Deklinacja I, II, III. Przymiotniki I, II, III deklinacji. Ćwiczenia.
Ważne daty
116‑27 p.n.e. – lata życia Marka Terencjusza Warrona, uczonego rzymskiego, autora dzieła gramatycznego i etymologicznego p.t. De lingua Latina
1428‑1498 – okres życia Pomponiusza Letusa, włoskiego humanisty, założyciela Accademii Romana
1
Scenariusz dla nauczyciela
RAFktwZ0KsGVa
scenariusz zajęć do pobrania
scenariusz zajęć do pobrania
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: a) formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji I - III; c) formy fleksyjne przymiotników deklinacji I – III, 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: a) odmienia rzeczowniki regularne deklinacji I - III; c) odmienia przymiotniki deklinacji I–III, q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu; s)dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową. II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń: 14. potrafi rozpoznać i poddać interpretacji w kontekście kultury greckiej i rzymskiej oraz kultur późniejszych następujące kluczowe zjawiska z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku: a) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym. III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń: 5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
budować formy gramatyczne rzeczowników;
rozpoznawać i tłumaczyć w tekście łacińskim rzeczowniki wszystkich deklinacji;
wskazywać co najmniej trzy łacińskie słowa, pochodzące z języka greckiego;
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z domu fauna w Pompejach. Ukazuje ona rzekę, po której pływają kaczki. Na brzegu widoczny jest krokodyl. W wodzie rosną kwiaty; na jednym przysiadł mały ptak. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje:1. Sunt etiam animālia in aquā, quae in terram interdum exeant: alia Graecīs vocābulīs, ut polypus, hippōs potamīōs, crocodīlōs, alia Latīnīs, ut rāna, anas, mergus; ā quō Graecī ea quae in aquā et terrā possunt vīvere vocant amphibia. Varro Dē linguā Latīnā V, XIII, 2. Są także w wodzie zwierzęta, które czasami wychodzą na ziemię: jedne (nazwane są) greckimi słowami, jak ośmiornica, hipopotam czy krokodyl, inne łacińskimi, jak żaba, kaczka, czy mergus; od nich Grecy te zwierzęta, które mogą żyć i w wodzie i na ziemi nazywają amfibiami.
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z domu fauna w Pompejach. Ukazuje ona rzekę, po której pływają kaczki. Na brzegu widoczny jest krokodyl. W wodzie rosną kwiaty; na jednym przysiadł mały ptak. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje:1. Sunt etiam animālia in aquā, quae in terram interdum exeant: alia Graecīs vocābulīs, ut polypus, hippōs potamīōs, crocodīlōs, alia Latīnīs, ut rāna, anas, mergus; ā quō Graecī ea quae in aquā et terrā possunt vīvere vocant amphibia. Varro Dē linguā Latīnā V, XIII, 2. Są także w wodzie zwierzęta, które czasami wychodzą na ziemię: jedne (nazwane są) greckimi słowami, jak ośmiornica, hipopotam czy krokodyl, inne łacińskimi, jak żaba, kaczka, czy mergus; od nich Grecy te zwierzęta, które mogą żyć i w wodzie i na ziemi nazywają amfibiami.
Mozaika z domu fauna w Pompejach, przed 79 r. n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
RtZGApAx4IH5C
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z Villa Romana del Tellaro na Sycylii. Ukazuje ona tygrysa szykującego się do skoku. Tygrys ma wyciągnięty język, obnażone zęby i zjeżoną sierść. Na granatowym tle mozaiki widnieją motywy roślinne. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje: 1. Tigris quī est ut leō varius, quī vīvus cāpī adhūc nōn potuit, vocābulum ē linguā Armeniā: nam ibi [...] vehementissimum flūmen dīcitur Tigris. Varro Dē linguā Latīnā V, XXII, 2. Tygrys, który jest jak inny rodzaj lwa, który do tej pory nie mógł być złapany żywcem, to słowo z języka armeńskiego: tam bowiem najbardziej rwąca rzeka nazywa się Tygrys.
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z Villa Romana del Tellaro na Sycylii. Ukazuje ona tygrysa szykującego się do skoku. Tygrys ma wyciągnięty język, obnażone zęby i zjeżoną sierść. Na granatowym tle mozaiki widnieją motywy roślinne. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje: 1. Tigris quī est ut leō varius, quī vīvus cāpī adhūc nōn potuit, vocābulum ē linguā Armeniā: nam ibi [...] vehementissimum flūmen dīcitur Tigris. Varro Dē linguā Latīnā V, XXII, 2. Tygrys, który jest jak inny rodzaj lwa, który do tej pory nie mógł być złapany żywcem, to słowo z języka armeńskiego: tam bowiem najbardziej rwąca rzeka nazywa się Tygrys.
Mozaika przedstawiająca tygrysa, IV w. n.e., Villa Romana del Tellaro, Sycylia, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
RAUvjaPRhy2E2
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono fresk pochodzący z tzw. domu Menandra w Pompejach. Jest to fotografia ściany z malowidłem ukazującym rośliny w ogrodzie. Na pierwszym planie widoczna jest zielona roślina o długich wąskich liściach. Na prawo od niej barwa oscyluje w błękit. Rośliny są gęstsze, niektóre pną się ku górze. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje: 1. Quae in hortīs nāscuntur, alia peregrīnīs vocābulīs, ut Graecīs ōcimum, menta, rūta quam nunc pēganon appellant. Varro Dē linguā Latīnā V, XXI, 2. (Rośliny), które rodzą się w ogrodach, niektóre mają nazwy (pochodzące) z wyrazów obcych, jak ruta, którą teraz nazywają peganon (ruta zwyczajna).
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono fresk pochodzący z tzw. domu Menandra w Pompejach. Jest to fotografia ściany z malowidłem ukazującym rośliny w ogrodzie. Na pierwszym planie widoczna jest zielona roślina o długich wąskich liściach. Na prawo od niej barwa oscyluje w błękit. Rośliny są gęstsze, niektóre pną się ku górze. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje: 1. Quae in hortīs nāscuntur, alia peregrīnīs vocābulīs, ut Graecīs ōcimum, menta, rūta quam nunc pēganon appellant. Varro Dē linguā Latīnā V, XXI, 2. (Rośliny), które rodzą się w ogrodach, niektóre mają nazwy (pochodzące) z wyrazów obcych, jak ruta, którą teraz nazywają peganon (ruta zwyczajna).
Fresk z motywami roślinnymi, przed 79 r. n.e., ogród w domu Menandra W Pompejach, wikimedia.org, domena publiczna
RamWr6zJJ0s421
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono fresk z I w. n.e. pochodzący z Villa Adrianna w Stabiae. Jest to fotografia ściany z malowidłem ukazującym stojące na stole dwa pojemniki z serem, a na prawo od nich pęk zielonych szparagów. Fresk jest popękany, widoczne są odpryski farby. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje: 1. Quod edēbant cum pulte, ab eō pulmentum, ut Plautus; hinc pulmentārium dictum: hoc prīmum dēfuit pāstōribus. Cāseus ā coāctō lacte ut coaxeus dictus. Varro Dē linguā Latīnā V, XXII, 2. To, co jedli z papką (puls), od niej nosi nazwę pulmentum, jak Plaut; odtąd przystawką się nazywa (pulmentarium); tego wcześniej brakowało pasterzom. Ser (caseus) od zebranego mleka (Coacto) nazywany jest coaxeus.
Na kolorowej interaktywnej ilustracji przedstawiono fresk z I w. n.e. pochodzący z Villa Adrianna w Stabiae. Jest to fotografia ściany z malowidłem ukazującym stojące na stole dwa pojemniki z serem, a na prawo od nich pęk zielonych szparagów. Fresk jest popękany, widoczne są odpryski farby. Na ilustracji zostały zamieszczone dodatkowe informacje: 1. Quod edēbant cum pulte, ab eō pulmentum, ut Plautus; hinc pulmentārium dictum: hoc prīmum dēfuit pāstōribus. Cāseus ā coāctō lacte ut coaxeus dictus. Varro Dē linguā Latīnā V, XXII, 2. To, co jedli z papką (puls), od niej nosi nazwę pulmentum, jak Plaut; odtąd przystawką się nazywa (pulmentarium); tego wcześniej brakowało pasterzom. Ser (caseus) od zebranego mleka (Coacto) nazywany jest coaxeus.
„Ser i szparagi”, fresk z Villa Adrianna w Stabiae, przed 79 r. n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
RyLqHUrIraWzK
Na ilustracji przedstawiono dwie strony srebrnej monety. Na awersie, w centralnej części, widnieje profil głowy Nerona, dookoła monety znajduje się napis w języku łacińskim. Na rewersie przedstawiona jest płaskorzeźba schematycznie ilustrująca Ara Pacis – Ołtarz Pokoju. Został on wzniesiony przez cesarza Oktawiana Augusta na pamiątkę zakończenia długotrwałych wojen domowych. Po lewej stronie płaskorzeźby widnieje litera S, po prawej C, na dole napis drukowanymi literami ARA PACIS. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Pecūniae signātae vocābula sunt āeris et argentī haec: as ab aere; dupondius ab duōbus ponderibus, quod ūnum pondus assipondium dīcēbātur. Varro Dē linguā Latīnā V, XXXVI, 2. Pieniądze oznaczone mają te słowa pochodzące od miedzi i srebra: as od miedzi (aes), dupondius od dwóch jednostek wagi (duōbus ponderibus), ponieważ jedna jednostka wagi była nazywana „assipondium”.
Na ilustracji przedstawiono dwie strony srebrnej monety. Na awersie, w centralnej części, widnieje profil głowy Nerona, dookoła monety znajduje się napis w języku łacińskim. Na rewersie przedstawiona jest płaskorzeźba schematycznie ilustrująca Ara Pacis – Ołtarz Pokoju. Został on wzniesiony przez cesarza Oktawiana Augusta na pamiątkę zakończenia długotrwałych wojen domowych. Po lewej stronie płaskorzeźby widnieje litera S, po prawej C, na dole napis drukowanymi literami ARA PACIS. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Pecūniae signātae vocābula sunt āeris et argentī haec: as ab aere; dupondius ab duōbus ponderibus, quod ūnum pondus assipondium dīcēbātur. Varro Dē linguā Latīnā V, XXXVI, 2. Pieniądze oznaczone mają te słowa pochodzące od miedzi i srebra: as od miedzi (aes), dupondius od dwóch jednostek wagi (duōbus ponderibus), ponieważ jedna jednostka wagi była nazywana „assipondium”.
As z wizerunkiem Nerona, 66 r. n.e., mennica w Lugdunum, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
Do każdego z podanych przymiotników dodaj dowolny rzeczownik należący do deklinacji podanej przy przymiotniku. Pamiętaj o dostosowaniu rodzaju rzeczownika. Możliwe odpowiedzi: 1. gracilis, gracilis, gracile (deklinacja 1); 2. pulcher, pulchra, pulchrum (deklinacja IV); 3. vetus, veteris (deklinacja II); 4. bonus, bona, bonum (deklinacja III)
Do każdego z podanych przymiotników dodaj dowolny rzeczownik należący do deklinacji podanej przy przymiotniku. Pamiętaj o dostosowaniu rodzaju rzeczownika. Możliwe odpowiedzi: 1. gracilis, gracilis, gracile (deklinacja 1); 2. pulcher, pulchra, pulchrum (deklinacja IV); 3. vetus, veteris (deklinacja II); 4. bonus, bona, bonum (deklinacja III)
R2hc5BybwevAs
Ćwiczenie 2
Wybierz właściwą odpowiedź na podstawie przeczytanego tekstu.
Quae animālia amphibia NON sunt? Możliwe odpowiedzi: 1. animālia quae in hortīs nāscuntur., 2. animālia in aquā, quae in terram interdum exeant., 3. ea quae in aquā et terrā possunt vīvere.
Wybierz właściwą odpowiedź na podstawie przeczytanego tekstu.
Quae animālia amphibia NON sunt? Możliwe odpowiedzi: 1. animālia quae in hortīs nāscuntur., 2. animālia in aquā, quae in terram interdum exeant., 3. ea quae in aquā et terrā possunt vīvere.
Wybierz właściwą odpowiedź na podstawie przeczytanego tekstu.
Quae animālia amphibia NON sunt?
animālia quae in hortīs nāscuntur.
animālia in aquā, quae in terram interdum exeant.
ea quae in aquā et terrā possunt vīvere.
R1NMDBCASOESO
Grafika przedstawia pożółkłą XV-wieczną kartkę z notatkami Pomponiusza Letusa, które sporządził podczas lektury „De lingua Latina” Warrona. Treść jest napisana w języku łacińskim. Na lewym marginesie znajdują się schematyczne rysunki z zapiskami wykonanymi czerwonym atramentem.
Notatki Pomponiusza Letusa podczas lektury „De lingua Latina” Warrona, 1484 r., Biblioteka Watykanu, digi.vatlib.it, CC BY 3.0
Zestawienie końcówek deklinacji
R1W66FVXT3JR9
Do deklinacji I należą rzeczowniki i przymiotniki rodzaju żeńskiego (femininum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –a. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: a, ae, ae, am, ā, a; zaś w pluralis: ae, arum, is, as, is, ae. Do deklinacji II należą rzeczowniki i przymiotniki rodzaju męskiego i nijakiego (masculinum, neutrum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –o. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: w pierwszym przypadku w zależności od rodzaju: us, er, um; dalsza odmiana: ī, ō, um ,ō. Ostatni przypadek, w zależności od zakończeń w nominativus: e, er, um. Zakończenia deklinacyjne w pluralis: w pierwszym przypadku w zależności od rodzaju: ī lub a; dalej: orum, is; accusativus, w zależności od rodzaju: os lub a. Pozostałe przypadki: is, ī lub a. Do deklinacji III należą rzeczowniki i przymiotniki wszystkich trzech rodzajów; ich temat kończy się na spółgłoskę lub samogłoskę –i. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: w pierwszym przypadku mają różne zakończenia; pozostałe przypadki: is, ī, em. Ablativus uzależniony jest od typu deklinacji; może przyjmować zakończenie: e lub i; vocativus tak, jak nominativus. Zakończenia pluralis deklinacji III: w nominativus, accusativus i vocativus, w zależności od rodzaju: ēs lub a lub ia. Genetivus uzależniony od typu rzeczownika może mieć zakończenie: um lub ium; dativus i ablativus - ibus. Do deklinacji IV należą rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego (masculinum, neutrum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –u. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: rodzaj męski: us, ūs uī, um, ū, us; rodzaj nijaki: u, us, u,u,u,u. W pluralis rodzaj męski: us, uum ibus, us, ibus, us; rodzaj nijaki: ua, uum, ibus, ua, ibus, ua. Do deklinacji V należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego (femininum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –e. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: ēs, eī, eī, em, ē, es; w pluralis: ēs, ērum, ēbus, ēs, ēbus, ēs.
Do deklinacji I należą rzeczowniki i przymiotniki rodzaju żeńskiego (femininum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –a. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: a, ae, ae, am, ā, a; zaś w pluralis: ae, arum, is, as, is, ae. Do deklinacji II należą rzeczowniki i przymiotniki rodzaju męskiego i nijakiego (masculinum, neutrum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –o. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: w pierwszym przypadku w zależności od rodzaju: us, er, um; dalsza odmiana: ī, ō, um ,ō. Ostatni przypadek, w zależności od zakończeń w nominativus: e, er, um. Zakończenia deklinacyjne w pluralis: w pierwszym przypadku w zależności od rodzaju: ī lub a; dalej: orum, is; accusativus, w zależności od rodzaju: os lub a. Pozostałe przypadki: is, ī lub a. Do deklinacji III należą rzeczowniki i przymiotniki wszystkich trzech rodzajów; ich temat kończy się na spółgłoskę lub samogłoskę –i. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: w pierwszym przypadku mają różne zakończenia; pozostałe przypadki: is, ī, em. Ablativus uzależniony jest od typu deklinacji; może przyjmować zakończenie: e lub i; vocativus tak, jak nominativus. Zakończenia pluralis deklinacji III: w nominativus, accusativus i vocativus, w zależności od rodzaju: ēs lub a lub ia. Genetivus uzależniony od typu rzeczownika może mieć zakończenie: um lub ium; dativus i ablativus - ibus. Do deklinacji IV należą rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego (masculinum, neutrum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –u. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: rodzaj męski: us, ūs uī, um, ū, us; rodzaj nijaki: u, us, u,u,u,u. W pluralis rodzaj męski: us, uum ibus, us, ibus, us; rodzaj nijaki: ua, uum, ibus, ua, ibus, ua. Do deklinacji V należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego (femininum) ; ich temat kończy się na samogłoskę –e. Przybierają one w odmianie singularis następujące końcówki: ēs, eī, eī, em, ē, es; w pluralis: ēs, ērum, ēbus, ēs, ēbus, ēs.
Rodzajefm nm f nm nf
DeklinacjeIIIIIIIVV
Temataospółgł.; iue
Singularis
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
V.a
ae
ae
am
ā
aus, er, um
ī
ō
um
ō
e, er, umróżne
is
ī
em
e (ī)
= N.us, u
ūs
uī, ū
um, ū
ū
us, ūēs
eī
eī
em
ē
ēs
Pluralis
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
V.ae
arum
is
as
is
aeī, a
orum
is
os, a
is
ī, aēs, a (ia)
um (ium)
ibus
es, a (ia)
ibus
ēs, a (ia)ūs, ua
uum
ibus
ūs , ua
ibus
ūs, uaēs
ērum
ēbus
ēs
ēbus
ēs
Rsj6hIcDkDZ02
Na kolorowej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z Halikarnasu. Jest ona kwadratowa, w kolorze jasnożółtym. Pośrodku znajduje się wieniec zrobiony z kolorowych liści oraz napis w języku starogreckim.
Kamienna mozaika z Halikarnasu, IV w. n.e.., The British Museum, Londyn, britishmuseum.org, CC BY 3.0
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Ablativus singularis rzeczownika anas, anatis f., to … Możliwe odpowiedzi: 1. anate, 2. anati, 3. anatem
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Ablativus singularis rzeczownika anas, anatis f., to … Możliwe odpowiedzi: 1. anate, 2. anati, 3. anatem
Wybierz właściwą formę pasującą do opisu gramatycznego:
Ablativus singularis od anas, anatis
anate
anatī
R1Y1cf1uA4NbJ
Ćwiczenie 6
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Nominativus pluralis rzeczownika animal, animalis n., to … Możliwe odpowiedzi: 1. animala, 2. animalia, 3. animales
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Nominativus pluralis rzeczownika animal, animalis n., to … Możliwe odpowiedzi: 1. animala, 2. animalia, 3. animales
Wybierz właściwą formę pasującą do opisu gramatycznego:
Nominativus pluralis od animal, animālis n.
animālēs
animālia
RmDZGHdUbuLt0
Ćwiczenie 7
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Genetivus pluralis rzeczownika urbs, urbis f., to … Możliwe odpowiedzi: 1. urbum, 2. urbium, 3. urbem
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Genetivus pluralis rzeczownika urbs, urbis f., to … Możliwe odpowiedzi: 1. urbum, 2. urbium, 3. urbem
Wybierz właściwą formę pasującą do opisu gramatycznego:
Genetivus pluralis od urbs, urbis f.
urbium
urbum
RyNzh1ex9dniJ
Ćwiczenie 8
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Ablativus pluralis rzeczownika genu, genus n., to … Możliwe odpowiedzi: 1. genis, 2. genibus, 3. genubus
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Ablativus pluralis rzeczownika genu, genus n., to … Możliwe odpowiedzi: 1. genis, 2. genibus, 3. genubus
Wybierz właściwą formę pasującą do opisu gramatycznego:
Ablativus pluralis od genu, genus n.
genibus
genīs
R744XLi0lM9Ai
Ćwiczenie 9
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Accusativus singularis rzeczownika facies, faciei f., to … Możliwe odpowiedzi: 1. facies, 2. facium, 3. faciem
Uzupełnij zdanie wybierając jedną z podanych odpowiedzi. Accusativus singularis rzeczownika facies, faciei f., to … Możliwe odpowiedzi: 1. facies, 2. facium, 3. faciem
Wybierz właściwą formę pasującą do opisu gramatycznego:
Accusativus singularis od faciēs, faciēī f.
faciem
faciēs
Reguły deklinacyjne dla deklinacji I - V
Rodzaj nijaki liczby pojedynczej i mnogiej:
Nominativus = Accusativus = Vocativus
Rodzaj męski, żeński i nijaki, liczba mnoga:
Dativus = Ablativus
R1MNJL3hl5qMa
Ilustracja przedstawia stronę z najstarszego manuskryptu „De lingua Latina” Warrona, pochodzącą z XII wieku. Kartka jest pożółkła. Pismo kopisty jest bardzo staranne. Litery są małe.
Strona z najstarszego manuskryptu „De lingua Latina” Warrona, ok. 1100, Florencja, Biblioteca Medicea Laurenziana, wikimedia.org, domena publiczna
R1atTBzVycvHn
Ćwiczenie 10
Dla jakiego rodzaju obowiązuje zasada deklinacyjna, według której Nominativus, Accusativus i Vocativus obu liczb są takie same? Możliwe odpowiedzi: 1. męskiego, 2. żeńskiego, 3. nijakiego
Dla jakiego rodzaju obowiązuje zasada deklinacyjna, według której Nominativus, Accusativus i Vocativus obu liczb są takie same? Możliwe odpowiedzi: 1. męskiego, 2. żeńskiego, 3. nijakiego
Dla jakiego rodzaju obowiązuje zasada deklinacyjna, według której Nominativus, Accusativus i Vocativus obu liczb są takie same?
męskiego
żeńskiego
nijakiego
RcifhhA92EF4d
Ćwiczenie 11
Połącz w pary pojęcia z ich definicjami. ludowa potrawa rzymska w ciągu całej starożytności. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As moneta rzymska wartości dwóch asów. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As pojazd, który może poruszać się zarówno po lądzie, jak i po wodzie. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As jednostka monetarna rzymska, miedziana. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As
Połącz w pary pojęcia z ich definicjami. ludowa potrawa rzymska w ciągu całej starożytności. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As moneta rzymska wartości dwóch asów. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As pojazd, który może poruszać się zarówno po lądzie, jak i po wodzie. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As jednostka monetarna rzymska, miedziana. Możliwe odpowiedzi: 1. Amfibia, 2. Puls, 3. Dupondius, 4. As
Połącz w pary pojęcia z ich definicjami.
Puls, As, Dupondius, Amfibia
ludowa potrawa rzymska w ciągu całej starożytności.
moneta rzymska wartości dwóch asów.
pojazd, który może poruszać się zarówno po lądzie, jak i po wodzie.
jednostka monetarna rzymska, miedziana.
Słowniki
Słownik pojęć
Amfibia
Amfibia
(gr.) pojazd kołowy lub gąsienicowy o wodoszczelnym kadłubie, które może poruszać się zarówno po lądzie, jak i po wodzie.
As
As
jednostka monetarna rzymska, miedziana. Pierwotny ciężki as wagi funta ulegał stopniowym redukcjom, tak iż za czasów Cycerona była to jednostka drobna, używana przysłowiowo w znaczeniu „grosik”. Za czasów republiki awers asa był ozdobiony głową Janusa, rewers - dziobem okrętu, za czasów cesarstwa na awersie umieszczano portret panującego, na rewersie przedstawienia różnorodnej treści.
Dupondius
Dupondius
(łac.) moneta rzymska wartości dwóch asów.
Mergus
Mergus
szlachar, bielaczek lub nurogęś - ptak z rodziny kaczkowatych.
Puls
Puls
łac. zw. też puticula, papka z roztartych (nie zmielonych) ziaren orkiszu z dodatkiem wody i soli; ludowa potrawa rzymska w ciągu całej starożytności; z różnymi dodatkami pojawiała się także na zamożniejszych stołach. Później nazywano tak również podobne potrawy z mąki pszennej, prosa itp.
Słownik łacińsko‑polski
RBVH7eTGSHIEI
słownik łacińsko-polski
słownik łacińsko-polski
Galeria dzieł sztuki
R1HLISzkvrRrL
Na kolorowej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z domu fauna w Pompejach. Ukazuje ona rzekę, po której pływają kaczki. Na brzegu widoczny jest krokodyl. W wodzie rosną kwiaty; na jednym przysiadł mały ptak
Mozaika z domu fauna w Pompejach, przed 79 r. n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
RlMVProolsJvU
Na kolorowej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z Villa Romana del Tellaro na Sycylii. Ukazuje ona tygrysa szykującego się do skoku. Tygrys ma wyciągnięty język, obnażone zęby i zjeżoną sierść. Na granatowym tle mozaiki widnieją motywy roślinne.
Mozaika przedstawiająca tygrysa, IV w. n.e., Villa Romana del Tellaro, Sycylia, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
RPDqFyfb3PRVV
Na kolorowej ilustracji przedstawiono fresk pochodzący z tzw. domu Menandra w Pompejach. Jest to fotografia ściany z malowidłem ukazującym rośliny w ogrodzie. Na pierwszym planie widoczna jest zielona roślina o długich wąskich liściach. Na prawo od niej barwa oscyluje w błękit. Rośliny są gęstsze, niektóre pną się ku górze.
Fresk z motywami roślinnymi, przed 79 r. n.e., ogród w domu Menandra W Pompejach, wikimedia.org, domena publiczna
RkcLfL7wWPIj5
Na kolorowej ilustracji przedstawiono fresk z I w. n.e. pochodzący z Villa Adrianna w Stabiae. Jest to fotografia ściany z malowidłem ukazującym stojące na stole dwa pojemniki z serem, a na prawo od nich pęk zielonych szparagów. Fresk jest popękany, widoczne są odpryski farby.
„Ser i szparagi”, fresk z Villa Adrianna w Stabiae, przed 79 r. n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
Rsj6hIcDkDZ02
Na kolorowej ilustracji przedstawiono mozaikę pochodzącą z Halikarnasu. Jest ona kwadratowa, w kolorze jasnożółtym. Pośrodku znajduje się wieniec zrobiony z kolorowych liści oraz napis w języku starogreckim.
Kamienna mozaika z Halikarnasu, IV w. n.e.., The British Museum, Londyn, britishmuseum.org, CC BY 3.0
Bibliografia
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1978.
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 2012.
I. Lewandowski, J. Wikarjak, Elementa sermōnis Latīnī, Warszawa 1983.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.
Oryginalna azetka. Encyklopedia PWN, Warszawa 2016.
