Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: W jaki sposób zapisuje się skład jądra atomu?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy
II. Budowa atomu a układ okresowy pierwiastków. Uczeń:
1) stosuje pojęcia: powłoka, podpowłoka; pisze konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z=20 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając przynależność elektronów do podpowłok (zapisy konfiguracji: pełne, skrócone).
Poziom rozszerzony
II. Budowa atomu. Uczeń:
1) na podstawie dualnej natury elektronu wyjaśnia kwantowo‑mechaniczny model budowy atomu.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
definiuje poszczególne cząstki elementarne;
omawia teorie atomistyczne wybranych twórców;
porównuje wielkość cząstek, z których zbudowany jest atom;
wyznacza skład jądra atomowego.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
mapa pojęć;
analiza tekstu źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;
słuchawki;
tablica interaktywna/tablica;
pisak/kreda;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy potrafimy w dokładny sposób opisać skład jądra atomu?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.
Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Burza mózgów wokół jądra atomu oraz jego składników. Nauczyciel na tablicy zapisuje „jądro atomu”, a następnie prosi chętnego ucznia do tablicy, który będzie zapisywał pomysły uczniów związane z tym terminem.
Faza realizacyjna:
Uczniowie analizują dostępne źródła informacji, w tym z e‑materiału, na temat teorii atomistycznych, po czym nauczyciel moderuje dyskusję związaną z tematem analizowanego materiału źródłowego.
Uczniowie analizują tekst źródłowy w e‑materiale – budowa jądra atomu. Następnie wspólnie uzupełniają stworzoną na początku mapę myśli, uczniowie podają swoje różne propozycje, podchodzą do tablicy i zapisują kolejne pojęcia. Uczniowie weryfikują zapisane propozycje i konfrontują swoją mapę z informacjami zawartymi w e‑materiale, sprawdzają, co jeszcze można do niej dopisać. Nauczyciel wyjaśnia i uzupełnia: brakujące informacje, trudne terminy oraz zwraca uwagę na najważniejsze rzeczy.
Nauczyciel wyświetla z e‑materiału na tablicy multimedialnej „Model budowy atomu”. Chętny lub wskazany uczeń omawia ten model i wyjaśnia pojęcia: materia, atom, jądro atomowe, chmura elektronowa, proton, neutron, elektron, kwarki (kwark górny, kwark dolny), gluony, liczba atomowa, liczba masowa.
Nauczyciel zachęca uczniów do krótkiej dyskusji na temat antymaterii i wyjaśnienia pojęć: antycząsteczka, antyproton, antyelektron.
Uczniowie pracując w parach analizują medium bazowe i sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza stan wiedzy uczniów po przeprowadzonej lekcji, wykorzystując własne pytania oraz te znajdujące się w e‑materiale:
Co wchodzi w skład jądra atomu?
Jak możemy obliczyć liczbę protonów i neutronów zawartą w jądrze atomu?
Co to są kwarki? Gdzie występują?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń w zestawie ćwiczeń w e‑materiale.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Medium bazowe może zostać wykorzystane przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Co wchodzi w skład jądra atomu?
Jak możemy obliczyć liczbę protonów i neutronów zawartą w jądrze atomu?
Co to są kwarki? Gdzie występują?