Dē Ariadnā et Bacchō (verba anomala 2: volō, eō, ferō i ich złożenia – wszystkie bezokoliczniki)
Ważne daty
II tysiąclecie p.n.e. (XX‑XVI w. p.n.e.) - Rozkwit cywilizacji minojskiej na Krecie
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:
i) formy bezokolicznika łacińskiego: infinitivus praesentis activi, infinitivus praesentis passivi, infinitivus perfecti activi, infinitivus perfecti passive,
l) formy czasowników nieregularnych:
– esse i wybrane composita (possum,prosum, adsum, absum),
– volo, nolo,
– eo i wybrane composita (abeo, redeo, obeo),
– fero i wybrane composita (affero, aufero, differo),
– tollo,
– fio,
– verba defectiva: odi, memini, coepi,
– verba deponentia i semideponentia;
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
i) tworzy i posługuje się następującymi formami bezokolicznika łacińskiego: infinitivus praesentis activi, infinitivus praesentis passivi, infinitivus perfecti activi, infinitivus perfecti passivi.
budować bezokoliczniki omawianych czasowników;
rozpoznawać w tekście łacińskim bezokoliczniki czasowników oraz je tłumaczyć;
konstruować własne wypowiedzi z użyciem bezokoliczników omawianych czasowników;
czytać ze zrozumieniem tekst w języku łacińskim;
omawiać zagadnienia związane z mitologią oraz sztuką antyczną.
Prezentacja zagadnienia
Infinitivus praesentis activi (dla czasownika ferō również passivi) został już omówiony wraz z pozostałymi formami czasu teraźniejszego. Pozostałe bezokoliczniki tworzy się na zasadach ogólnych od tematów, które również już omówiono i które można znaleźć w słowniku.
Podaj bezokoliczniki od poniższych czasowników, zachowując ich stronę. W bezokolicznikach zawierających imiesłów wpisz go w akkusatiwie rodzaju męskiego.
| inf. praesentis | inf. perfecti | inf. futuri | |
|---|---|---|---|
| eō | iisse | ||
| volō | velle | nieżuywany | |
| ferō | |||
| prōferor | prōferri | prōlātum īrī |
Wpisz formy podstawowe (w 1. osobie ind. praes. activi) podanych czasowników.
| ablātam esse | |
| rediisse | |
| mālō | mālle |
Praca z tekstem
Thēseus MīnōtaurumMīnōtaurum occīdit et cum Ariadnā ex Crētā fūgit. In insulā Naxō tamen Ariadnam dormientem relīquit et Athēnās nāvigāvit.
Ariadna expergēfacta querēbātur: „Ō deī immortālēs! Thēseus prōmīsit nōs Athēnās ūnā itūrōs esse mēque uxōrem suam fore. Nunc autem sōla sum in terrā ignōtā. Ō, quam mē pudet tam crēdulam fuisse, Thēseō auxilium tulisse, eī nūbere voluisse… Pater autem scit mē volentem ex patriā ablātam esse et nōn mē quaeret. Ō deī immortālēs!”.
Tum virgō iuvenem pulchrum ad sē adīre vīdit, quī erat BacchusBacchus deus. Bacchus sē Ariadnam in mātrimōnium dūcere velle dixit, quod et illa voluit. Ita trāditur Ariadna ā virō mortālī relicta ā deō immortālī in Olympum sublāta esse.
Tłumaczenie:Tłumaczenie:
Źródło:Źródło:
Zadania
Virginem ā 1. Bacchum, 2. Ariadna, 3. Bacchī, 4. Mīnōs, 5. Mīnōis, 6. Thēseō, 7. Ariadnam, 8. Thēseus relictam deus uxōrem duxit.
1. Bacchum, 2. Ariadna, 3. Bacchī, 4. Mīnōs, 5. Mīnōis, 6. Thēseō, 7. Ariadnam, 8. Thēseus fīliam nōn quaerēbat.
Ariadna 1. Bacchum, 2. Ariadna, 3. Bacchī, 4. Mīnōs, 5. Mīnōis, 6. Thēseō, 7. Ariadnam, 8. Thēseus uxor in Olympō est.
Kto? Komu? Kogo? Uzupełnij zdania odpowiednimi formami odpowiednich imion (przeciągając je spośród podanych pod zdaniami), tak, aby zdania były poprawne i zgodne z treścią mitu.
Mīnōis, Thēseus, Thēseō, Ariadnam, Bacchī, Ariadna, Mīnōs, Bacchum
................ pudēbat crēdulam fuisse.
Virginem ā ................ relictam deus uxōrem duxit.
................ fīliam nōn quaerēbat.
Ariadna ................ uxor in Olympō est.
Ariadnam pudet cum Thēseō ex patriā abiisse > Ariadna cum Thēseō abiit. Ariadnam pudet crēdulam fuisse. > Ariadna crēdula Tu uzupełnij. Ariadnam pudet Thēseō auxilium obtulisse. > Ariadna Thēseō auxilium Tu uzupełnij. Ariadnam pudet Thēseō nūbere voluisse. > Ariadna Thēseō nūbere Tu uzupełnij.
Porzucona na Naksos Ariadna żałuje i wstydzi się swojego związku z Tezeuszem. Zdania z tekstu przekształć według wzoru tak, aby opisać jej poprzednie postępowanie w tonie zwykłej relacji. Użyj form indikatiwu perfecti.
Ariadnam pudet cum Thēseō ex patriā abiisse > Ariadna cum Thēseō abiit.
Ariadnam pudet crēdulam fuisse. > Ariadna crēdula .............
Ariadnam pudet Thēseō auxilium obtulisse. > Ariadna Thēseō auxilium ...............
Ariadnam pudet Thēseō nūbere voluisse. > Ariadna Thēseō nūbere .............
Ariadna patrī oboediens nōn fuit. > Ariadnam nōn pudēbat patrī oboedientem nōn esse. Ariadna Thēseō auxilium obtulit. > Ariadnam nōn pudēbat Thēseō auxilium Tu uzupełnij. Ariadna ā Thēseō ex Crēta ablāta est. > Ariadnam nōn pudēbat ā Thēseō ex Crēta Tu uzupełnij. Ariadna Thēseō nūbere voluit. > Ariadnam nōn pudēbat Thēseō nūbere Tu uzupełnij.
Pomagając Tezeuszowi i uciekając z nim z Krety, Ariadna nie odczuwała (jeszcze) z tego powodu żalu i wstydu. Orzeczenia poniższych zdań przekształć wg wzoru na bezokoliczniki.
Ariadna patrī oboediens nōn fuit. > Ariadnam nōn pudēbat patrī oboedientem nōn esse.
Ariadna Thēseō auxilium obtulit. > Ariadnam nōn pudēbat Thēseō auxilium ...............
Ariadna ā Thēseō ex Crēta ablāta est. > Ariadnam nōn pudēbat ā Thēseō ex Crēta ...............
Ariadna Thēseō nūbere voluit. > Ariadnam nōn pudēbat Thēseō nūbere .............
Ariadna mox felix erit. > Thēseus nescit Ariadnam mox felīcem futūram esse / fore. Bacchus deus ad Ariadnam adībit. > Thēseus nescit Bacchum deum ad Ariadnam Tu uzupełnij. Ariadna ā Baccho in Olympum tollētur. > Thēseus nescit Ariadnam in Olympum Tu uzupełnij. Thēseī pater mox perībit. > Thēseus nescit patrem suum mox Tu uzupełnij.
Odpływając z Naksos, Tezeusz nie ma pojęcia, jakie niespodzianki przyniesie los Ariadnie i jemu samemu. Poniższe zdania przekształć wg wzoru na składnię ACI.
Ariadna mox felix erit. > Thēseus nescit Ariadnam mox felīcem futūram esse / fore.
Bacchus deus ad Ariadnam adībit. > Thēseus nescit Bacchum deum ad Ariadnam ...........................
Ariadna ā Baccho in Olympum tollētur. > Thēseus nescit Ariadnam in Olympum .........................
Thēseī pater mox perībit. > Thēseus nescit patrem suum mox .............................
Obejrzyj dzieła sztuki przedstawiające Ariadnę i Dionizosa i uszereguj je w kolejności powstania.
Galeria dzieł sztuki
Słowniki
Słownik pojęć
inne imię Dionizosa, boga wina i ekstazy, po polsku oddawane jako Bachus lub Bakchus. Oba imiona (Dionizos i Bakchus) są greckie; Rzymianie używali imienia Bakchus.
mit. gr. w literaturze pojawił się po raz pierwszy w Katalogu niewiast Hezjoda jako potwór o ludzkim ciele i głowie byka;
według tragików i mitografów syn Pazyfae i byka zesłanego przez Posejdona Minosowi; aby ukryć potwora, król Krety, Minos, kazał Dedalowi zbudować labirynt; Minotaura zabił Tezeusz; przedstawienia Minotaura występowały od VII w. p.n.e. w greckiej rzeźbie i malarstwie wazowym, w czasach nowożytnych m.in. u A. Canovy; także temat malarstwa, literatury i muzyki.
w starożytnej Grecji i w starożytnym Rzymie: wysokie naczynie z dwoma uchwytami do mieszania wina z wodą.
Słownik łacińsko‑polski
Bibliografia
W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa, 2003
Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997
J. Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Poznań 1989
S. Stabryła, Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2016
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1978 r.
Lidia Winniczuk, Lingua Latina; Łacina bez pomocy Orbiliusza, Warszawa 1975
