Demokracja ateńska

Mapa interaktywna przedstawiająca układ starożytnych Aten na mapie. Miasto zaznaczono kolorem żółtym z szarym obramowaniem, oznaczającym mury obronne, oraz białymi drogami, wychodzącymi poza aglomerację. Ważne miejsca zostały podpisane i/lub zaznaczone znacznikami. Wokół miasta ukazano pustą przestrzeń oraz pola uprawne. W lewym dolnym rogu znajduje się legenda. Po prawej stronie znajdują się interaktywne przyciski. Pierwszy „Akropol”, opisuje historię tego miejsca. Jego treść to „W 447 r. z inicjatywy Peryklesa rozpoczęto wielką budowę na szczycie Akropolu, wznoszącego się nad ateńską Agorą. Ateńczycy sfinansowali budowę gigantycznego kompleksu bramnego ozdobionego kolumnami - Propylejów oraz nowej świątyni Ateny - Partenonu, w którym czołowe miejsce zajmował wielki posąg bogini. Atena była bóstwem opiekuńczym Aten, zapewniała dobrobyt rolnikom, a co za tym idzie, całym Atenom. Partenon poświęcony był bogini - wojowniczce, zapewniającej zwycięstwo Aten w starciach zbrojnych. 12‑metrowy posąg bogini przedstawiał ją w pełnej zbroi, a na jej wyciągniętej dłoni znajdował się posąg bogini zwycięstwa - Nike. Wstęp do świątyni mieli tylko kapłani i kapłanki, wszelkie uroczystości religijne o charakterze publicznym odbywały się na zewnątrz. Niezwykle ciekawe przesłanie niósł fryz świątynny, przedstawiający oprócz zwyczajowych scen dotyczących bogów, także zwykłych Ateńczyków, podkreślając w ten sposób szczególną relację między Atenami a bogami.”. Poniżej znajduje się rycina pod tytułem „Rekonstrukcja Akropolu na ilustracji”. Zdjęcie przedstawia budynki Akropolu, które znajdują się na wzgórzu. Rysunek jest czarno‑biały. Następny interaktywny element to „Agora”, opisująca główny plac i rynek w starożytnej Grecji. Tekst to „(dosłownie: miejsce zgromadzeń) – główny plac, rynek w miastach starożytnej Grecji. Centrum, wokół którego toczyło się życie polityczne, religijne, a czasami także handlowe. Agora ateńska była ściśle związana z polityką tego polis. Tu bowiem odbywały się posiedzenia zgromadzenia ludowego. Do uprawnień zgromadzenia należał wybór urzędników nazywanych archontami (“rządzącymi”). Wybory archontów odbywały się co roku i jednorazowo wybierano dziewięciu urzędników. Archontowie kierowali rządem, rozstrzygali spory i wydawali wyroki w sprawach oskarżeń o przestępstwa. Oprócz wyboru urzędników zgromadzenie ludowe decydowało także o wojnie, pokoju, nadawaniu obywatelstwa ateńskiego, sądzie i prawach. Zgromadzenie zwoływano czterdzieści razy do roku i uczestniczyli w nim obywatele, którzy ukończyli 20 lat i posiadali pełnię praw. Przy wejściu członkowie otrzymywali znaczek, który po zakończeniu obrad zwracali i otrzymywali zapłatę za udział w obradach. Otwarcie zgromadzenia poprzedzały ofiary i modły. Każdy miał prawo do przemawiania i zgłaszania wniosków, obradowano pod gołym niebem, wzniesiono jedynie podium dla mówców. Głosowano przez podniesienie rąk, z wyjątkiem sądu skorupkowego.”. Poniżej znajduje się zdjęcie pod nazwą: „Widok na pozostałości ateńskiej Agory”. Na fotografii przedstawiono fragmenty Agory. Na środku zdjęcia są trzy kolumny oraz pozostałości murów, które otacza zielona trawa. W oddali ukazane jest miasto z licznymi budynkami. Kolejnym interaktywnym elementem jest „Areopag”, który opisuje pochodzenie tej nazwy. Tekst to „Na wzgórzu boga Aresa zbierała się rada czterystu, później pięciuset (nazywana Areopagiem od miejsca posiedzeń) złożona z archontów, którzy ukończyli roczną kadencję sprawowania urzędu. To zgromadzenie po reformie Solona mogło posiadać wielką władzę, orzekając w sprawach o najcięższe przestępstwa, także w tych, w których oskarżeni byli czynni archonci. Inne kompetencje Areopagu nie są jasne.”. Poniżej znajduje się fotografia pod tytułem: „Areopag w Atenach, widok z Akropolu”. Zdjęcie ukazuje wzgórze, na którym znajduje się wiele postaci. W oddali rozciąga się panorama miasta. Kolejnym interaktywnym elementem jest „Teatr Dionizosa”, który opisuje znaczenie teatru w starożytnej Grecji. Tekst to „Sztuki dramatyczne przedstawiane były co roku późną wiosną w czasie Wielkich Dionizji - trzydniowego święta boga Dionizosa. Każdego roku jeden z ateńskich urzędników wybierał trzech autorów mających zaprezentować podczas Dionizjów cztery sztuki swego autorstwa - trzy tragedie i jeden dramat satyrowy. Problemy moralne zawarte w sztukach teatralnych zawsze dotyczyły społeczeństwa i obowiązków obywatelskich współczesnej polis. Szczególną rolę w życiu publicznym Aten pełniła komedia (tak zwana komedia stara, której najbardziej znanym przedstawicielem był Arystofanes), której twórcy kierowali swój śmiech głównie na sprawy w danym momencie absorbujące wspólnotę i zwłaszcza na reprezentujących ją ludzi: polityków, wodzów, twórców, myślicieli. Sztuki komiczne przepełnione były aluzjami do aktualnych wydarzeń.”. Poniżej ukazane jest zdjęcie pod tytułem „Teatr Dionizosa”. Fotografia przedstawia starożytny teatr, który jest zbudowany z kamienia i znajduje się na zboczu góry. Miejsca dla widowni tworzą schody, a na samym dole znajdowała się scena. Za sceną znajdują się drzewa. Kolejnym interaktywnym elementem jest „Pnyx”, który opisuje wzgórze w Atenach, na którym odbywały się zgromadzenia. Tekst to „Wzgórze w Atenach, na którym, podobnie jak na Agorze, odbywały się obrady zgromadzenia ludowego.”.

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Philippa Foltsa pod tytułem „Mowa pogrzebowa Peryklesa”. Na pierwszym planie znajduje się tłum ludzi, stojących i siedzących na placu. Słuchają oni przemawiającego Peryklesa, mężczyzny w średnim wieku, ubranego w biało‑czerwone szaty i miedziany hełm z pióropuszem. Mężczyzna ma ciemnobrązową brodę, jego wzrok skierowany jest ku ludziom z lewej strony, dzięki czemu widoczny jest jego profil. Perykles stoi w lekkim rozkroku i wskazuje jedną ręką na Akropol. Na twarzach mieszkańców widoczne jest oburzenie i przerażenie. Mieszkańcy to kolorowo odziani ludzie w różnym wieku, z których część siedzi na schodach za mówcą, a część znajduje się z lewej strony, przed nim. W prawym dolnym rogu malarz umieścił parę kradnącą kosztowności z naczynia, leżące na posadzce. W oddali, na wzgórzu znajduje się Akropol. Budynek ma liczne kolumny, jest koloru białego. Nad Akropolem góruje pomnik Ateny. Dodatkowo na ilustracji zostały umieszczone interaktywne warstwy. Pierwszy interaktywny element: Perykles ok. 495 - 429 r. p.n.e., polityk ateński. Syn siostrzenicy Klejstenesa. W 462 r. p.n.e. przeprowadził reformy likwidujące znaczenie polityczne Areopagu. Przywódca demokracji ateńskiej, który do r. 429 wybierany był corocznie na stanowisko stratega. Jego polityka zmierzała do stworzenia z Aten centrum kulturalnego i politycznego Hellady. Otaczał opieką artystów i filozofów, przyjaźnił się z Fidiaszem i Sofoklesem. Odegrał wybitną rolę w ostatecznym ukształtowaniu demokracji ateńskiej polis i doprowadził do tego, że Ateny stały się centrum kulturalnym całej Grecji. Fotografia przedstawia popiersie greckiego polityka Peryklesa, który został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości włosach i gęstym zaroście. Na jego głowie widoczny jest hełm. Twarz Peryklesa nie zdradza żadnych emocji. Popiersie jest zniszczone, na całej konstrukcji obecne są liczne rysy oraz odpryski. Popiersie Peryklesa, rzymska kopia greckiego oryginału z ok. 430 r. p.n.e., Muzeum Watykańskie, Watykan, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna. Kolejny interaktywny element: Ateny Peryklesa Perykles zyskał ogromne wpływy w Atenach dzięki przeprowadzeniu reform umacniających egalitarne elementy ateńskiej demokracji. Popularność przyniosła mu ustawa dotycząca wypłacania diet dla sędziów, członków Rady Pięciuset oraz mniej znaczących urzędników państwowych, co pozwoliło mu przeprowadzić reformy zmieniające ateńską politykę wewnętrzną i zagraniczną. W czasie jego politycznych wpływów przeniesiono skarbiec Związku Morskiego z Delos do Aten, co symbolizowało całkowitą dominację tego miasta nad innymi członkami Związku. Perykles wspierał działania wojenne przeciwko Sparcie, a po doprowadzeniu do zawarcia z nią traktatu pokojowego zwrócił swoje działania na przeciwnych mu polityków ateńskich (ostracyzm). Jego wpływy były tak silne, że był wybierany na stratega przez kolejnych piętnaście lat z rzędu. W 431 r., gdy Spartanie grozili wojną, jeśli Ateny nie zaprzestaną mieszać się w sprawy korynckich kolonii, Perykles zdecydowanie odrzucił pokojowe rozwiązania, które ograniczałyby swobodę Aten, co doprowadziło do wojny peloponeskiej. Perykles jednak kojarzony jest przede wszystkim ze złotym wiekiem ateńskiej polis, którą doprowadził do szczytu potęgi politycznej i dobrobytu. Datki najbogatszych pozwalały na ulepszanie przestrzeni miejskiej - na agorze powstała Stoa Poikile (Portyk Malowany), na Akropolu Propyleje i nowa świątynia Ateny - Partenon, monumentalna budowla o innowacyjnej konstrukcji i wyrafinowanych dekoracjach rzeźbiarskich. Perykles wspierał rozwój wszelkich rodzajów sztuki, wspomnianej już architektury, malarstwa, rzeźby, teatru oraz filozofii. Dzieło autorstwa Sir Lawrence Almy‑Tademy pod tytułem „Fidiasz pokazujący fryz Partenonu przyjaciołom”. Na pierwszym planie autor umieścił dwie postaci podziwiające malowidła ścienne w Partenonie. Jedna z nich to kobieta, o wysoko upiętych brązowych włosach, która ubrana jest w jasną, długą suknię. Obok niej widoczny jest mężczyzna o ciemnych włosach, ubrany w długą, sięgającą do kostek szatę. Na drugim planie widoczna jest duża grupa osób, która stoi i słucha opowiadań stojącego pod ścianą mężczyzny ubranego w ciemną szatę. Sir Lawrence Alma‑Tadema, „Fidiasz pokazujący fryz Partenonu przyjaciołom”, 1868 r., Muzeum Sztuki, Birmingham, Wielka Brytania, wikimedia.org, domena publiczna. Ostatni interaktywny element: Mowa pogrzebowa Peryklesa Fragmenty mowy pogrzebowej Peryklesa na cześć pierwszych ofiar wojny peloponeskiej - pochwała demokracji ateńskiej z 431 r. p.n.e. wygłoszona na Pnyksie w Atenach. „Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracja, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości. W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa: jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, jakim się wyróżnia; nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów. W naszym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności. W życiu prywatnym nie wglądamy z podejrzliwą ciekawością w zachowanie się naszych współobywateli, nie odnosimy się z niechęcią do sąsiada, jeśli się zajmuje tym, co mu sprawia przyjemność, i nie rzucamy w jego stronę owych pogardliwych spojrzeń, które wprawdzie nie wyrządzają szkody, ale ranią. Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym, szanujemy prawa w życiu publicznym; jesteśmy posłuszni każdoczesnej władzy i prawom, zwłaszcza tym niepisanym, które bronią pokrzywdzonych i których przekroczenie przynosi powszechną hańbę. Myśmy też stworzyli najwięcej sposobności do wypoczynku po pracy, urządzając przez cały rok igrzyska i uroczystości religijne oraz pięknie zdobiąc nasze prywatne mieszkania, których urok codzienny rozprasza troski. (...) U nas ci sami ludzie, którzy zajmują się sprawami państwa, zajmują się także swymi osobistymi, a ci, którzy ograniczają się tylko do swego rzemiosła, znają się także na polityce. Jesteśmy narodem, który jednostkę nie interesującą się życiem państwa uważa nie za bierną, ale za nie użyteczną. (...)”. Tukidydes, Wojna peloponeska, Księga druga, tłum. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 2003 r., s. 105‑106. Fotografia przedstawia pomnik greckiego polityka Peryklesa, który został sportretowany jako mężczyzna w średnim wieku, o średniej długości włosach ukrytych pod hełmem i gęstym zaroście. Mężczyzna stoi w lekkim rozkroku, jedną dłoń ma wyciągniętą do widza. Perykles jest ubrany w szatę sięgającą do kolan i sandały. Na cokole widnieje napis PERICLES. Jean Debay, „Perykles”, 1833 r., Ogrody Tuileries, Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0