SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Kolonializm i postkolonializm – skutki społeczne i gospodarcze – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa II

Podstawa programowa

Zakres podstawowy: VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.

Uczeń:

1) posługuje się mapą podziału politycznego świata do analizy procesów społeczno‑ekonomicznych;

2) wskazuje na mapie obszary kolonialne krajów europejskich w połowie XX w. i podaje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego;

3) dyskutuje na temat wpływu kolonializmu i jego rozpadu na współczesny podział polityczny świata, zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw.

Zakres rozszerzony: VII. Współpraca i konflikty: sieć powiązań postkolonialnych, organizacje współpracy politycznej, społecznej i gospodarczej, przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych.

Uczeń:

1) wykazuje wpływ dawnych systemów kolonialnych na współczesną sieć powiązań politycznych, gospodarczych i kulturowych państw.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• posługuje się mapą podziału politycznego świata do analizy procesów społeczno‑ekonomicznych,

• wskazuje na mapie obszary kolonialne krajów europejskich w połowie XX w. i podaje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego,

• dyskutuje na temat wpływu kolonializmu i jego rozpadu na współczesny podział polityczny świata, zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw,

• wykazuje wpływ dawnych systemów kolonialnych na współczesną sieć powiązań politycznych, gospodarczych i kulturowych państw.

Strategie nauczania: odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, prezentacja multimedialna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, mapa polityczna świata, atlasy geograficzne

Materiały pomocnicze

Beauchamp Z., 500 Years of European Colonialism, in One Animated Map, [online], dostępny w internecie: https://www.vox.com/2014/5/8/5691954/colonialism‑collapse‑gif‑imperialism, Vox.com (dostęp 10.05.2021).

Europe’s Colonial Expansion, 1820–1939, [online], dostępny w internecie: https://www.the‑map‑as‑history.com/European‑colonization‑19th‑20th‑centuries, The‑Map‑as‑History.com (dostęp 10.05.2021).

Luchter B., Wrona J., Podstawy geografii społeczno‑ekonomicznej świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2018.

The Effects of Colonialism on Language, [online], dostępny w internecie: https://www.arcgis.com/apps/Cascade/index.html?appid=4ca2a48ae235402cac6db62c6d171877, ArcGIS.com (dostęp 10.05.2021).

WITS, China Product Imports, [online], dostępny w internecie: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/CHN/Year/2018/TradeFlow/Import/Partner/all/Product/Total, WITS.WorldBank.org (dostęp 10.50.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi o przygotowanie prezentacji multimedialnych na temat wybranego zagadnienia realizującego cele wskazane powyżej. Uczniowie ustalają z nauczycielem: zakres tematyczny prezentacji (w zależności od ich preferencji i zainteresowań), szacunkowy czas jej trwania i źródła informacji – nauczyciel proponuje zapoznać się z e‑materiałem powtórzeniowym, innymi e‑materiałami opisującymi szczegółowo dane zagadnienia oraz literaturą (m.in. wskazaną wyżej). Nauczyciel prosi także grupy o przygotowanie quizów podsumowujących z omawianego zakresu.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu podsumowanie ostatniej lekcji.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat mapy politycznej świata. W tym celu wyświetla na ekranie odpowiednie fragmenty e‑materiału. Uczniowie, korzystając z atlasów geograficznych, omawiają prawidłowości dotyczące przebiegu granic państwowych na różnych kontynentach, wskazują przykładowe granice naturalne i sztuczne itp.

• Następnie uczniowie przedstawiają swoje prezentacje. Po każdym wystąpieniu następuje klasowa dyskusja. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie, posiłkując się wyświetlonym na ekranie fragmentem e‑materiału.

• Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne. Chętni prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

Faza podsumowująca

• Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę za pomocą quizów przygotowanych przez poszczególne grupy.

• Nauczyciel przypomina cele zajęć i ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Wykonanie polecenia 1. do grafiki interaktywnej – stworzenie mapy myśli dotyczącej skutków kolonializmu i dekolonizacji.

• Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może posłużyć w fazie realizacyjnej oraz podsumowującej, a także po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości) i przed lekcją (strategia odwróconej klasy). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcjach z zakresu geografii ludności (zróżnicowanie religijne czy językowe – zakres podstawowy: VIII. 10; zakres rozszerzony: VIII. 1).