SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Kryteria podziału i rodzaje mas powietrza

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

2) przedstawia charakterystyczne zmiany pogody w czasie przemieszczania się frontów atmosferycznych, potrafi je interpretować oraz identyfikować zjawiska z nimi związane.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym są masy powietrza,

• podaje rodzaje mas powietrza,

• analizuje kryteria, według których wydzielane są masy powietrza,

• identyfikuje rozkład mas powietrza na kuli ziemskiej,

• prognozuje pogodę na podstawie informacji o napływającej masie powietrza.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: miniwykład, pogadanka/dyskusja, poster

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna, monitor dotykowy lub tablety, e‑materiał, podręcznik

Materiały pomocnicze

Battan L.J., Pogoda, tłum. S. Moszkowicz, PWN, Warszawa 1979.

Woś A., Meteorologia dla geografów, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi o przeczytanie wprowadzenia do e‑materiału.

• Następnie prosi uczniów o wytłumaczenie, jak rozumieją, czym jest masa powietrza (krótka dyskusja).

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przeprowadza miniwykład na temat obszarów źródłowych i formowania się mas powietrza.

• Uczniowie wspólnie z nauczycielem wydzielają kryteria, według których można podzielić masy powietrza – nauczyciel, podsumowując, zapisuje na tablicy dwa kryteria podziału (termiczne i geograficzne).

• Wspólnie wyróżniają sześć mas powietrza (podział według podanych kryteriów). Nauczyciel zaznacza, że wymienione masy powietrza wydzielone według kryterium geograficznego mogą być morskie lub kontynentalne (oprócz powietrza równikowego – wyjaśnia dlaczego) w zależności od rodzaju podłoża w obszarze źródłowym.

• Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup, grupy wybierają liderów – każda losuje jedną masę powietrza do przedstawienia na plakacie.

• Każda grupa pracuje nad swoim zadaniem, korzystając z e‑materiału – uczniowie dyskutują, w jaki sposób przedstawić daną masę powietrza klasie, sporządzają notatki.

• Masy powietrza dla grup:

  • 1 – ciepła masa powietrza;

  • 2 – zimna masa powietrza;

  • 3 – powietrze równikowe;

  • 4 – powietrze zwrotnikowe;

  • 5 – powietrze polarne;

  • 6 – powietrze arktyczne i antarktyczne (w takiej kolejności będą potem omawiane przez grupy).

• Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, w razie potrzeby pomaga im, wyjaśnia wątpliwości.

• Nauczyciel dzieli tablicę na dwie części – na jednej uczniowie z grup 1 i 2 przyczepiają plakaty dotyczące ciepłych i zimnych mas powietrza. Na drugiej części nauczyciel rysuje duży schemat kuli ziemskiej i zaznacza na nim główne równoleżniki (równik, zwrotniki, koła podbiegunowe). Po omówieniu ciepłych i zimnych mas powietrza uczniowie grup 3‑6, omawiając swoje masy powietrza, przyczepiają plakaty w odpowiednich miejscach na rysunku kuli ziemskiej. Zwracają uwagę na różnice między morskimi i kontynentalnymi masami.

• Nauczyciel podsumowuje każdą z wypowiedzi uczniów – w razie potrzeby koryguje, dodaje informacje.

• Następnie, wykorzystując tabelę z e‑materiału („Wielkość obszarów zajmowanych przez główne masy powietrza na kuli ziemskiej”), nauczyciel wskazuje udział i położenie na kuli ziemskiej różnych mas powietrza.

• Uczniowie otwierają grafikę interaktywną – sprawdzają, gdzie występują poszczególne masy powietrza i czym się charakteryzują.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel zadaje pytania sprawdzające stopień opanowania omawianych zagadnień.

• Podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami. Ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie wykonują ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, uwagami dotyczącymi lekcji.

Praca domowa

• Jakie masy powietrza dominują dzisiaj nad Polską? Wymień i krótko je scharakteryzuj. Podaj źródło informacji, z którego korzystałeś(-aś).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w fazie wstępnej lekcji dotyczącej frontów atmosferycznych oraz cyrkulacji powietrza na kuli ziemskiej (zakres podstawowy: III. 3; zakres rozszerzony: III. 2).