Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Porównanie budowy komórki eukariotycznej i prokariotycznej
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wykażesz podobieństwa i różnice w budowie komórki prokariotycznej i eukariotycznej.
Wyjaśnisz, jakie znaczenie ma kompartmentacja komórki.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
odwrócona klasa;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
gwiazda pytań.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
arkusze papieru, flamastry;
arkusze papieru A3 z ilustracją gwiazdy.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
– Co to jest komórka?
– Jak nazywa się nauka zajmująca się badaniem komórek?
– Jak możemy podzielić komórki? Czym komórki różnią się od siebie?
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel prosi uczniów, by pracując w czteroosobowych grupach, dokonali analizy schematów czterech typów komórek, a następnie (na otrzymanym arkuszu A3) skonstruowali tabelę, w której dokonają porównania budowy komórek prokariotycznych, komórek eukariotycznych roślinnych, komórek eukariotycznych zwierzęcych i komórek eukariotycznych grzybowych. Uczniowie w trakcie pracy nie mogą korzystać z tabeli zawartej w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału. Po dokonaniu porównania zespoły wymieniają się arkuszami, analizują tabele kolegów i koleżanek i w razie potrzeby poprawiają je lub uzupełniają. Wybrane grupy przedstawiają zapisane różnice i podobieństwa na forum klasy.
Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru A3 z ilustracją gwiazdy. Zadaniem uczniów jest umieszczenie na ramionach gwiazdy pięciu pytań dotyczących tematu lekcji. Każdy zespół po napisaniu pytań przekazuje gwiazdę innej grupie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Teraz zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na zadane pytania na podstawie wiadomości znajdujących się w e‑materiale.
Uczniowie swoje odpowiedzi zapisują na otrzymanym arkuszu papieru A3. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje gwiazdy. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje, wyjaśnia wątpliwości.Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego rybosomy mitochondrialne są bardziej zbliżone budową do rybosomów prokariotycznych niż do rybosomów cytoplazmatycznych występujących w komórce zwierzęcej) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Chętni uczniowie wskazują podobieństwa i różnice w budowie między komórką prokariotyczną oraz komórką roślinną, zwierzęcą i grzybową. Uzasadniają, dlaczego mimo prostej budowy komórki prokariotyczne mogą występować w różnych środowiskach (np. w niskich i wysokich temperaturach, wodach, powietrzu, glebie, w organizmach). Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada informacje.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Grafika interaktywna” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.