Czynniki wpływające na szybkość reakcji

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna:

• pojęcia: szybkość reakcji, katalizator, inhibitor, kontakt, energia aktywacji, biokatalizator, kataliza homogeniczna, kataliza heterogeniczna,

• regułę van’t Hoffa,

• czynniki wpływające na szybkość reakcji.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić wpływ poszczególnych czynników na szybkość reakcji,

• doświadczalnie sprawdzić wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej,

• na podstawie wykonywanych doświadczeń wyciągać wnioski dotyczące wpływu różnych czynników na szybkość reakcji,

• podać definicję pojęcia szybkości reakcji chemicznej,

• opisać doświadczenia wykonywane na lekcji za pomocą równań reakcji,

• wyjaśnić pojęcie energii aktywacji,

• wyjaśnić różnicę między katalizatorem a inhibitorem,

• wyjaśnić wpływ szybkości reakcji na życie codzienne.

2. Metoda i forma pracy

Metody:

• aktywizująca – JIGSAW,

• burza mózgów,

• śnieżna kula,

• eksperyment laboratoryjny,

• pokaz,

• pogadanka.

Formy pracy:

• praca z całym zespołem,

• praca w grupach równym frontem,

• praca w grupach różnym frontem,

• praca w czwórkach,

• praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Karty pracy, sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Pokaz reakcji zobojętniania wobec fenoloftaleiny oraz oglądanie skorodowanego materiału.

2. Podział reakcji na szybkie i powolne.

3. Ustalenie definicji szybkości reakcji.

4. Praca w parach.

5. Praca w czwórkach.

6. Ustalenie i przedstawienie definicji na forum całej klasy.

b) Faza realizacyjna

1. Badanie wpływu różnych czynników na szybkość reakcji. Praca w grupach eksperckich - wykonywanie doświadczeń zgodnie z instrukcjami zawartymi w kartach pracy (załącznik 1):

• grupa I – wpływ temperatury na szybkość reakcji,

• grupa II – wpływ rozdrobnienia na szybkość reakcji,

• grupa III – wpływ rodzaju substancji na szybkość reakcji,

• grupa IV- wpływ katalizatora na szybkość reakcji,

• grupa V – wpływ stężenia na szybkość reakcji.

2. Zapisywanie uzgodnionych spostrzeżeń i wniosków w kartach pracy.

3. Tworzenie nowych grup, zawierających po jednym przedstawicielu z każdej grupy ekspertskiej.

4. Dzielenie się wiedzą przez przedstawicieli odpowiednich grup eksperckich.

5. Uzupełnienie i porządkowanie nowych informacji.

6. Powrót ekspertów do grup macierzystych i konfrontacja zdobytej całościowej wiedzy poprzez wypełnienie karty pracy (załącznik 2).

c) Faza podsumowująca

1. Podsumowanie ćwiczenia i omówienie kart pracy wypełnionych przez uczniów.

2. Pogadanka na temat rodzajów katalizy i biokatalizatorów.

5. Bibliografia

1. Bielecka H., Wawrzyniak‑Kulczyk M., Aktywizujące metody nauczania c.d., „Chemia w szkole”, nr 5 2000, WSiP.

2. Kupis B., Zewald W., Chemia. Matura 2005, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 2004.

3. Pac B., Traple K., Powtórka przed egzaminami. Zbiór zadań z chemii. Wydawnictwo Szkolne OMEGA, Kraków 2002.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1

R123IKiv7ULWi

Karta pracy dla grupy I

RNNsrPOuH4aia

Wykonajcie doświadczenia zgodnie ze schematem przedstawionym na rysunku i wypełnijcie kartę pracy.

Badanie szybkości wydzielania siarki z roztworu Na2S2O3 w zależności od temperatury.

Równanie reakcji:

Obserwacje:

Wnioski:

Karta pracy dla grupy II

R1Y6AWR1KFHgn

Wykonajcie doświadczenia zgodnie ze schematem przedstawionym na rysunku i wypełnijcie kartę pracy.

Badanie szybkości wydzielania wodoru w zależności od powierzchni reagentów

Równanie reakcji:

Obserwacje:

Wnioski:

Karta pracy dla grupy III

Wykonajcie doświadczenia zgodnie ze schematem przedstawionym na rysunku i wypełnijcie kartę pracy (użyjcie porównywalne ilości magnezu i cynku).

Badanie szybkości wydzielania wodoru w zależności od rodzaju reagujących substancji

Równanie reakcji:

Obserwacje:

Wnioski:

Karta pracy dla grupy IV

Wykonajcie doświadczenia zgodnie ze schematem przedstawionym na rysunku i wypełnijcie kartę pracy.

Rozkład HIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 2₂ w obecności MnOIndeks dolny 2₂ i bez

R7YxuyzjF9nhN

Równanie reakcji:

Obserwacje:

Wnioski:

Karta pracy dla grupy V

Wykonajcie doświadczenia zgodnie ze schematem przedstawionym na rysunku i wypełnijcie kartę pracy.

Badanie szybkości wydzielania wodoru w zależności od stężenia użytego kwasu

Równanie reakcji:

Obserwacje:

Wnioski:

Załącznik 2

Zadanie 1

W każdej parze probówek wskażcie tę, w której reakcja zachodzi szybciej.

Zadanie 2

Podczas niektórych reakcji do mieszaniny reakcyjnej dodaje się inhibitorów, tj. substancji powodujących zmniejszenie szybkości reakcji.

Zaznaczcie na poniższym wykresie, jakie zmiany energii układu spowoduje działanie opisanej substancji. Zaznaczcie energię aktywacji reakcji przed użyciem inhibitora i po jego użyciu.

R1GikPXf29KLW

Następnie wzorując się na przedstawionym powyżej wykresie, przedstawcie zmiany energii reakcji rozkładu wody utlenionej z użyciem tlenku manganu i bez.

(Wykres na podstawie: Kupis B., Zewald W., Chemia. Matura 2005, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 2004).

b) Zadanie domowe

1. Podkreśl w podanym zestawie reakcje szybkie:

1. Rdzewienie blach samochodowych.

2. Twardnienie betonu.

3. Czernienie srebrnych sztućców.

4. Spalanie gazu w kuchence.

5. Synteza węglowodanów w roślinach.

6. Fotosynteza.

7. Kwaśnienie ogórków.

2. Połącz w pary określenie oznaczone cyfra z jego definicją oznaczoną odpowiednią literą.

Zadanie nr 2 zaczerpnięte z pozycji: B. Kupis, W. Zewald, Chemia. Matura 2005, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 2004.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak