De vita et scriptis Marci Tulli Ciceronis
Scenariusz lekcji: DE VITA ET SCRIPTIS MARCI TULLI CICERONIS.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości (cel dydaktyczny): uczeń poznaje informacje na temat życia i twórczości jednego z najsłynniejszych (jeśli nie najsłynniejszego) pisarza Starożytnego Rzymu; poznaje jego sylwetkę, jego dzieciństwo, młodość, wiek męski; uczeń wie, jak wyglądał przebieg kariery politycznej Tego Wielkiego Człowieka; poznaje jego ideały;
uczeń wie, na czym polega cursus honorum, co to jest nobilitas, homo novus;
b) Umiejętności (cel kształcący): uczeń umie przytoczyć z pamięci najważniejsze fakty z życia Cycerona, zwłaszcza dotyczące jego twórczości; uczeń umie słuchać, bo tej przede wszystkim umiejętności wymaga od ucznia lekcja w formie referatu; uczeń potrafi również słuchać biernie, tzn. wyciągać wnioski interpretacyjne dotyczace kolejnych posunięć Cycerona, a także zadawać pytania;
c) Cel wychowawczy: uczeń dzięki poznaniu tak wybitnej osobistości, niesamowitej jednostki, jaką był, niewatpliwie Cyceron, potrafi zwrócić uwagę na to, jakie ideały mogą być ważne (państwo- republika- Roma, rodzina- Tullia, Terentia, przyjaźń‑Attyk);
2. Typ lekcji
lekcja wykładowa- referat nauczyciela (przy mile widzianych pytaniach uczniów)
3. Metoda i forma pracy
bezpośrednie: zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy, przywitanie i pożegnanie uczniów po łacinie;
pośrednie: referowanie curriculum vitae Cycerona;
metoda podawcza: wiadomości dotyczące Cycerona wygłaszane ustnie;
4. Środki dydaktyczne
Kazimierz Kumaniecki, Cyceron i jego współcześni, Warszawa !989, Czytelnik.
Zdjęcie Cycerona
5. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
► Czynności wstępne (2min.): Witam uczniów po łacinie: Salvete carissimi! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który podają mi uczniowie po łacinie) i temat lekcji na tablicy.
b) Faza realizacyjna
► Wprowadzenie nowego materiału (40 min. ):
Lekcja w formie referatu, od uczniów wymagała przede wszystkim skupienia, by dowiedzieli się jak najwięcej o Cyceronie.
Cieszyło mnie niezmiernie, kiedy przed rozpoczęciem na pytanie, co wiedzą o Marku Tulliuszu, jedna z uczennic powiedziała, że był eklektykiem i wyjaśniła owo pojęcie. Bravissimo... Cieszyło mnie również, kiedy w trakcie opowiadania padały niespodziewane pytania ze strony uczniów, jak: -Czy takie rozróżnienie w wymowie na styl attycki, azjański istnieje do dzisiaj? -Czy podczas wyborów było coś takiego, jak kampania wyborcza, plakaty?
Referat przedstawię w punktach:
In tabula: na zielonej tablicy (która swoim kolorem przypomina stary dowód osobisty) kreślę pozorny dowód osobisty Cycerona (gdyby żył w naszych czasach), opowiadam o rodzinie, miejscu, dacie urodzin i śmierci (czego w dowodzie nie ma). Rozdaję uczniom portret Cycerona i mówię, że mogą oprawić go w ramkę i powiesić nad łóżkiem:
Praenomen: Marcus Nomen gentile: Tullius Cognomen: Cicero  cicer cum caule | Pater: Marcus (ród ekwitów) Mater: Helvia (ród senatorski) Dies natalis: 3 I 106 p.n.e. Arpinum Dies mortis: 7 XII 43 p.n.e. Frater: Quintus Liberi: Tullia, Marcus Uxor (1): Terentia Uxor (2): Publilia |
pochodzenie: ród ekwitów- quam ob rem Cyceron miał utrudniona drogę do urzędów (zwłaszcza- konsula), bo nobilitas nie dopuszczała „ludzi nowych“ (spoza ich warstwy) – Cyceron był więc określany mianem homo novus z racji swojego pochodzenia;
16 lat- przywdziewa jasną togę; ojciec wysyła synów na nauki do Rzymu: w domach nobilitas: Krassus, Scewola Augur, Mucjusz Scewola Pontifex; Cyceron pobierał tam nauki prawa, retoryki, które w jego późniejszym życiu będą niezwykle przydatne;
89 p.n.e.- Cyceron odbywa służbę wojskową u boku Pompejusza Strabona;
W Rzymie wybucha wojna domowa między Sullą i Pompejuszem (optymaci => popularzy). Sulla zwycięża i ogłasza listy proskrypcyjne.
Cyceron rozmyśla nad karierą, tzw. cursus honorum. Mówię, jakie stopnie kolejno będzie później zdobywał. W 75 p.n.e. pełni kwesturę, w 69 zostaje edylem, ww 66 obejmuje preturę, a w 63 sięga po konsulat;
Cenzor -
Konsul 63
Pretor 66
Edyl 69
Kwestor 75
80 p.n.e.- jeden z pierwszych procesów Cycerona, wygłasza mowę: W obronie Roscjusza z Amerii w stylu azjańskim- charakteryzuję krótko, na czym polega ten styl; omawiam też styl attycki;
79‑77p.n.e.- Cyceron wyjeżdża na studia do Grecji: filozofia: Filon z Laryssy- sceptyk; Molon- retoryka; mówię, jaki wpływ wywarli na poglądy filozoficzne (jeden) i retoryczne (drugi). Cyceron odbywał wycieczki po Grecji, szukał grobów Pitagorasa, Archimedesa.
c) Faza podsumowująca
► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału ( 2 min. ): Pytam uczniów, czy wszystko jasne? Dziękuję za słuchanie z uwagą. Na wszelkie pytania odpowiadam, mówię, że ciąg dalszy nastąpi na kolejnej lekcji;
► Pożegnanie (1 min.): Żegnam uczniów po łacinie: Valete!
6. Bibliografia
Kazimierz Kumaniecki, Cyceron i jego współcześni, Warszawa !989, Czytelnik.
7. Załącznik
Karta ucznia
Zdjęcie Cycerona (http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:CiceroBust.jpg)
