VI p.n.e. – budowa CuriiCuriaCurii na Forum Romanum (Curia Hostilia); odbudowana po pożarze za czasów Juliusza Cezara (Curia Iulia)
78 p.n.e. – budowa Tabularium - archiwum państwowego starożytnego Rzymu
ok 54 p.n.e. – rozpoczęcie budowy bazyliki na Forum Romanum z inicjatywy Juliusza Cezara
1
Scenariusz dla nauczyciela
R1Dvmgb5AevVy
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: a) formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji III; 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: a) odmienia rzeczowniki regularne deklinacji III; q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu; s) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową.
Nauczysz się
odmieniać rzeczowniki III deklinacji;
rozpoznawać w tekście łacińskim rzeczowniki III deklinacji i je tłumaczyć;
identyfikować budynki znajdujące się na Forum Romanum.
Źródło: Ignacy Lewandowski, Jan Wikarjak, Elementa sermōnis Latīnī, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983 r., s. 48.
Tłumaczenie: Autor opracowania
RiN6GYGaosUM11
Ćwiczenie 1
R1TUUfQl9XxkJ
Ćwiczenie 2
Deklinacja III - typ mieszany
Według deklinacji III typu mieszanego odmieniają się:
rzeczowniki równozgłoskowe zakończone w Nom. sing. na -is lub -es, np. civis, civis;
rzeczowniki nierównozgłoskowe mające bezpośrednio przed zakończeniem Gen. sing. dwie spółgłoski (lub więcej), np. pars, partis.
Uwaga! Rzeczowniki rodzaju nijakiego, należące do tej odmiany, mają w Nom., Acc, i Voc. pluralis końcówkę -a, natomiast participium praesentis activi mają w rodzaju nijakim liczby mnogiej w powyższych przypadkach końcówkę - ia.
Odmiana mieszana charakteryzuje się tym, że w liczbie pojedynczej występują końcówki charakterystyczne dla typu spółgłoskowego, zaś w liczbie mnogiej samogłoskowego.
Podaj w języku łacińskim następujące formy deklinacyjne od rzeczownika „mater, matris”: dativus singularis, ablativus singularis, nominativus pluralis, genetivus pluralis
Podaj w języku łacińskim następujące formy deklinacyjne od rzeczownika „mater, matris”: dativus singularis, ablativus singularis, nominativus pluralis, genetivus pluralis
Podaj w języku łacińskim następujące formy deklinacyjne od rzeczownika „mare, maris”: accusativus singularis, ablativus singularis, genetivus pluralis, accusativus pluralis
Podaj w języku łacińskim następujące formy deklinacyjne od rzeczownika „mare, maris”: accusativus singularis, ablativus singularis, genetivus pluralis, accusativus pluralis
Podaj w języku łacińskim następujące formy deklinacyjne od rzeczownika „ars, artis”: genetivus singularis, ablativus singularis, genetivus pluralis, ablativus pluralis
Podaj w języku łacińskim następujące formy deklinacyjne od rzeczownika „ars, artis”: genetivus singularis, ablativus singularis, genetivus pluralis, ablativus pluralis
Połącz w pary rzeczowniki z przymiotnikami tak, by były zgodne pod względem przypadka, liczby i rodzaju: Artium Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Mātre Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Maria Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Partēs Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Cīvibus Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs
Połącz w pary rzeczowniki z przymiotnikami tak, by były zgodne pod względem przypadka, liczby i rodzaju: Artium Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Mātre Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Maria Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Partēs Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs Cīvibus Możliwe odpowiedzi: 1. bonā, 2. magnās, 3. nostra, 4. līberālium, 5. Rōmānīs
Połącz w pary rzeczowniki z przymiotnikami tak, by były zgodne pod względem przypadka, liczby i rodzaju:
bonā, nostra, magnās, līberālium, Rōmānīs
Artium
Mātre
Maria
Partēs
Cīvibus
RMGhnlY1MWHcG
Ćwiczenie 9
Słowniki
Słownik pojęć
Bazylika
Bazylika
(gr. basiliki, dom. stod, łac. basilica) wielka hala przeznaczona na zebrania kupców, posiedzenia sądowe i inne zebrania publiczne, nazwana od archonta basileusa w Atenach. Była podzielona rzędami kolumn na 3 części, w głębi zaś wznosiła się trybuna. W Rzymie wzniesiono pierwszą bazylikę w 184 r. p.n.e. z inicjatywy Marka Porcjusza - Katona, nazwaną od jego nazwiska basilica Porcia.
Curia
Curia
budynek zgromadzeń publicznych w Rzymie.
Tabularium
Tabularium
łac. archiwum, w szczególności państwowe archiwum rzymskie na Forum Romanum, zbudowane łącznie ze świątynią Saturna, administrowane w okresie republiki od 444 r. p.n.e. przez cenzorów, następnie przez dwóch kwestorów miejskich, w okresie cesarstwa przez specjalnie powoływanych kuratorów. Dokumenty (codices), pisane początkowo na tablicach (tabula), następnie na papirusie i pergaminie, szeregowane były latami w porządku chronologicznym. Tabularium spłonęło wraz z Kapitelem w 83 r. p.n.e., zostało odbudowane w latach 78‑60 p.n.e. Mury częściowo zachowały się w podmurowaniu zamykającym Forum Romanum od zachodu. Tą samą nazwą określano wszelkie inne archiwa senatu, miejskie, wojskowe, kolegiów kapłańskich oraz archiwa prowincjonalne.
Słownik łacińsko‑polski
R1XbN2UhJh9aem8bcbd90259cf98ce_00000000000081
m8bcbd90259cf98ce_0000000000008
m8bcbd90259cf98ce_0000000000008
mercātor, -ōris (m.) kupiec
vendo, -ere, -di, -itum (3) sprzedawać
m8bcbd90259cf98ce_0000000000229
Galeria dzieł sztuki
R1BMiIGGtdMy5
R1WrAADe0LmJC
Bibliografia
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1978.
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych., Warszawa 2012.
Ignacy Lewandowski, Jan Wikarjak, Elementa sermōnis Latīnī, Warszawa 1983.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.