Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Rywalizacja w kosmosie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polegał wyścig kosmiczny;

• omawia etapy rywalizacji amerykańsko‑sowieckiej w kosmosie;

• przedstawia skutki tej rywalizacji dla rozwoju nauki i nowych technologii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie, czym była zimna wojna i w jaki sposób powstały dwa rywalizujące bloki: demokratyczny i komunistyczny.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć.

2. Prowadzący poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy (będą to kryteria sukcesu). Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel poleca, aby wybrana osoba przypomniała, jak wyglądał podział polityczny Europy (i świata) po II wojnie światowej i czym była zimna wojna. W razie potrzeby uzupełnia wypowiedź.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel krótko przedstawia genezę rywalizacji amerykańsko‑sowieckiej w kosmosie. Odtwarza pierwszy z filmów z sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie prosi, aby uczniowie wyjaśnili, dlaczego kosmos miał służyć celom wojskowym i jaką rolę odgrywać miały sztuczne satelity (polecenie 2). Wybrana osoba lub ochotnik udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą dopowiadać istotne ich zdaniem informacje. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3.

2. Nauczyciel podkreśla, że wysłanie w przestrzeń kosmiczną sztucznego satelity to był dopiero pierwszy krok, kolejnym było wysłanie człowieka i wylądowanie na Księżycu. Krótko omawia przygotowania do takiej próby (m.in. wysłanie w przestrzeń kosmiczną zwierząt), a następnie odtwarza drugi film opowiadający o tym aspekcie rywalizacji. Uczniowie w parach wykonują polecenie 4: wyjaśniają, jakie czynniki spowodowały, że ZSRS ostatecznie przegrał rywalizację w kosmosie.

3. Wciąż pracując w parach, uczniowie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Wspólnie z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: Czy rywalizacja w kosmosie zakończyła się faktycznie w latach 70. XX w.? Czy można mówić o współczesnym wyścigu kosmicznym? Jeśli tak, to jaką przybrał formę?

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Rywalizacja w kosmosie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z linią chronologiczną, a następnie wykonaj polecenie 2: „Opisz najważniejsze etapy wyścigu kosmicznego”.

Materiały pomocnicze:

M. Wójtowski, Zdobycze techniki. Wynalazki XX i XXI wieku, Poznań 2018.

Kronika techniki, oprac. zespół pod kier. M.B. Michalika, J. Kisilowskiego, Warszawa 1992.

J. Doran, P. Bizony, Jurij Gagarin – radziecki idol kultury masowej, „Mówią Wieki” 7/2006.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno informacje zawarte w linii chronologicznej, jak i oba filmy mogą zostać wykorzystane w lekcjach omawiających zagadnienie polityki odprężenia w relacjach między USA a ZSRS.