Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Wybuch wojny. Kampania wrześniowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przebieg walk w trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku;

• wyjaśnia, dlaczego Polacy przegrali walkę o obronę kraju;

• ocenia, czy we wrześniu 1939 r. Polska mogła się obronić.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z multimedium w sekcji „Mapa interaktywna”.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Krótkie opowiadanie nauczyciela o agresji Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku. W tym miejscu prowadzący może odtworzyć film z wypowiedzią prof. Włodzimierza Borodzieja (sekcja „Film + Sprawdź się”) i polecić uczniom, aby w parach wykonali dwa polecenia dołączone do filmu.

2. Praca z mapą interaktywną. Nauczyciel prosi najpierw uczniów, aby wymienili kilka bitew kampanii wrześniowej – z mapą zapoznawali się wcześniej, mogą też korzystać z posiadanej wiedzy. Mogą je wskazywać na mapie.

3. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Wyobraź sobie, że jesteś dziennikarzem radiowym. Przedstaw słuchaczom sytuację na frontach kampanii wrześniowej 20 września 1939 r. W swojej relacji przypomnij dotychczasowy przebieg działań wojennych”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy cztero-, pięcioosobowe i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udziela także uczniom informacji zwrotnej.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Na podstawie mapy dopasowują odpowiednie fragmenty opisów walk, a także analizują tekst ulotki. Chętni uczniowie przedstawiają swoje odpowiedzi, nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują polecenie 4 z sekcji „Mapa interaktywna”. Nauczyciel zachęca ich do krótkiej dyskusji: Czy Niemcom udało się zrealizować plan wojny błyskawicznej?

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Mapa interaktywna”: „Jako dziennikarz radiowy przygotuj pytania do wywiadu z marszałkiem Edwardem Rydzem‑Śmigłym. Rozmowa powinna dotyczyć polskich planów obronnych przed atakiem niemieckim oraz okoliczności opuszczenia kraju przez polskie władze po 17 września 1939 r.”.

Materiały pomocnicze:

A. Czubiński, W. Olszewski, Historia powszechna 1939–1997, Poznań 2000.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

M. Gilbert, Druga wojna światowa, przeł. J. Kozłowski, Poznań 2000.

P. Wieczorkiewicz, Kampania 1939 roku, Warszawa 2001.

Cz. K. Grzelak, Kresy w czerwieni. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne:

Informacje zawarte w mapie interaktywnej mogą posłużyć do przygotowania przez uczniów podsumowania przebiegu kampanii wrześniowej 1939 r. (w formie notatki czy prezentacji), z uwzględnieniem najważniejszych bitew.