Wstęp

Warunkiem dla funkcjonowania państwa jest istnienie władzy publicznej, która nim zarządza. W jej zakres wchodzą: relacje między organami państwa, zasady prawne oraz udział obywateli w rządzeniu państwem. Te elementy określają ustrój państwa. Udział obywateli w zarządzaniu państwem we współczesnym świecie jest bardzo różny. Na tej podstawie politolodzy wyróżnili trzy rodzaje ustroju politycznego:

- ustrój totalitarny - obywatele nie mają wpływu na życie publiczne. Państwo kontroluje wszystkie dziedziny życia obywatela.

- ustrój autorytarny - obywatele mają ograniczony wpływ na życie publiczne. Państwo kontroluje udział obywateli w życiu publicznym.

- ustrój demokratyczny - obywatele mają duży wpływ na życie publiczne, a państwo nie kontroluje udziału obywateli w życiu publicznym.

Przykładem demokratycznej społeczności może być szkoła. Jej sprawne funkcjonowanie wynika z tego, że każdy z jej członków (nauczyciele, uczniowi, rodzice) ma określone zadania do wykonania. Jej działalność nadzorują władze szkolne, do których należy dyrektor szkoły, rada pedagogiczna (wszyscy nauczyciele uczący w szkole) oraz rada szkoły (należą do niej reprezentanci nauczycieli, rodziców i uczniów). Najważniejszym dokumentem obowiązującym w szkole jest statut szkoły, w którym zapisane zostały m. in. najważniejsze prawa i obowiązki uczniów. Wszyscy uczniowie należą do samorządu uczniowskiego. Jednak, aby samorząd mógł sprawnie działać, uczniowie wybierają swoich przedstawicieli. Tworzą oni radę samorządu uczniowskiego. W każdej szkole istnieją także samorządy klasowe, wybierane przez społeczność danej klasy.

Rascdf5kLh35i1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Nauczysz się
  1. będziesz potrafił/a przedstawić historię demokracji,

  2. nauczysz się zasad demokracji,

  3. zrozumiesz, dlaczego zasady demokracji są jednocześnie jej zaletami,

  4. będziesz wiedzieć, w jaki sposób możesz uczestniczyć w życiu publicznym,

  5. poznasz zagrożenia dla demokracji we współczesnym świecie,

  6. nauczysz się zasad dobrej dyskusji,

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. poznaje tradycje demokracji i jej historię (antyczna, europejska, amerykańska, polska);

  2. uczy się analizować stan demokracji współczesnej;

  3. określa zalety i słabości demokracji;

  4. zrozumie istotę innych ustrojów państwowych;

  5. dowie się, jaka część ludzkości żyje w demokracji, a jaka część w innych ustrojach;

  6. poznaje teksty kultury na temat demokracji;

  7. rozumie problemy współczesnego świata.

m699055200e1004fb_1502093859156_0

DEMOKRACJA - ZALETY I SŁABOŚCI - audiobook

Rozdziały audiobooka:

  1. Historia demokracji w pigułce

  2. Klasówka z demokracji

  3. Alert dla demokracji

1
Uwaga!

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak wdrożyć materiały multimedialne w tok lekcji.

R9bDUbxhNPSO31
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Wskaż zagrożenia dla demokracji. Zwróć uwagę na długi czas rozwoju demokracji i jej zasady.

RjeWRvTUxeUVg1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Opisz, w jaki sposób kształtował się ustrój demokratyczny.

Polecenie 2

Przedstaw zalety demokracji.

Polecenie 3

Scharakteryzuj zagrożenia dla współczesnej demokracji.

m699055200e1004fb_1502093867461_0

Podsumowanie

R11pzMqJmCU691
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

PRACA DOMOWA

Praca domowa
Polecenie 4.1

Zadanie 1

Po obejrzeniu rysunku Andrzeja Mleczki:

Rk89Szneo36Zi11
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

1. Nazwij problem przedstawiony na rysunku.

2. Wyjaśnij, jak we współczesnych państwach demokratycznych rozwiązano problem przedstawiony na rysunku. Podaj dwa przykłady.

Zadanie 2

Przygotujcie się do debaty na temat: „Ocena roli ruchów obywatelskiego sprzeciwu”.

m699055200e1004fb_1503905579466_0

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
RABfQnkHBy4ZL1
Na ekranie pokazane jest w ramce. Ćwiczenie 1 zatytułowane „Historia demokracji w pigułce”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Po odsłuchaniu materiału zaznacz, które informacje są prawdziwe, a które fałszywe.” Poniżej polecenia w dziesięciu wierszach umieszczone zostały różne informacje, których prawdziwość należy określić. Po prawej stronie w każdej linijce są okienka wyboru „Prawda” i „Fałsz”. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RrsFasbZ7HHRP1
Na ekranie pokazane jest w ramce. Ćwiczenie 2 zatytułowane „Klasówka z demokracji”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Połącz definicję z pojęciem.” Poniżej polecenia w ośmiu wierszach umieszczone zostały różne definicje. Na początku każdego wiersza, przed myślnikiem znajduje się puste okienko. Do tych okienek należy wstawić odpowiadające danej definicji pojęcie. Pojęcia, które należy wybrać umieszczone zostały poniżej definicji w ośmiu ramkach. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R12NRv2BacYLb1
Na ekranie pokazane jest w ramce. Ćwiczenie 3 zatytułowane „Klasówka z demokracji”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Połącz pojęcie z jego definicją” Poniżej polecenia w dwóch kolumnach znajduje się szesnaście ramek (po osiem w każdej kolumnie). W jednych ramkach wewnątrz znajdują się pojęcia związane z demokracją w pozostałych ich definicje. Należy dobrać parami pojęcie i jego definicję. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R18RkmfakeA2M1
Na ekranie pokazane jest w ramce. Ćwiczenie 4 zatytułowane „Klasówka z demokracji”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Po przeczytaniu mowy Peryklesa o ustroju Aten, wypełnij tabelę zaznaczając odpowiednie pola.” Poniżej polecenia znajduje się cytat z: Tadeusz Mosiek, „Historia. Starożytność i średniowiecze. Ćwiczenia ze źródłami”., Poznań, 2001, s. 11. Zacytowana została mowa Peryklesa, której tematem jest ustrój Aten. Poniżej cytowanego tekstu w sześciu wierszach umieszczone zostały różne informacje, których prawdziwość należy określić . Po prawej stronie w każdej linijce są okienka wyboru „Prawda” i „Fałsz”. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m699055200e1004fb_1502358147126_0

Słowniczek

Demokracja
Demokracja

Demokracja jest ustrojem, w którym władza należy do obywateli. Obywatele ją  sprawują przez swoich przedstawicieli, którzy są przez nich wybierani  bezpośrednio lub pośrednio. 

Demokracja bezpośrednia
Demokracja bezpośrednia

Bezpośrednie podejmowanie decyzji dotyczących państwa przez obywateli. Jej formy to referendum oraz plebiscyt.

Inicjatywa ludowa
Inicjatywa ludowa

Prawo określonej liczby obywateli do wszczęcia postępowania referendalnego lub ustawodawczego, jest formą demokracji bezpośredniej.

Demokracja pośrednia
Demokracja pośrednia

Zwana inaczej przedstawicielską. Oznacza, że w imieniu obywateli decyzje podejmują ludzie przez nich wybrani, np. posłowie.

Korupcja
Korupcja

Przestępcze wykorzystanie stanowiska publicznego dla osiągnięcia własnych korzyści.

Populizm
Populizm

Głoszenie haseł zgodnych z oczekiwaniami większości społeczeństwa, mimo, że bardzo często są niemożliwe do zrealizowania, w celu zdobycia władzy.

Zasada konstytucjonalizmu
Zasada konstytucjonalizmu

Ustrój państwa demokratycznego opiera się na konstytucji, czyli konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym i wszystkie prawa niższej rangi muszą być z nią zgodne.

Zasada państwa prawa lub praworządności
Zasada państwa prawa lub praworządności

W państwie demokratycznym prawa organy i instytucje państwowe mogą działać tylko w ramach obowiązującego prawa.

Zasada pluralizmu
Zasada pluralizmu

Oznacza poszanowanie i swobodę wyrażania różnorodnych poglądów politycznych, gospodarczych i społecznych.

Zasada podziału i równowagi władz
Zasada podziału i równowagi władz

W państwie demokratycznym istnieje podział władzy na władzę ustawodawczą (sprawowaną przez parlament), władzę wykonawczą (sprawowaną przez rząd i prezydenta) i władze sądowniczą (sprawowaną przez sądy i trybunały).

Zasada poszanowania praw człowieka i mniejszości
Zasada poszanowania praw człowieka i mniejszości

W państwie demokratycznym przestrzega się praw człowieka, i mimo, że w demokracji decyduje większość, to muszą być przestrzegane prawa mniejszości.

Zasada suwerenności narodu
Zasada suwerenności narodu

Najwyższa władza w państwie demokratycznym należy do narodu, który ją sprawuje bezpośrednio lub pośrednio.