Czy Ziemia stoi w miejscu?
Zatrzymaj się, usiądź i rozejrzyj wkoło. Czy cokolwiek wskazuje, że Ziemia się porusza? Czy siedząc w klasie, czujesz, że wraz z Ziemią poruszasz się dookoła jej osi lub dookoła Słońca? Wydaje się, że tkwimy nieruchomo. W rzeczywistości wraz z naszą planetą mkniemy wokół Słońca z oszałamiającą prędkością ponad 100 tys. km/h.
jak zbudowany jest Wszechświat i jakie jest w nim miejsce Ziemi;
jak zbudowany jest Układ Słoneczny;
jak Ziemia jest związana za Słońcem.
Wyjaśnisz, na czym polega ruch obiegowy Ziemi.
Odróżnisz pojęcia „ruch obiegowy’ i „ruch obrotowy”.
Wskażesz związek między ruchem obiegowym i obrotowym a czasem trwania doby i roku.
Objaśnisz znaczenie nachylenia osi ziemskiej dla powstawania pór roku.
1. Na czym polega ruch obrotowy?
Jesteśmy mieszkańcami Ziemi, żyjemy na jej powierzchni, przez co nie możemy bezpośrednio obserwować ruchów naszej planety. Znamy jednak przebieg pozornego dobowego ruchu Słońca ze wschodu na zachód. Jest on skutkiem ruchu obrotowego Ziemiruchu obrotowego Ziemi dookoła własnej osi. Ziemia obraca się z zachodu na wschód, a pełen obrót trwa niemal 24 godziny. To czas jaki upływa między dwoma kolejnymi momentami południa słonecznegopołudnia słonecznego, czyli kolejnymi górowaniami Słońca.
Im dalej od osi Ziemi znajduje się punkt na jej powierzchni, tym szybciej się on porusza. Punkt leżący na szczycie najwyższej góry świata osiąga prędkość około 1600 km/h. Natomiast osoba, która przebywa dokładnie na biegunie północnym lub południowym, obraca się jedynie w miejscu.
2. Na czym polega ruch obiegowy?
Ziemia wykonuje nie tylko ruch obrotowy, ale też obiega Słońce po orbicie zbliżonej kształtem do okręgu. Ruch ten nazywamy ruchem obiegowym Ziemiruchem obiegowym Ziemi. Gdyby patrzeć na Ziemię krążącą wokół Słońca, od strony jej bieguna północnego, to ruch obiegowy odbywałby się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
Ruch obrotowy Ziemi odbywa się wokół jej własnej osi, biegnącej pomiędzy biegunami. Oś ta jest nachylona do płaszczyzny orbity, po której zachodzi ruch obiegowy Ziemi. Kąt między osią ziemską a tą płaszczyzną wynosi nieco ponad 66°33′. Dlatego przez jedną część roku silniej oświetlana przez Słońce jest północna półkula planety, a przez drugą część roku – południowa. Dwukrotnie w ciągu roku oś ziemska ustawia się tak, że obie półkule oświetlane są w jednakowym stopniu: podczas tzw. równonocy wiosennej – 21.03 oraz równonocy jesiennej – 23.09.
Czas obiegu Ziemi dookoła Słońca wynosi około 365 dni 5 godzin i 49 minut. Oznacza to, że Ziemia wraca po tym czasie do takiej samej pozycji względem Słońca. Wobec tego rok nie składa się z równej liczby dni, co ma znaczenie przy określaniu długości roku i przy konstrukcji kalendarza. Konieczne jest dodawanie jednego dnia w roku przestępnym występującym co cztery lata.
Ruch Ziemi wokół Słońca odbywa się z prędkością około 30 km/s, czyli aż 107 tysięcy km/h. Tylko bardzo nieliczne pojazdy kosmiczne zbudowane przez człowieka osiągnęły podobną lub większą prędkość.
Podsumowanie
Ziemia obraca się wokół własnej osi, czego następstwem są dzień i noc.
Czas trwania doby wyznaczony jest przez ruch obrotowy Ziemi, a czas trwania roku – przez ruch obiegowy.
Nachylenie osi ziemskiej ma znaczenie dla zmian oświetlenia Ziemi.
Praca domowa
Słownik
droga, po której porusza się ciało w Układzie Słonecznym pod wpływem sił grawitacji
moment górowania Słońca; chwila, w której tyle samo czasu zostało do zachodu Słońca, ile upłynęło od jego wschodu
ruch Ziemi wokół Słońca
ruch (obrót) Ziemi dookoła własnej osi