Scenariusz zajęć

IV etap edukacyjny, język polski, zakres podstawowy

Temat: „Czym Kociość jest i co oznacza” – rozważania natury filozoficznej w poezji współczesnej

Treści kształcenia:

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

2. Analiza. Uczeń:

5) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne).

Dodatkowe:

Język polski

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń:

2) określa problematykę utworu;

2. Analiza. Uczeń:

1) wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje (poznane wcześniej, a ponadto: oksymorony, synekdochy, hiperbole, elipsy, paralelizmy) oraz inne wyznaczniki poetyki danego utworu (z zakresu podstaw wersyfikacji, kompozycji, genologii) i określa ich funkcje;

3. Interpretacja. Uczeń:

3) porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) tworzy dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Charakteryzuje postać mówiącą w utworze poetyckim (podmiot liryczny),

• Rozpoznaje środki artystycznego wyrazu i ich funkcje w wierszu,

• Dostrzega podobieństwa i różnice w sposobach ujęcia tematu,

• Dostrzega zagadnienia filozoficzne zawarte w tekstach (ontologiczne i eschatologiczne),

• Rozumie znaczenie stałych związków frazeologicznych i tworzy z nimi zdania,

• Dostrzega funkcje artystyczne frazeologizmów (tworzy własne teksty literackie).

Nabywane umiejętności:

• Analizy tekstu literackiego i jego interpretacji,

• Pracy w zespole,

• Tworzenia własnych tekstów (interpretacja wiersza, opowiadanie z wykorzystaniem stałych frazeologizmów, pisanie wiersza).

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się,

• Świadomość i ekspresja kulturalna.

Środki dydaktyczne:

• Sprzęt multimedialny: komputer podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna,

• Zasób multimedialny: filmy „Koty” oraz „Kot w pustym mieszkaniu”,

• Teksty wierszy: „Koty” T. S. EliotaIndeks górny 1¹ oraz „Kot w pustym mieszkaniu” W. SzymborskiejIndeks górny 2²,

• Karty pracy (załącznik do scenariusza),

• Słowniki: terminów literackich oraz filozoficzny (albo słownik filozoficzny w internecie).

Metody nauczania:

• Problemowe: rozmowa interpretacyjna, dyskusja,

• Praktyczna: praca z tekstem literackim,

• Eksponująca: filmy.

Formy pracy:

• Indywidualna jednolita,

• Zbiorowa.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny

Nauczyciel wprowadza uczniów w problematykę lekcji. Będą to rozważania filozoficzne ujęte w formę utworów poetyckich, w których wspólnym tematem jest zwierzę domowe – kot. Następnie uczniowie posłuchają interpretacji omawianej poezji (filmy z zasobów multimedialnych). W czasie projekcji powinni zanotować wskazane lub sugerowane cechy kotów.

Etap realizacji

Po projekcji filmów prezentujących interpretacje wierszy o kotach nauczyciel prosi o podzielenie się pierwszymi wrażeniami i określenie sensu utworów – o czym one mówią?

Gdy uczniowie wstępnie rozpoznają problematykę, przystępują do głębszej analizy; wspomagać się będą kartami pracy: scharakteryzują wypowiadającą się w tekście postać oraz adresatów, po czym wskażą na funkcje użytych środków stylistycznych. Po wykonaniu zadania 1 z karty pracy wybrani uczniowie przedstawią swoje odpowiedzi, a prowadzący zajęcia może je korygować lub rozwijać. Nauczyciel przy tej okazji powinien zwrócić szczególną uwagę na omówienie środków artystycznych, a w razie potrzeby przypomnieć ich definicje, a także funkcje (epitet, neologizm, powtórzenie, pytanie retoryczne itp. – patrz odpowiedzi do karty pracy; definicje mogą podawać również uczniowie, korzystając ze słownika terminów literackich). Opierając się na wysnutych wnioskach, uczniowie sformułują odpowiedź dotyczącą sensu omawianych dzieł. Kilku z nich przedstawi własne interpretacje – pozostali będą mogli się przekonać, jakie bogactwo znaczeń kryje się w wierszu i jak indywidualny może być jego odbiór (przykładowe interpretacje obu pozycji znajdują się w odpowiedziach do karty pracy). Wspólne wnioski muszą się jednak zgadzać z tematem zajęć – wskazywać na fakt, że poezja może być również źródłem ważnych pytań natury egzystencjalnej, dotyczących np. współistnienia bytów, zależności między nimi oraz śmierci, a więc spełniać zadanie, które zwykle przypisuje się filozofii.

W nawiązaniu do wniosków z poprzedniego ćwiczenia uczniowie przechodzą do kolejnego (numer 2 w karcie pracy) i posługując się słownikiem filozoficznym, definiują terminy „ontologia” oraz „eschatologia” (definicje zostały zawarte w odpowiedziach do karty pracy). Następnie dyskutują w grupach i formułują odpowiedzi na pytanie dotyczące podobieństw i różnic między tekstami obu wierszy (cechy wspólne to m.in. temat utworów, a także zagadnienia filozoficzne w nich poruszane, natomiast różnice to np. inna konstrukcja podmiotu lirycznego, odmienne środki stylistyczne, budowa utworów – por. odpowiedzi do karty pracy). Zapisują wnioski i dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum klasy.

Etap końcowy

Uczniowie powracają do ostatniego zadania z karty pracy, które dotyczy stałych związków frazeologicznych z wyrazem „kot”. Dają odpowiedzi na zadane pytanie, posługując się w razie potrzeby słownikami.

W ramach pracy domowej napiszą krótki, spójny tekst, w którym wykorzystają podane na lekcji związki frazeologiczne.

Dodatkowo:

Polecenie dla chętnych uczniów:

Napisz wiersz o kocie, poruszając zagadnienia egzystencjalne.

1. Proponowane źródło: Thomas Stearns Eliot, Koty, przeł. Stanisław Barańczak, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.↩

2. Proponowane źródło: Wisława Szymborska, Kot w pustym mieszkaniu [w:] taż, Wiersze wybrane, Wydawnictwo a5, Kraków 2011.↩

R1Pf7KpDcRqn3