II tysiąclecie p.n.e. (XX‑XVI w. p.n.e.) – rozkwit cywilizacji minojskiej na Krecie
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
RNjw6B04v803B1
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: i) formy czasowników nieregularnych: – esse i wybrane composita (possum,prosum, adsum, absum), – volo, nolo, – eo i wybrane composita (abeo, redeo, obeo), – fero i wybrane composita (affero, aufero, differo), – tollo, – fio, – verba defectiva: odi, memini, coepi, – verba deponentia i semideponentia.
Nauczysz się
tworzyć samodzielnie różne formy gramatyczne omawianych czasowników.;
rozróżniać w tekście łacińskim różne formy omawianych czasowników (poznanych w tej lekcji i wcześniej poznanych nieregularnych);
konstruować własne proste wypowiedzi z użyciem omawianych czasowników;
wykonywać zadania związane ze zrozumieniem tekstu w języku łacińskim.
Prezentacja zagadnienia
Kolejnym łacińskim czasownikiem nieregularnym jest volō, velle (= chcieć). Czasownik ten nie należy do żadnej standardowej koniugacji i nie ma strony biernej. Oto jego odmiana w czasie teraźniejszym:
volō,velle
R5WBLOaSzNUxR1
Czasownik ten ma dwa złożenia – nietypowe, bo przedrostkami nie są przyimki. W trakcie odmiany jeden z przedrostków zmienia brzmienie, a drugi nawet staje się oddzielnym wyrazem, a zatem warto nauczyć się całej odmiany:
mālō,mālle(= woleć)
RP7gWCkZKwJHF1
nōlō,nōlle(= nie chcieć)
R6N3ppjDrWQIe1
Tryb rozkazujący nōlī!nōlīte! połączony z bezokolicznikiem odpowiedniego czasownika jest najprostszym łacińskim sposobem wyrażania zakazu, np.:
nōlī īre!= nie idź! /nōlīte īre!= nie idźcie!
Zadania
RhcfVjEsHi6Yc
Ćwiczenie 1
R13iSlFxizleZ
Ćwiczenie 2
RUzwKw4A53LCi
Ćwiczenie 3
RAvh5aFxielvA
Ćwiczenie 4
RSZG1pOlP1jsF
Ćwiczenie 5
R1bee7JuzfsxY
Ćwiczenie 6
Tekst i ilustracje
Daedalus in Crētā insulā labyrinthumLabiryntlabyrinthum aedificāvit, unde Mīnōtaurus exīre nōn potest. Nunc aliās terrās petere vult et ad Mīnōem rēgem adit.
Daedalus: Ō rex, opus iam perfectum est. Ego et Īcarus Crētam relinquere volumus.
Mīnōs: Nōlīte abīre. Exul es, Daedale, quō īre vīs? In patriā tuā te nōlunt. Nonne māvīs in Crētā cum fīliō tuō beātus vīvere?
Poradź mu, w którą stronę ma pójść, aby dostać się do wyjścia i ostrzeż, w którą nie powinno iść, bo jest tam Minotaur. Użyj rozkazu i zakazu; skorzystaj z następujących słówek:
dextrōrsum = w prawo
sinistrōrsum = w lewo
ibī = tam
RnybhEHgRyjCV
Słowniki
Słownik pojęć
Labirynt
Labirynt
budowla o zawiłym układzie pomieszczeń i korytarzy, utrudniającym dojście do strzeżonego w ten sposób pomieszczenia albo wyjście ze strzeżonego w ten sposób więzienia (jak w micie o Minotaurze); po odkryciu (XIX/XX w.) pałacu w Knossos okazało się, że w micie przetrwała przez niemal 4 tysiąclecia pamięć o takim właśnie skomplikowanym jego układzie.
Słownik łacińsko‑polski
R1GGiEXxtysVO1
mcc72e285b78e3058_0000000000145
Galeria dzieł sztuki
RVepkQpsE9z8i1
RFmw4U7KWK5lN1
R1Ul4k0gnB8Jo1
R142OYGTJMDD81
mcc72e285b78e3058_0000000000150
Bibliografia
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.
H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.
Z. Samolewicz, T. Sołtysik, Składnia Łacińska, Kraków 2006.