Dekonstruktywizm i styl Blob – idea fragmentacji i fantazji w architekturze
Ważne daty
lata 80. XX wieku – dekonstruktywizm
lata 90. XX wieku – powstanie fantazyjnej formy Blob
1988 rok – wystawa Architektura dekonstruktywistyczna w Nowojorskim Museum of Modern Art
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
4. zna plany i układy przestrzenne najbardziej znanych dzieł architektury oraz dzieł charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;
5. analizując i opisując dzieła architektoniczne, właściwie stosuje terminy i pojęcia dotyczące struktury architektury.
charakteryzować styl Blob;
rozpoznawać dzieła architektury reprezentującej wskazane style;
przyporządkowywać dzieła do autorów i miejsc, w których się znajdują;
opisywać bryłę i plan budowli.
Defragmentacja architektury – dekonstruktywizm
Dekonstruktywizm to ruch postmodernistycznej architektury, który pojawił się w latach 80. XX wieku. Nazwa pochodzi od idei dekonstrukcji francuskiego semiotyka Jacquesa Derridy, który uważał, że znaczenie danego tekstu wynika z różnicy pomiędzy użytymi słowami, a nie z odniesienia do rzeczy, które one oznaczają. Rozwój dekonstruktywizmu architektonicznego rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych, gdy architekci zaczęli przekładać filozofię Derridy na język projektowania budynków. Ruch zapoczątkował Peter Eisenman (urodzony 1932), który zaczął tworzyć projekty domów rozczłonkowanych, przeciwstawnych geometrii klasycznego modernizmu. Architektura dekonstruktywizmu charakteryzuje się brakiem harmonii, ciągłości i symetrii, a głównym założeniem jest idea defragmentacji. W 1988 roku zorganizowano w Museum of Modern Art w Nowym Jorku pierwszą wystawę projektów dekonstruktywistycznych. Dekonstruktywizm pojawił się w dużych przedsięwzięciach budowlanych w latach 90., a jego głównymi przedstawicielami byli między innymi Peter Eisenman (urodzony 1932), Frank Gehry (urodzony 1929), Zaha Hadid (1950‑2016), Rem Koolhaas (urodzony 1944), Daniel Libeskind (urodzony 1946) i Bernard Tschumi (urodzony 1944).
W latach 1987‑1989 powstało Muzeum Vitra w Wiel‑am‑Rhein w Niemczech dla szwajcarsko‑niemieckiej fabryki mebli biurowych. Projektowali je między innymi Charles i Ray Eamesowie i Frank Gehry. O wyjątkowości budowli świadczą: zdekonstruowana forma oraz prowokujące fasady budynku. Światło wpada do wnętrza przez przeszklone dachy oraz wieże. Mimo skromnej skali, budynek Muzeum Vitra powstał jako programowe dzieło dekonstruktywizmu – kolaż wież, pochylni i sześcianów. Jego ekspresyjne formy nie są arbitralne, lecz zależą od ich funkcji i oświetlenia. Powierzchnia wystawiennicza – ok. 700 metrów kwadratowych rozciąga się na dwa piętra.
W latach 1990‑1993 powstał budynek remizy strażackiej fabryki mebli Vitra w Niemczech według projektu Zahy Hadid. To przykład pełnej dynamizmu betonowej formy architektonicznej. Konstrukcja obiektu składa się z szeregu płaszczyzn o ostrych kątach potęgujących wrażenie zamrożonego ruchu. Obecnie budynek pełni funkcję wystawienniczą.
W 1989 roku Daniel Libeskind, amerykański architekt polskiego pochodzenia, wygrał konkurs na projekt Muzeum Żydowskiego w Berlinie. Muzeum liczy około 15 000 metrów kwadratowych i można do niego dotrzeć jedynie podziemnym przejściem ze znajdującego się w pobliżu starego budynku w stylu barokowym. W podziemiach zwiedzający natrafiają na trzy przecinające się skośne korytarze, z których jeden prowadzi do wyjścia, drugi przed budynek, a trzeci ku betonowej wieży. Budowla Daniela Libeskinda wyznaczyła nowe kryteria, ukazując wyjątkową zależność między treścią muzeum a jego architekturą. Charakterystyczne dla niego są: cynkowa powłoka oraz ukośne okna, a wewnątrz betonowa pustka.
Forma, bryła i plan architektoniczny blaszanej konstrukcji zaprojektowanej przez Libeskinda, odwołuje się do wielu aspektów szeroko pojętej kultury żydowskiej. Już sam ogląd i owe doświadczanie muzeum przywołuje elementy, wątki i cytaty zaczerpnięte z żydowskiej tradycji. (…) Daniel Libeskind, architekt muzeum - świadom owej względności czasowej w kulturze Żydów - określając swoją budowlę powiedział: „mam nadzieję, że ten budynek, zarówno jako epilog, jak i prolog, będzie naświetlał istotę dnia dzisiejszego, który także oznacza jutro.
Źródło: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/11115/1/05_Artur_Kamczycki_Muzeum_Libeskinda_w_Berlinie_195‑225.pdf (dostęp z dnia 31.03.2018)
Wielkie realizacje dekonstruktywizmu
Muzeum Guggenheima w Bilbao to jeden z najbardziej znanych przykładów dekonstruktywizmu i stylu Blob. Jest połączeniem złożonych, skomplikowanych form. Frank Gehry nie tylko zrewolucjonizował sposób myślenia architektów i ludzi o muzeach, ale także pobudził gospodarkę Bilbao, o czym świadczy zdumiewający sukces muzeum. Budowa obiektu miała miejsce między październikiem 1993 a październikiem 1997 roku. Ze względu na matematyczną złożoność kształtu krzywoliniowego, architekt użył zaawansowanego oprogramowania CATIA, początkowo stosowanego w przemyśle lotniczym, aby wiernie oddać swoją koncepcję. Zewnętrzna ściana wykonana została z tytanu. Wykończenie z prawie 33.000 bardzo drobnych płyt tytanowych dało szorstki i organiczny efekt. Dwa pozostałe materiały użyte w budynku to wapień i szkło, które doskonale ze sobą harmonizują, tworząc niezrównany efekt wizualny.
W kształcie bryły muzeum można doszukać się odniesień do spiętrzonych białych żagli dawnych okrętów, inni widzą w srebrzystej, lśniącej powłoce „wielką rybę”. Powierzchnia muzeum ma 32 500 metrów kwadratowych. Na trzech poziomach ulokowane są sale wystawowe o łącznej powierzchni 11 tysięcy metrów kw. Większość sal ma nieregularne kształty. Największa sala ma blisko 4 tysiące metrów! Wrażenie jej ogromu zwiększa ogromna wysokość i brak wewnątrz jakichkolwiek kolumn wspierających sklepienie. Muzeum Guggenheima w Bilbao jest pierwszym muzeum na świecie, którego forma przyciąga o wiele większe zainteresowanie niż zawartość zbiorów. Frank Gehry pracując nad projektem stworzył ogromną ilość animacji komputerowych, w których badał efekty świetlne wywołane na bryle budynku przez światło dzienne i sztuczne. W efekcie w zależności od pory roku i pory dnia można podziwiać dziesiątki, jeśli nie setki wariantów ogromnej rzeźby‑muzeum - od satynowej srebrnej poświaty, przez błękit nieba do złota i purpury zachodzącego słońca.
Arcydzieło dekonstruktywizmu, kierunku mającego licznych wrogów, zniewoli swym pięknem najbardziej zatwardziałych przeciwników.
Źródło: http://www.artinfo.pl/pl/blog/relacje/wpisy/efekt‑bilbao‑wizyta‑w-muzeum‑guggenheima2 (dostęp z dnia 31.03.2018)
W latach 1992‑1996 Frank Gehry współpracował z chorwackim architektem Vlado Milunićem przy projekcie Tańczącego domu. Budynek położony jest na terenie o wielkim historycznym znaczeniu- w miejscu domu zniszczonego przez bombardowanie Pragi przez USA w 1945 roku. Wyróżnia się na tle otaczających go barokowych, gotyckich i secesyjnych budynków, z których słynie Praga.
W Paryżu znajduje się Parc de la Villette projektu Szwajcara Bernarda Tschumi. To jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł dekonstruktywizmu. Park zlokalizowany jest na terenie dawnej paryskiej rzeźni i targu zwierząt, zajmuje 55 hektarów. Został zaprojektowany jako miejsce, w którym natura i działalność człowieka łączą się ze sobą.
Kansai to międzynarodowy port lotniczy położony na sztucznej wyspie w japońskiej Zatoce Osaka. Lotnisko jest niezwykłe ze względu na długi budynek terminaluterminalu, liczący blisko 1,7 km. Kansai zostało otwarte 4 września 1994 roku, zbudowano je w celu zmniejszenia przeludnienia na międzynarodowym lotnisku w Osace. Głównym terminalem pasażerskim jest jednopiętrowy budynek o powierzchni 3 186 680 m², zaprojektowany komputerowo przez Renzo Piano Building Workshop.
Polskim przykładem budynku w stylu dekonstruktywizmu jest krzywy domek w Sopocie. Inspiracjami dla architektów były ilustracje i rysunki Jana Marcina Szancera i Per Dahlberga. Na parterze znajduje się pawilonpawilon handlowo‑gastronomiczny, a na pierwszym piętrze restauracja. Drugie piętro i poddasze zajmują pomieszczenia biurowe, galerie i pracownie artystyczne.
Styl Blob
Z dekonstruktywizmem związany jest Styl Blob (ang. Blob – kropelka, kleks), inaczej: architektura blobowa, blobizm, blobitektura, architektura typu blob. Pojęcie architektura blobowa stało się popularne w połowie lat 90. XX wieku. Jednym z pierwszych, który zaczął używać terminu architektura typu blob był amerykański architekt Greg Lynn, od 1995 roku eksperymentujący z cyfrowym projektowaniem. Wkrótce wielu architektów i projektantów zaczęło tworzyć nowe i niezwykłe formy organicznej architektury. Architektura blobowa opiera się na możliwościach programów graficznych, tworzeniu projektów poprzez manipulacje komputerowe. Architekci tworzą formy poprzez manipulowanie algorytmami platformy modelowania komputerowego. Jednym z przykładów może być projekt tworzony przez Future Systems dla domu towarowego Selfridges Building z 2003 roku. Miał na celu przywołanie kobiecej sylwetki i słynnej sukienki chainmail zaprojektowanej przez Paco Rabanne w latach 60. XX wieku. Nowatorski wygląd miał wizualnie odmłodzić centrum Birmingham.
Styl Blob w Polsce reprezentują Złote Tarasy w Warszawie – kompleks handlowo‑rozrywkowy zaprojektowany przez kalifornijską pracownię Jerde Partnership. Budowa rozpoczęła się pod koniec 2002 roku, a zakończona została w 2007 roku.Charakterystycznym elementem budynku jest falujący, szklany dach, inspirowany koronami drzew parkowych. Do kompleksu należą także połączone z Tarasami: multipleks, dwa biurowce o wygiętym kształcie oraz wieżowiec Tower. Złote Tarasy otrzymały nagrodę na Międzynarodowych Targach Nieruchomości Handlowych MAPIC w Cannes jako najlepszy projekt komercyjny na świecie, a także Europejską Nagrodę dla Najlepszej Stalowej Konstrukcji.
Spośród podanych zdań wskaż te, które są prawdziwe.
- Dekonstruktywizm to ruch międzywojennej architektury, który pojawił się w latach 20. XX wieku.
- Dekonstruktywizm pojawił się w latach 80. XX wieku, a jego głównymi przedstawicielami byli m.in.: Peter Eisenman, Frank Gehry, Zaha Hadid, Daniel Libeskind, Bernard Tschumi.
- Termin architektura typu blob stał się popularny w połowie lat 90. XX wieku.
Uzupełnij tekst.
Z dekonstruktywizmem związany jest styl .............
Architektura blobowa opiera się na plastyczności programów .......................
Architekci tworzą formy poprzez manipulowanie ...................... platformy modelowania komputerowego.
Przyjrzyj się fotografiom i wskaż te, na których widoczne jest Muzeum Żydowskie w Berlinie.
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
Wskaż budynki, które projektował lub współprojektował Frank Gehry.
- 1
- 3
- 5
- 7
Wskaż zdania prawdziwe.
- Bernard Tschumi jest twórcą projektu Międzynarodowego Portu Lotniczego Kansai.
- Inspiracjami dla architektów Krzywego domku były ilustracje i rysunki Jana Marcina Szancera i Per Dahlberga.
- W 1989 roku Daniel Libeskind (amerykański architekt polskiego pochodzenia) wygrał konkurs na projekt Muzeum Żydowskiego w Berlinie.
Uzupełnij tekst.
słowami, modernizmu, defragmentacji, projektowania, pomiędzy, "dekonstrukcji", Nowym Jorku, Eisenman, Stanach Zjednoczonych, semiotyka, Dekonstruktywizm, Derridy, rozczłonkowanych, XX
.......................................... to ruch postmodernistycznej architektury, który pojawił się w latach 80. .......................................... wieku. Nazwa ruchu pochodzi od idei .......................................... francuskiego .......................................... Jacquesa ........................................... Uważał on, że znaczenie danego tekstu wynika z różnicy .......................................... użytymi .........................................., a nie z odniesienia do rzeczy, które one oznaczają. Rozwój dekonstruktywizmu architektonicznego rozpoczął się w .........................................., kiedy to architekci zaczęli przekładać filozofię Derridy na język .......................................... budynków. Ruch zapoczątkował Peter .......................................... (ur. 1932), który zaczął tworzyć projekty domów .........................................., przeciwstawnych geometrii klasycznego ........................................... Architektura dekonstruktywizmu charakteryzuje się brakiem harmonii, ciągłości i symetrii, a głównym założeniem jest idea ........................................... W 1988 roku zorganizowano w Museum of Modern Art w .......................................... pierwszą wystawę projektów dekonstruktywistycznych.
Wyszukaj w dowolnych źródłach dwa budynki – w stylu Blob i dekonstruktywistycznym i uzasadnij, na czym polega nowatorstwo rozwiązań architektonicznych wskazanych przykładów. W opisie weź pod uwagę usytuowanie obiektów w przestrzeni.
Słownik pojęć
elewacja budynku, w której przeważnie znajduje się główne wejście, odróżniająca się od pozostałych bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracją
w architekturze: dzieło powstałe z połączenia elementów różnych dzieł lub elementów pochodzących z różnych stylów lub gatunków sztuki; też: metoda tworzenia takich dzieł
w architekturze: określenie tendencji w architekturze światowej ok. 1918–1975, mające na celu odejście od stylów historycznych i stylizacji. Główne założenia architektury modernistycznej to oparcie na formie, funkcji i konstrukcji budynku.
termin wprowadzony przez L.H. Sullivana na określenie tendencji w architekturze XX w., przejawiającej się w odrzuceniu wszelkich schematów stylistycznych na rzecz kształtowania budowli na wzór form narastających swobodnie, jak w organizmach naturalnych, oraz w ścisłym powiązaniu estetycznym architektury z otoczeniem pierwotnym i z lokalnym tworzywem budowlanym
niewielki, ozdobny budynek o lekkiej konstrukcji, zwykle wchodzący w skład zespołu architektoniczno‑przestrzennego (rezydencji, szpitala, wystawy)
stacja końcowa środków transportu, miejsce przeładunku towarów i osób (najczęściej wyspecjalizowane) między różnymi środkami transportu
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
J. Glancey, Historia architektury, Arkady, Warszawa 2002, s. 220‑222.
W. Koch, Style w architekturze, Świat Ksiązki, Warszwa 2000.