Autor: Anna Juwan

Temat: Modyfikacje potranskrypcyjne RNA u Eukaryota

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest obróbka potranskrypcyjna RNA.

• Scharakteryzujesz etapy obróbki potranskrypcyjnej RNA.

• Opiszesz cele modyfikacji RNA.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z audiobookiem;

• praca z filmem;

• linia czasu.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów: „Czym jest obróbka potranskrypcyjna RNA i jakie są jej cele?”. Następnie dzieli uczniów na cztery zespoły – każda z grup ma za zadanie, na podstawie przeczytanego w domu tekstu, opisać za pomocą linii czasu etapy obróbki potranskrypcyjnej RNA.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. Następnie, pracując indywidualnie, rozwiązują polecenie nr 1: „Wskaż podobieństwa i różnice między modyfikacją potranskrypcyjną polegającą na utworzeniu struktury czapeczki (cap) oraz modyfikacją polegającą na dołączeniu ogonka poli(A)”. Swoje odpowiedzi porównują z osobą z pary. Wybrane zespoły przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.

2. Uczniowie wykonują w parach polecenie nr 2: „Wyjaśnij, jaka jest różnica między splicingiem, a alternatywnym splicingiem.”. Swoje rozwiązania porównują z inną parą. Wybrane zespoły przedstawiają odpowiedź na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z filmem wyświetlonym przez nauczyciela. Następnie, pracując samodzielnie, wykonują polecenie nr 1 („Omów, w jaki sposób budowa genu u Eukaryota determinuje konieczność obróbki potranskrypcyjnej mRNA”) oraz polecenie nr 2 („Opisz przebieg obróbki potranskrypcyjnej mRNA, uwzględniając w odpowiedzi funkcje poszczególnych etapów”). Po upływie wyznaczonego czasu omawiają prawidłowe rozwiązanie w 4‑osobowych grupach. Wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie weryfikują linie czasu opracowane we wstępnej fazie lekcji i w razie potrzeby je uzupełniają.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Dla chętnych: Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem – specjalistą w dziedzinie, której dotyczy e‑materiał. Sformułuj pytania, które chciałbyś mu zadać.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Audiobook”, aby przygotować się do późniejszej pracy.