Designer
Wprowadzenie
Każdego dnia napotykamy przedmioty, o których myślimy zazwyczaj w odniesieniu do funkcji, jaką pełnią. Rzeczywiście to ważne, bo są niezwykle pomocne w codziennym funkcjonowaniu.
Czy jednak ktoś myśli o tym, jak powstały?
Czy dostrzega to, co je różni i zadaje sobie pytanie, dlaczego wszystkie pełnią tę samą funkcję a są różne?
Gdyby wszystkie otaczające nas przedmioty były takie same, świat byłby monotonny i nudny. Ich zróżnicowanie wynika nie tylko z potrzeby urozmaicenia i trendów mody, ale przede wszystkim jest to efekt postępu, poczucia estetyki, połączonych z użytecznością, a także efekt pracy designera [czytaj: dizajnera] – specjalisty od formy, estetyki, funkcjonalności przedmiotów.
Wzornictwu przemysłowemu zawdzięczamy wygląd wszystkich przedmiotów jakie nas otaczają to jest samochody, sprzęt RTV, AGD, telefony komórkowe, komputery, itd...
Charakteryzować pracę designera [czytaj: dizajnera].
Wskazywać wpływ kierunków I połowy XX wieku na wytwory II połowy stulecia.
Określać, na czym polega wyjątkowość przedmiotów designerskich [czytaj: dizajnerskich].
Omawiać przykłady designu [czytaj: dizajnu] pod względem ich użyteczności.
Przyporządkowywać wytwory designu [czytaj: dizajnu] do ich twórców.
Charakteryzować styl skandynawski jako przykład wyposażenia współczesnych mieszkań.
Czym jest wzornictwo przemysłowe
Wzornictwo przemysłowe, mimo swojej wszechobecności we wszystkich dziedzinach życia, jest terminem trudnym do zdefiniowania.
Słowo design [czytaj: dizajn], przyjęte jako jego odpowiednik, wskazuje na:
wzór,
projekt wyrobu przemysłowego,
zajmowanie się wzornictwem przemysłowym.
Pojęcie wzornictwa przemysłowego wiąże się więc:
z projektowaniem przedmiotów, które otaczają człowieka i służą mu w codziennym życiu,
z zaspokajaniem potrzeb duchowych.
Przypatrz się zaprezentowanej poniżej sofie. Co Twoim zdaniem decyduje o jej funkcjonalności i atrakcyjności?
Co to jest wzornictwo przemysłowe i dlaczego warto w nie inwestować?Design [czytaj: dizajn] to bardzo szeroka dziedzina, która w swoich działaniach opiera się na wiedzy zdobytej w obszarach nauki, techniki, sztuki i biznesu. Projektant wzornictwa przemysłowego jest swego rodzaju łącznikiem pomiędzy specjalistami z wielu dziedzin pracujących nad danym produktem. Stara się brać pod uwagę interes, propozycje i uwagi przedstawicieli każdej z nich – które nierzadko stoją ze sobą w sprzeczności, i tworzyć na ich podstawie optymalne, innowacyjne i przekonujące rozwiązania.
Źródło: Michał Piątkowski, Emilia Stec, Co to jest wzornictwo przemysłowe i dlaczego warto w nie inwestować?, 29.05.2020, dostępny w internecie: https://www.moradesign.pl/co-to-jest-wzornictwo-przemyslowe-i-dlaczego-warto-w-nie-inwestowac/ [dostęp 21.05.2021].
Szeroki zakres wzornictwa przemysłowego obrazuje poniższy schemat:

Zawód – designer
Z prawnego punktu widzenia zawód designera [czytaj: dizajnera], czyli projektanta wzornictwa przemysłowego polega na:
opracowaniu różnych wzorów przemysłowych przedmiotów,
wykazaniu się umiejętnościami pracy zespołowej,
posiadaniu technicznej wiedzy,
posiadaniu zdolności artystycznych.
Zapoznaj się z opisem zadań, z którymi musi się zmierzyć designer [czytaj: dizajner].
Aby zobaczyć treść klikaj na poszczególne tematy.
Praca designera
Zanim zapoznasz się z filmem, zastanów się czym jest design [czytaj: dizajn]: zapisz kilka najważniejszych cech charakteryzujących pracę designera [czytaj: dizajnera].
W filmie Michał Matysiak przybliży kim jest designer [czytaj: dizajner]. Dowiesz się na czym polega praca designera [czytaj: dizajnera], poznasz etapy pracy, zobaczysz szkice koncepcyjne, wizualizację a także poznasz cechy dobrego designu [czytaj: dizajnu].
Proces projektowy i technologiczny
Zastanów się, od czego zależy czas przeznaczony na wykonanie projektu. Obejrzyj film i zweryfikuj swoje przemyślenia na ten temat.
W tym filmie designer [czytaj: dizajner] przybliży Ci proces projektowy i technologiczny. Poznasz krok po kroku cały proces od inspiracji aż po technologię produkcji.
Od początków po współczesne ikony designu
Pojawienie się wzornictwa przemysłowego związane jest z rozwojem industrializacjiindustrializacji i mechanizacji, które rozpoczęły się wraz z rewolucją przemysłową w Wielkiej Brytanii w połowie osiemnastego wieku.
Pierwsze użycie terminu wzornictwo przemysłowe przypisuje się projektantowi przemysłowemu Josephowi Claude Sinelowi [czytaj: żozefowi klod sinelowi] w 1919 r, a za pierwszego projektanta uważa się Christophera Dressera [czytaj: kristofera dresera]. Natomiast w 1934 roku Robert Lepper pomógł ustanowić jeden z pierwszych programów studiów z zakresu wzornictwa przemysłowego w 1934 roku w Carnegie Institute of Technology [czytaj: karnegi institjut of teknolodżi].
Ogromną rolę na rozwój współczesnego wzornictwa miały szkoły artystyczne międzywojnia – De Stijl, korzystająca z założeń neoplastycyzmu oraz Bauhausu [czytaj: bałhałsu], kształcąca przyszłych projektantów w myśl zasady, że forma podąża za funkcją.

Rietveld [czytaj: ritfeld] badał interakcję płaszczyzn pionowych i poziomych. Chociaż krzesło zostało pierwotnie zaprojektowane w 1918 r., jego kolorystyka składająca się z podstawowych kolorów (czerwonego, żółtego, niebieskiego) oraz czerni - tak ściśle kojarzonej z holenderskim ruchem artystycznym i architektonicznym de Stijl - została zastosowana około 1923 r. Mając nadzieję, że większość jego mebli będzie ostatecznie produkowanych masowo, a nie ręcznie, Rietveld [czytaj: ritfeld] dążył do prostoty konstrukcji fizycznego komfortu.

Pierwsze nisko zawieszone krzesło, które zaprojektował przedstawiciel Bauhausu [czytaj: bałhałsu] Marcel Breuer [czytaj: marsel brełer] w 1925 roku, było postrzegane jako rewolucyjne w tamtych czasach ze względu na użycie giętej stalowej rurki i skóry. Wciąż jest wielkim hitem w świecie designu [czytaj: dizajnu].
Sławę artystce Marianne Brandt [czytaj: marian brant] zapewnił nowatorski projekt metalowego imbryka z 1924 roku z dzióbkiem ułatwiającym nalewanie.

W projekcie dzbanka do herbaty Marianne Brandt [czytaj: mariane brant] ściśle przestrzega formalnych zasad szkoły Bauhausu [czytaj: bałhałsu]. Podstawowymi formami konstrukcyjnymi są: koło, kula, kwadrat.
Skandynawski design [czytaj: dizajn] – dlaczego zyskał tak wielką popularność?
Jako ruch, skandynawskie wzornictwo zaczęło się na początku dwudziestego wieku, łącząc stare i nowe style z Danii, Szwecji, Islandii, Finlandii i Norwegii. Skandynawscy projektanci są znani z artykułów gospodarstwa domowego, w tym mebli, tekstyliów, ceramiki, lamp i szkła, ale wzornictwo zostało poszerzone o wzornictwo przemysłowe, takie jak elektronika użytkowa, telefony komórkowe i samochody. Podstawową cechą skandynawskiego wzornictwa jest prosty, minimalny, funkcjonalny i przystępny, rzemieślniczy charakter. Do kluczowych skandynawskich zasad projektowania należą:
Minimalizm, oparty na jasnych i otwartych przestrzeniach wywołujących poczucie spokoju.
Produkty wytwarzane są z wysokiej jakości materiałów.
Włączenie do wystroju naturalnych przedmiotów, wykonanych z jasnego drewna, inspirowanych naturą rzeźby, naturalnych tkanin i tapicerki (na przykład wełny, lnu, juty, płótna).
Neutralność koloru – połączenie drewna z akcentami szarości lub stonowanych kolorów.
Kontrast szerokiej gamy elementów projektu (kształtów, rozmiarów, tekstury, nastroju) zamiast kontrastów kolorystycznych: jasne i ciemne neutralne, abstrakcyjne i naturalne, proste i faliste, twarde i miękkie, użyteczne i przytulne.
Hygge to duńskie słowo, które oznacza przytulne poczucie wspólnoty; w Hygge chodzi o relaks i wygodę, poczucie ciepła.
Duży wpływ na styl skandynawski miała industrializacja i modernistyczna wrażliwość niemieckiej szkoły Bauhausu [czytaj: bałhałsu]. Pionierami tego stylu byli między innymi: Arne Jacobsen [czytaj: arne jakobsen] (krzesła), Poul Henningsen [czytaj: pol heningsen] (lampy) i Maija Isola [czytaj: maja isola] (drukowane tkaniny).

Egg (jajko) to fotel zaprojektowany przez Arne Jacobsena [czytaj: arne jakobsena] w 1959 r., konstrukcja wykonana jest ze stalowej ramy, a obicie z tkaniny. McDonald [czytaj: mak donald] wykorzystał model w ramach przebudowy jednej z restauracji w Londynie. Był także używany w pierwszej brytyjskiej edycji „Big Brothera” [czytaj: big bradera].

Maija Isola stworzyła ponad 500 wzorów, w tym Unikko (Poppy) [czytaj: unikko (poppi)]. Jej śmiałe, kolorowe projekty tkanin, wzorowane na sztuce ludowej i inspirowane sztuką pop‑artu, szybko przyjęły się i były reprodukowane na innych przedmiotach użytkowych.
Wzór Unikko Maiji Isola [czytaj: maji isoli], w 2011 roku przeżył wielki renesans - nad Helsinkami przeleciał balon ozdobiony ogromną wersją motywu. Natomiast od 2012 roku fińskie linie lotnicze Finnair do swoich lotów do Azji wykorzystywały niebieski nadruk Unikko.

Meble, które podbiły świat
Firma George Nelson Associates [czytaj: dżordż nelson asosiets], zaprojektowała między innymi serię zegarów ściennych dla firmy Howard Miller [czytaj: hołard miler]. Najbardziej rozpoznawalnym jest zegar z serii Ball Clock [czytaj: bol klok], który był reklamowany i sprzedawany jako Clock 4755 [czytaj: klok 4755] i posiadał sześć wersji kolorystycznych. Zdaniem Nelsona: To nie kreatywne myślenie jest drogą do tworzenia kreatywnych projektów. Twoje projektowanie jest drogą do kreatywnego myślenia.

Nie mające tradycyjnej tarczy ani cyfr, zegary Nelsona uważano za radykalnie nowoczesne. Ściana wypełniała tło, a zegar zyskał formę architektoniczną. Często określany był „zegarem atomowym”, ponieważ pręty i kulki przywołują znany symbol atomowej struktury.
Lounge Chair & Ottoman [czytaj: lonż czer en otomen] (Krzesło i podnóżek), będące na wyposażeniu wielu domów, biur i gabinetów zostało zaprojektowane przez Raya i Charlesa Eames [czytaj: reja i czarlsa ims]. Fotel cechuje się nowoczesnością, komfortem i lekkością. Został zaprezentowany w 1956 roku na antenie NBC Home [czytej: enbisi hołm] i szybko znalazł swoje miejsce w gabinetach biznesowych oraz pracowniach psychoanalityków.

Krzesło składa się z trzech zakrzywionych sklejek: zagłówka, oparcia i siedziska. W produkcji od 1956 aż do wczesnych lat 90. Konstrukcja fotelu opiera się na pięciowarstwowej sklejce, która była pokryta fornirem z brazylijskiego palisandru, obecnie stosuje się mniej kosztowne rozwiązania. Siedzisko jest odchylane, aby odciążyć dolną część kręgosłupa. Otomana pełni funkcję zdrowotną – oparcie stóp wpływa na prawidłowe krążenie krwi.
Lampa Arco została zaprojektowana w 1962 roku przez braci Achille i Piera Giacomo Castiglioni [czytaj: akile i piera dżiakomo kastilioni] dla włoskiej firmy Flos. Autorzy inspirację zaczerpnęli z ulicznej latarni. Wykorzystując dostępne w handlu części, postawili na funkcjonalność i prostotę. Lampa jest częścią stałej wystawy w MoMa w Nowym Jorku oraz znajduje się na wyposażeniu zbiorów Triennale Design Museum [czytaj: trjenale dizajn mjuzeum] w Mediolanie.

Stojąca lampa ma podstawę w kształcie pionowego prostopadłościanu wykonanego z marmuru kararyjskiego. Z niego wyrasta teleskopowe ramię z nierdzewnej stali, zakończone aluminiowym kloszem o kulistym kształcie, otwartym u dołu, gdzie znajduje się źródło światła.
Lampa Panthella [czytaj: pantela] została zaprojektowana w 1971 roku przez duńskiego artystę Vernona Pantone’a [czytaj: wernona pantołna]. Projektant stworzył jej dwie wersje – podłogową i stołową. Obie wykonane są z tworzywa sztucznego. Kształt klosza zapewnia szerokie oświetlenie.

Lampy cechuje minimalizm formy. Na nodze osadzona jest półkulista czasza klosza, a lampa przypomina grzyb. Produkty występują jako wielobarwne o intensywnym kolorze lub białe, bardziej odbijające światło.
Mebel został zaprojektowany w 1973 roku przez francuskiego artystę Michela Ducaroya [czytaj: miszela dukaroja] dla firmy Ligne Roset [czytaj: line rozet]. Składa się z siedzisk, do których nie użyto stelażowych konstrukcji, a wykonano go wyłącznie z trzech rodzajów pianki i poliestrupoliestru. Ducaroy [czytaj: dukaroj] otrzymał za projekt nagrodę Réné Gabriel [czytaj: rene gabrjel] na wystawie Salon des Arts Ménagers [czytaj: salon dez ar menaże] w paryskim Palais de la Défense [czytaj: pale de la defęs].

Sofę cechuje wygoda, miękkość i uniwersalizm – mebel może służyć zarówno do siedzenia jak i leżenia. W produkcji znalazły się wersje proste i narożne, z podłokietnikami lub bez, a także o różnych materiałach wykończeniowych. Ciekawym rozwiązaniem jest modułowość mebla i dodatki narożne.
Projekt Philippe'a Starcka [czytaj: filipa starka] „Juicy Salif” [czytaj: dżusi salif] z 1988 roku został określony przez Alberto Alessiego [czytaj: alberto alesjego], dyrektora firmy produkującej jego dzieło jako najbardziej kontrowersyjną wyciskarką stulecia.
Philippe Starck i jego kultowa wyciskarka Juicy SalifJak głosi legenda (podsycana przez samego projektanta), w czasie przerwy na lunch zamówił w restauracji Il Corsaro [czytaj: il korsaro] kalmary ozdobione cytryną. Widok owoców morza na talerzu był dla projektanta jak olśnienie. Zaczął gorączkowo szkicować wygląd nowego urządzenia na serwetce. Tego samego dnia Albert Alessi - dyrektor firmy otrzymał serwetkę od Starcka [czytaj: starka].
Źródło: Anna Oporska, Philippe Starck i jego kultowa wyciskarka Juicy Salif, dostępny w internecie: https://czasnawnetrze.pl/design/17745-philippe-starck-i-jego-kultowa-wyciskarka-juicy-salif [dostęp 21.05.2021]. Tekst skrócony i zmodyfikowany.
Wyciskarka do cytrusów rzeczywiście zaskakuje swoją formą i szokuje brakiem użyteczności – wyciskany sok, zamiast powoli spływać po ściankach, rozpryskuje się.

Wyciskarka o wertykalnym kształcie ma 29 cm wysokości i jest wykonana z polerowanego aluminium. Opiera się na trzech nogach i kształtem przypomina pająka lub kałamarnicę.
W latach dziewięćdziesiątych dwaj słynni projektanci, Donald T. Chadwick [czytaj: donald ti czadłik] i William Stumpf [czytaj: łiliam stampf], zaprojektowali model biurowego krzesła, które wyznaczyło wzór i stało się inspiracją tego rodzaju produktu na masową skalę. Autorzy krzesła Aeron zadbali, aby ich model był dostosowany do wzrostu i wagi użytkownika, poprzez przeprowadzane badania na grupie kilkuset uczestników.

Projekt cechuje się ergonomiczną konstrukcją, w której zadbano o kręgosłup i cyrkulację powietrza, a wygodę siedzenia zapewnia szerokie siedzisko.
W 2016 roku unowocześniono projekt – wprowadzono nowatorskie rozwiązania techniczne w kinetyce oparcia.
Podsumowanie
Design [czytaj: dizajn] jako sztuka użytkowa, najczęściej koncentruje się na połączeniu estetyki i skierowane jest w stronę odbiorcy, ale często dostarcza również rozwiązań problemów związanych z formą, funkcją, ergonomią fizyczną, marketingiem, rozwojem marki, zrównoważonym rozwojem i sprzedażą.
Designer [czytaj: dizajner] jako artysta powinien tworzyć przedmioty, które oprócz swojej użytkowości będą wyróżniały się innowacyjnością, estetyką, trwałością, dopracowaniem szczegółu. Dobry design [czytaj: dizajn] to także design [czytaj: dizajn] uczciwy, przyjazny dla środowiska.
Wielu projektantów przemysłowych pracuje w zespołach. Zanim przedmiot trafi do produkcji, jego autorzy wykorzystują oprogramowanie 3D i programy CAD [czytaj: kad], tworzą prototyp i wygenerują model CAD [czytaj: kad]. Dzięki temu możliwe jest modyfikowanie w celu ulepszenia wyrobu.
Designer [czytaj: dizajner] może znaleźć zatrudnienie zarówno w fabrykach artykułów przemysłowych, artykułów lub sprzętu gospodarstwa domowego, meblarstwie, ale także w przemyśle tekstylnym, czy w studiach projektowych.
Ćwiczenia
Zaznacz dzieło malarskie, które są inspiracją dla poniższego krzesła.

Wypisz co najmniej cztery cechy stylu skandynawskiego, które odnajdziesz na poniższej ilustracji.

Przyjrzyj się przedmiotom, a następnie przyporządkuj materiały, z których są wykonane. Z podanych propozycji wybierz tylko właściwe.
Juicy Salif: 1. Granit, 2. Marmur@@Stal nierdzewna, 3. Drewno, 4. Stal nierdzewna@@Marmur, 5. Żelazo, 6. Aluminium, 7. Srebro
Przyjrzyj się ilustracji i uzupełnij informacje.

Odpowiedz, co Twoim zdaniem wpłynęło na popularność stylu skandynawskiego?
Zastanów się przez chwilę, jaki przedmiot użytkowy chciałbyś mieć w swojej przestrzeni życiowej (pokoju, mieszkaniu, domu). Aby wykonać ćwiczenie możesz:
Zaprojektować go za pomocą ołówka i kartki.
Przygotować się do rozmowy z projektantem i wytłumaczyć mu jak wyobrażasz sobie przedmiot.
Słownik pojęć
termin używany na określenie wzornictwa przemysłowego. Etymologia wskazuje na jego dwuznaczność: z łaciny: designare - wytyczać, ale także organizować; z języka angielskiego: design łączy podwójny sens określany w języku francuskiego wyrazami dessin - wzór i dessein - projekt. Termin zawiera zarówno funkcję przedmiotu, jak i ustalenie wszystkich faz formalnych, koncepcyjnych i praktycznych wyznaczających jego powstanie. Projektujący plastyk - designer - współdziała podczas wszystkich etapów produkcji i jest także koordynatorem.
(z języka łacińskiego: industrialis ‘przemysłowy’), uprzemysłowienie, ekonomiczny proces polegający na szybszym rozwoju przemysłu od innych działów gospodarki narodowej — rolnictwa i usług.
polimery zawierające w łańcuchu głównym powtarzające się grupy estrowe –C(O)–O–; do poliestrów zalicza się: żywice alkidowe, żywice poliestrowe, poliwęglany, poli (tereftalan etylenu). Poliestry mogą mieć zastosowanie w plastyce – mogą być wykorzystywane w produkcji pędzli – poliestrowe włosie jest elastyczne, trwałe, nadają się do malowania akwarelami akrylami, temperą, tuszem.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Notatki ucznia
Galeria
Bibliografia
Mrowczyk J. [red.], Widzieć/Wiedzieć. Wybór Najważniejszych Tekstów o Designie, Kraków 2011.
Naylor G., Bauhaus, Warszawa 1977.
Sparke P., Historia Wzornictwa, Warszawa 2012.
Wybieralski W., Elementy wzornictwa w projektowaniu technicznym, Warszawa 2012.
https://czasnawnetrze.pl/design/17745-philippe-starck-i-jego-kultowa-wyciskarka-juicy-salif [dostęp: 21.05.2021]
https://www.moradesign.pl/co-to-jest-wzornictwo-przemyslowe-i-dlaczego-warto-w-nie-inwestowac/ [dostęp: 21.05.2021]
https://wuplodz.praca.gov.pl/-/13829270-projektant-wzornictwa-przemyslowego [dostęp: 21.05.2020]








