Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Mityczne i chrześcijańskie źródła antropocentryzmu – porównanie na podstawie fragmentów Księgi Rodzaju i Mitologii Jana Parandowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • porównuje sposoby opisu powstania świata, na podstawie fragmentu Księgi Rodzaju i mitu greckiego;

  • określi cechy wspólne i różne biblijnego i mitologicznego opisu stworzenia świata;

  • wskazuje w tekstach funkcje metafor;

  • omawia wizję stworzenia świata zaproponowaną w obu fragmentach.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Dyskusja na temat stylu obu tekstów zamieszczonych w „Przeczytaj”. Celem dyskusji jest uchwycenie charakterystycznych różnic między tekstami. Dyskutuje cała klasa. Pytania organizujące dyskusję:
    - Czemu jest najbliższy dany tekst – opowieści, wywodowi naukowemu, poematowi, mitowi, baśni – jakie cechy to uzasadniają?
    - Który z tekstów jest łatwiejszy w odbiorze i dlaczego?

  2. Debata z wykorzystaniem metody „śnieżnej kuli”.
    a. Każdy z uczniów wymyśla pytanie, które chciałby zadać każdemu z twórców światów figurujących w obu tekstach. Propozycje pytań wyświetlane są na tablicy interaktywnej.
    b. Uczniowie po lekturze propozycji dobierają się w pary i uzgadniają wspólnie drugą wersję pytań. Wersje te również zostają podane na tablicy.
    c. Po lekturze uczniowie łączą się w grupy czteroosobowe i uzgadniają kolejne wersje pytań.
    d. Procedura trwa aż do momentu, gdy pozostaną tylko dwie grupy i zostaną tylko dwie uzgodnione wersje, wówczas nauczyciel ogłasza debatę przedstawicieli grup, których zadaniem jest prezentacja i jak najlepsze uzasadnienie własnej wersji. Zwycięzcę wyłania się drogą głosowania.

  3. Uczniowie w parach pracują z samouczkiem. Odsłuchują informacje z nagrania i krok po kroku - zgodnie z informacjami - przygotowują się do pracy pisemnej.

  4. Nauczyciel włącza wykład prof. Aleksandra Mikołajczaka. Uczniowie w kilkuosobowych grupach:
    - wskazują, jaką funkcję w obu historiach o powstaniu świata pełni metafora,
    - uzasadniają, dlaczego postać Gai może stanowić przykład holistycznego spojrzenia na świat.
    Następnie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

  1. Tworzenie grafiki – ćwiczenie mające na celu uporządkowanie i porównanie najważniejszych wątków obu tekstów. Po sporządzeniu grafiki powinny być widoczne różnice między koncepcjami stworzenia świata. Nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów, podsumowuje ćwiczenie.

Praca domowa:

  1. Porównaj dwa sposoby opisu powstawania świata (Ziemi) na podstawie fragmentu Księgi Rodzaju i mitu greckiego. Wyjaśnij, jaką wizję stworzenia świata proponuje każdy z tekstów.

Materiały pomocnicze:

  • Biblia Tysiąclecia Online, tłum. Czesław Jakubiec, Poznań 2003.

  • Hawking Stephen, Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania, tłum. M. Krośniak, Poznań 2018.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie zapoznają się z treścią samouczka przed lekcją, a na zajęcia przychodzą ze swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi podobieństw i różnic w obu tekstach (Biblii i mitologii).

Film