Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Mitochondria – centra energetyczne komórki
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Określisz rolę mitochondriów w przemianach metabolicznych komórki.
Przedstawisz zależność między budową mitochondrium a jego rolą w oddychaniu wewnątrzkomórkowym.
Wykażesz związek między budową ATP a procesami metabolicznymi, w których zachodzi uwalnianie energii.
Przedstawisz znaczenie oddychania wewnątrzkomórkowego w syntezie cząsteczek ATP.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
grupy ekspertów;
analiza modelu 3D.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie przypominają sobie informacje na temat budowy i funkcji mitochondriów.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wraz z uczniami formułuje cele lekcji i ustala kryteria sukcesu.
Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi o przypomnienie, jakie przystosowania w budowie mitochondriów pozwalają im pełnić swoje funkcje w komórce.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią z sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu – każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”.
Praca z multimedium („Model 3D”). Nauczyciel wyświetla model 3D i wspólnie z uczniami dokonuje jego analizy. Prosi podopiecznych, by wymienili procesy, które zachodzą w mitochondrium (polecenie nr 1). Następnie uczniowie, pracując w parach, mają wyjaśnić, jakie funkcje pełnią zewnętrzna oraz wewnętrzna błona mitochondrium (polecenie nr 2). Ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.
Grupy ekspertów. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Zespoły na podstawie informacji zawartych w e‑materiale opracowują w dowolnej formie (notatki w punktach, schematu) następujące zagadnienia:
– grupa I i II – liczba i rozmieszczenie mitochondriów oraz ich budowa;
– grupa III i IV – półautonomiczność oraz rola mitochondrium.
Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali wiedzę nt. przypisanych zagadnień. Następnie eksperci zamieniają się grupami: I z III, a II z IV. Zadaniem ekspertów jest przekazanie zdobytych informacji. Czas na wykonanie zadania nie powinien przekroczyć 10 min. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup. Uczniowie mają w wybranej formie uporządkować oraz zapisać informacje przekazane przez ekspertów.
Nauczyciel kontroluje pracę grup, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jakie znaczenie ma pofałdowanie wewnętrznej błony mitochondrialnej) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego erytrocyty pozbawione są mitochondriów), a po upływie wyznaczonego czasu dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane na początku lekcji.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Model 3D” na lekcji „Budowa i funkcje mitochondriów”.