Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Wyprawy krzyżowe

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym były krucjaty i w jaki sposób narodził się ruch krucjatowy;

• opisuje przebieg najważniejszych wypraw krzyżowych;

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak: rekonkwista, krucjata ludowa, Królestwo Jerozolimy, Cesarstwo Łacińskie;

• przedstawia skutki wypraw krzyżowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wyprawy krzyżowe”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z multimedium w sekcji „Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć oraz celów zawartych we „Wprowadzeniu”.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego przyczyn, przebiegu i skutków wypraw krzyżowych. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Wybrana osoba czyta polecenie 2: „Wyjaśnij, w jakich okolicznościach i podczas której krucjaty powstało Cesarstwo Łacińskie”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie pracują w dotychczasowych grupach i opracowują odpowiedź. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel czyta polecenie 3: „Wskaż na mapie wyprawy krzyżowe, które nie dotarły do Ziemi Świętej. Wyjaśnij, z czego to wynikało” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

4. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Następuje wspólne omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Wyprawy krzyżowe” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć. Może ocenić pracę poszczególnych grup przygotowujących mapę myśli.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z filmami z sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

Historia świata islamu, red. F. Robinson, Warszawa 2001.

B. Zientara, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1994.

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 17, Europa w czasie wypraw krzyżowych, oprac. W. Semkowicz, Kraków 1925.

C. Nanke, Wypisy do nauki historji średniowiecznej dla klas wyższych szkół średnich, Lwów–Warszawa 1925.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno mapa interaktywna, jak i filmy mogą zostać wykorzystane do przygotowania się do lekcji powtórkowej.