Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Filozofia analityczna: wprowadzenie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia e‑materiał: „Filozofia analityczna: wprowadzenie” uczestnikom zajęć. Prosi uczniów o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie mają za zadanie przygotować przykłady z tekstów kultury oraz z życia ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.

2. Nauczyciel prosi o zapoznanie się z multimedium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną porządkującą ten etap pracy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiały z sekcji „Audiobook”. Uczniowie po zapoznaniu się z nimi dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
   – grupa 1 – Tekst 1: Jakie jest – według G.E. Moore'a – najważniejsze zagadnienie filozofii? Na czym ono polega?
   – grupa 2 – Tekst 1: Zrekonstruuj tok myślenia G.E. Moore'a. Jakie składniki Wszechświata wyodrębnia? Jak je opisuje? Czym są według niego akty świadomości i czy można je porównać do przedmiotów materialnych?
   – grupa 3 – Tekst 2: Jakie cechy ma filozofia analityczna?
   – grupa 4 – Tekst 2: Na czym polega podział na filozofię analityczną i nieanalityczną?
   – grupa 5: – Synteza obu tekstów: Co – według George'a Edwarda Moore'a – jest głównym zadaniem filozofii?
   Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Prezentacja TED”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Ćwiczenie, które uczniowie realizują jako ostatnie, wykonywane jest indywidualnie. Ponownie nauczyciel udostępnia uczestnikom zajęć przez platformę edukacyjną jego treść: „Na czym swoją filozofię opierali hegliści? Zwróć uwagę na relacyjność rzeczy względem siebie.” Nauczyciel sprawdza przez platformę zaznaczone odpowiedzi. Następnie zachęca uczniów do uzasadniania swoich wyborów podczas dyskusji w parach.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie otwarte z e‑materiału, a uczniowie ponownie na nie odpowiadają, zapisując swoje wnioski. Nauczyciel wybiera najciekawsze odpowiedzi, porównuje je z poprzednimi i prosi ich autorów o komentarz.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, np. Jak rozumiesz podtytuł Wykładu o filozofii George'a Edwarda Moore'a: Analiza jest zadaniem filozofii?

Praca domowa:

1. Korzystając z informacji zawartych w niniejszym rozdziale, w innych dostępnych ci źródłach oraz z własnych przemyśleń, odpowiedz w formie eseju na pytanie: Co to znaczy, że „coś z czegoś wynika”?

Materiały pomocnicze:

• Tadeusz Szubka, Dwudziestowieczna filozofia analityczna: o pewnej próbie całościowego ujęcia, „Analiza i Egzystencja”, 5/2007, s. 27‑44.

• Tadeusz Szubka, Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia, Wrocław 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.