. Ludzie przyjeżdżali do miasta, ponieważ czuli się w nim bezpieczniej, gdyż byli w strefie działania wojsk Narodów Zjednoczonych.
W 1995 roku Serbowie przystąpili do ataku na Srebrenicę. „Osłabieni, niewyszkoleni i słabo uzbrojeni Bośniacy, a także holenderskie oddziały UNPROFOR, które nie miały mandatu na użycie siły, ocenili, że nie mają szans w bezpośrednim starciu i w momencie ataku wycofali się bez walki. Założenia, że autorytet Rady Bezpieczeństwa, obecność sił pokojowych ONZ, a także ewentualność użycia siły powietrznej NATO zapewni enklawie i jej mieszkańcom bezpieczeństwo, okazały się całkowicie błędne. 11 lipca 1995 roku siły serbskie zajęły Srebrenicę” – czytamy na stronach Ośrodka Informacji ONZ. Serbowie rozdzielili mężczyzn w wieku od 15 do 65 lat od kobiet i wywieźli ich w nieznanym kierunku. Wkrótce wyszło na jaw, że zamordowali ponad osiem tysięcy mężczyzn.
„Mazowiecki nie chciał być księgowym, który będzie odznaczał tylko kolejne ofiary. Zrezygnował, aby wstrząsnąć sumieniami. To była na pewno jedna z najchlubniejszych kart biografii Mazowieckiego” – powiedział w jednym z wywiadów Andrzej Brzeziecki, autor biografii byłego premiera.
Kilka lat później w 1999 roku ówczesny szef ONZ, Kofi Annan, przyznał, że „Narody Zjednoczone nie zareagowały w sposób, jakiego wymagała sytuacja, że idea bezstronności i niestosowania przemocy, mimo iż szczytna, nie była właściwa w przypadku konfliktu w Bośni. Jednocześnie zapewnił, że jakkolwiek długo przyjdzie odkrywać prawdę o tych tragicznych wydarzeniach, ONZ zrobi wszystko, by powstała pełna i właściwa ocena zbrodni”.
Źródło: dostępny w internecie: http://www.unic.un.org.pl/jugoslawia/index.php?id=tragedia_w_srebrnicy.
Pomimo tych deklaracji, po dwudziestu latach od dramatycznych wydarzeń Rosja zawetowała w Radzie Bezpieczeństwa ONZ rezolucję, w której masakrę ok. 8 tys. Bośniaków (Muzułmanów) w Srebrenicy nazwano ludobójstwem. Rezolucję, której projekt przygotowała Wielka Brytania, poparło 10 członków Rady.
Działalność ONZ, a przede wszystkim jej rola w czasie masakry w Srebrenicy, nadal budzi emocje.
Obama, Duda, Putin
We wrześniu 2015 roku polscy politycy wyjątkowo zgodnie chwalili wystąpienie prezydenta Andrzeja Dudy na 70. sesji ONZ. Polski prezydent przemawiał jako drugi po Baracku Obamie, jadł lunch przy pierwszym stole razem z prezydentami Stanów Zjednoczonych i Rosji.
Zobacz relacje telewizyjne z sesji ONZ we wrześniu 2015 roku, czyli przed wyborami parlamentarnymi i zmianą władzy w Polsce.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RL81vvv2OIZJs
Film przedstawia relacje telewizyjne z sesji ONZ we wrześniu 2015 roku, czyli przed wyborami parlamentarnymi i zmianą władzy w Polsce.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RQ3WtJN0bAaRN
Film opowiada o wspólnym lunchu Dudy, Obamy i Putina podczas forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ oraz wystąpieniu prezydenta Andrzeja Dudy na tym forum.
Wspierają ONZ
Brytyjski aktor Daniel Craig, odtwórca głównej roli w filmach o Jamesie Bondzie, został pierwszym w ONZ rzecznikiem ds. eliminacji min i zagrożeń związanych z eksplozją materiałów wybuchowych. Wielu innych wybitnych aktorów i sportowców wspiera ONZ w jej działaniach. Dowiedz się, czym zajmują się (lub zajmowali się) w ONZ: księżna Diana [czyt.: dajana] , Angelina Jolie [czyt.: anżelina żoli], Leonardo Di Caprio [czyt.: leonardo di kaprjo], Emma Watson [ czyt.: emma łotson], Selena Gomez, Małgorzata Foremniak, Artur Żmijewski i Robert Lewandowski.
Oceń, czy znani aktorzy efektywnie pomagają ONZ w realizowaniu jej misji przybliżając ludziom problemy współczesnego świata. Odpowiedź uzasadnij.
Warto wiedzieć
Z ONZ współpracuje wiele organizacji, które mają własne struktury i budżety, ale zawarły z Radą Gospodarczo‑Społeczną ONZ porozumienia zatwierdzane potem przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.
Do organizacji wyspecjalizowanych należą między innymi:
Sprawdź wiedzę
Które kraje mają w ONZ prawo weta?
- Rosja, Niemcy, Chiny, Francja, USA
- Wielka Brytania, Francja, USA, Chiny, Rosja
- Wielka Brytania, Indie, USA, Rosja, Francja
W którym roku polscy żołnierze po raz pierwszy brali udział w pokojowych misjach?
- 1953
- 1973
- 1989
Dokończ zdanie. Polska jest członkiem ONZ od roku...
- 1945
- 1956
- 1989
Który kraj nie wchodzi w skład Rady Bezpieczeństwa ONZ?
- Rosja
- USA
- Wielka Brytania
- Niemcy
- Chiny
- Francja