Czy znasz te wyrazy? Miron Białoszewski Namuzowywanie

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna środki wyrazu artystycznego,

• zna zadania i funkcje poezji lingwistycznej,

• rozumie definicję i znaczenie neologizmów.

b) Umiejętności

Uczeń:

• wyjaśnia funkcję zastosowanych w wierszu środków wyrazu artystycznego,

• potrafi stworzyć słownik pojęć Białoszewskiego,

• potrafi interpretować słowa poety,

• potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,

• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów.

2. Metoda i forma pracy

Praca w grupach, ćwiczenia praktyczne, praca z tekstem, dyskusja

3. Środki dydaktyczne

Informacje o muzach greckich (załącznik 1)

Schematy do wypełnienia w grupach (załącznik 2)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.

2. Uczniowie dostają kartki z informacjami, które przypominają im podstawowe wiadomości o muzach greckich, czytają je i wpisują notatkę do zeszytu, odpowiadającą na pytanie: Kim były muzy w mitologii greckiej? (załącznik 1).

b) Faza realizacyjna

1. Następnie nauczyciel prosi o dwukrotne odczytanie wiersza M. Białoszewskiego Namuzowywanie, prosi o wypisanie nowych wyrazów, z którymi dotąd jeszcze się nie spotkali. Zostaje przypomniana definicja neologizmu – wyrazy, które nie wchodzą do powszechnego użycia, są jednorazowym, oryginalnym tworem wyobraźni poety, powołanym do życia w określonym celu, np. dla żartu.

2. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, wybierani są sprawozdawcy, liderzy, sekretarze, przypomniane zostają zasady pracy w grupie. Uczniowie będą się zastanawiać, o co poeta w wierszu prosi muzy i wyjaśniać intuicyjnie znaczenie poszczególnych wyrazów w wierszu oraz tworzyć słowniczek znaczeń wyrazów poety. Prace są omawiane na forum klasy, a wnioski zapisane do zeszytu (załącznik 2).

3. Następnie uczniowie piszą oficjalny list do wybranej muzy greckiej z wymyśloną przez siebie prośbą. Wybrane prace zostają odczytane na forum klasy.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie odnoszą się do słów poety, który twierdzi, że jego wiersze powinny być do słuchania, nie do czytania, to znaczy, powinny być wygłaszane do słuchaczy. Następnie czytają w sposób aktorki wiersz, wyrażając w nim różne emocje.

5. Bibliografia

1. Białoszewski M., Namuzowywanie, [w:] W. Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy II gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.

2. Burkot S., Miron Białoszewski, WSiP, Warszawa 1992.

3. Burkot S., Spotkania z poezją współczesną, WSiP, Warszawa 1977.

4. Literatura i podkultura dzieci i młodzieży. Antologia, pod red. J. Cieślikowskiego, R. Waksmuda, Ossolineum, Wrocław 1983.

6. Załączniki

a) Informacje o muzach greckich

Załącznik 1.

Muza – bogini w mitologii greckiej, początkowo jedna – opiekunka aojdów, muza pamięci, później trzy: Aoede (śpiew i poezja), Melete (nauka, praca) i Mneme (pamięć, wspomnienia). W Delfach nosiły one inne nazwy – była Nete, Mesi i Hypate, które są również nazwami trzech antycznych muzycznych strun liry. U Homera jest ich jednak już 9 – są one córkami Zeusa i Mnemosyne. U Hezjoda są córkami Matki Ziemi i Powietrza. Wszystkie muzy miały zdolność wieszczenia i występowały w orszaku Apollina, ich przewodnika. Ośrodkiem kultu muz był Parnas i Helikon w Beocji (muzy helikońskie).

Erato – poezja miłosna i muzyka, przedstawiano ją z małą lirą.

Euterpe – poezja liryczna, przedstawiano ją z aulosem.

Kaliope – poezja epicka oraz filozofia i retoryka, przedstawiano ją z tabliczką i rylcem.

Klio – historia, przedstawiano ją ze zwojem papirusu.

Melpomene – tragedia i śpiew, przedstawiano ją z maską tragiczną.

Polihymnia – poezja sakralna, pieśń chóralna, przedstawiano ją zawsze głęboko zamyśloną, bez atrybutu.

Talia – komedia, przedstawiano ją z maską komiczną.

Terpsychora – taniec, przedstawiano ją z lirą i plektronem.

Urania – astronomia i geometria, przedstawiano ją z kulą i cyrklem.

b) Karta pracy ucznia

Załącznik 2.

Schematy do wypełnienia w grupach

c) Notatki dla nauczyciela

Przykładowe rozwiązanie ćwiczenia

d) Zadanie domowe

Jakie wyrazy mógł mieć poeta na myśli, wymieniając końcówki uzo i ości?

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak