Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Kolonializm i postkolonializm – skutki społeczne i gospodarcze – powtórzenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa II
Podstawa programowa
Zakres podstawowy: VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.
Uczeń:
1) posługuje się mapą podziału politycznego świata do analizy procesów społeczno‑ekonomicznych;
2) wskazuje na mapie obszary kolonialne krajów europejskich w połowie XX w. i podaje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego;
3) dyskutuje na temat wpływu kolonializmu i jego rozpadu na współczesny podział polityczny świata, zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw.
Zakres rozszerzony: VII. Współpraca i konflikty: sieć powiązań postkolonialnych, organizacje współpracy politycznej, społecznej i gospodarczej, przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych.
Uczeń:
1) wykazuje wpływ dawnych systemów kolonialnych na współczesną sieć powiązań politycznych, gospodarczych i kulturowych państw.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
posługuje się mapą podziału politycznego świata do analizy procesów społeczno‑ekonomicznych,
wskazuje na mapie obszary kolonialne krajów europejskich w połowie XX w. i podaje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego,
dyskutuje na temat wpływu kolonializmu i jego rozpadu na współczesny podział polityczny świata, zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw,
wykazuje wpływ dawnych systemów kolonialnych na współczesną sieć powiązań politycznych, gospodarczych i kulturowych państw.
Strategie nauczania: odwrócona klasa
Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, prezentacja multimedialna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, mapa polityczna świata, atlasy geograficzne
Materiały pomocnicze
Beauchamp Z., 500 Years of European Colonialism, in One Animated Map, [online], dostępny w internecie: https://www.vox.com/2014/5/8/5691954/colonialism‑collapse‑gif‑imperialism, Vox.com (dostęp 10.05.2021).
Europe’s Colonial Expansion, 1820–1939, [online], dostępny w internecie: https://www.the‑map‑as‑history.com/European‑colonization‑19th‑20th‑centuries, The‑Map‑as‑History.com (dostęp 10.05.2021).
Luchter B., Wrona J., Podstawy geografii społeczno‑ekonomicznej świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2018.
The Effects of Colonialism on Language, [online], dostępny w internecie: https://www.arcgis.com/apps/Cascade/index.html?appid=4ca2a48ae235402cac6db62c6d171877, ArcGIS.com (dostęp 10.05.2021).
WITS, China Product Imports, [online], dostępny w internecie: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/CHN/Year/2018/TradeFlow/Import/Partner/all/Product/Total, WITS.WorldBank.org (dostęp 10.50.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi o przygotowanie prezentacji multimedialnych na temat wybranego zagadnienia realizującego cele wskazane powyżej. Uczniowie ustalają z nauczycielem: zakres tematyczny prezentacji (w zależności od ich preferencji i zainteresowań), szacunkowy czas jej trwania i źródła informacji – nauczyciel proponuje zapoznać się z e‑materiałem powtórzeniowym, innymi e‑materiałami opisującymi szczegółowo dane zagadnienia oraz literaturą (m.in. wskazaną wyżej). Nauczyciel prosi także grupy o przygotowanie quizów podsumowujących z omawianego zakresu.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy).
Sprawdzenie zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu podsumowanie ostatniej lekcji.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat mapy politycznej świata. W tym celu wyświetla na ekranie odpowiednie fragmenty e‑materiału. Uczniowie, korzystając z atlasów geograficznych, omawiają prawidłowości dotyczące przebiegu granic państwowych na różnych kontynentach, wskazują przykładowe granice naturalne i sztuczne itp.
Następnie uczniowie przedstawiają swoje prezentacje. Po każdym wystąpieniu następuje klasowa dyskusja. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie, posiłkując się wyświetlonym na ekranie fragmentem e‑materiału.
Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne. Chętni prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.
Faza podsumowująca
Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę za pomocą quizów przygotowanych przez poszczególne grupy.
Nauczyciel przypomina cele zajęć i ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Wykonanie polecenia 1. do grafiki interaktywnej – stworzenie mapy myśli dotyczącej skutków kolonializmu i dekolonizacji.
Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna może posłużyć w fazie realizacyjnej oraz podsumowującej, a także po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości) i przed lekcją (strategia odwróconej klasy). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcjach z zakresu geografii ludności (zróżnicowanie religijne czy językowe – zakres podstawowy: VIII. 10; zakres rozszerzony: VIII. 1).