Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Konflikt z Turcją. Elekcja Jana III Sobieskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przebieg walk między Rzeczpospolitą i Turcją w drugiej połowie XVII wieku;

• omawia okoliczności wyboru Jana Sobieskiego na króla;

• charakteryzuje rolę Jana Sobieskiego w konflikcie polsko‑tureckim i prowadzoną przez niego politykę wobec Turcji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Konflikt z Turcją. Elekcja Jana III Sobieskiego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmów.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Omawia cele zawarte w części „Wprowadzenie”, przedstawia planowany przebieg zajęć.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i na tej podstawie dobiera uczniów w pary. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem zajęć i udostępnionym przed zajęciami e‑materiałem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji? Omówienie pytań przygotowanych przez uczniów, dyskusja wstępna.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

2. Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie zapoznają się z animacją i w parach wykonują polecenie nr 2 – wskazują, co przyczyniło się do klęski Osmanów. Wybrana dwójka uczniowska przedstawia propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie odnoszą się do niej, uzupełniając ją w razie potrzeby. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, wyjaśniając związek pomiędzy zwycięstwem chocimskim a elekcją Jana Sobieskiego oraz przydomek, jakim został obdarzony polski hetman. Dyskutują i zapisują wnioski, wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Prowadzący przypomina, że uczniowie przed zajęciami mieli zapoznać się z materiałami filmowymi. Poleca, aby odliczyli do sześciu i utworzyli grupy zgodnie z numerami. Poszczególne grupy będą opracowywały odpowiedzi do dołączonych do filmów poleceń:

• Grupa 1 i 4 – polecenie nr 2: omawia przyczyny wojen polsko‑tureckich, do których dochodziło w drugiej połowie XVII wieku;

• Grupa 2 i 5 – polecenie nr 4: charakteryzuje wpływ klęski Rzeczpospolitej w konflikcie polsko‑tureckim na jej sytuację wewnętrzną;

• Grupa 3 i 6 – polecenie nr 5: przedstawia bilans wojen polsko‑tureckich w końcu XVII wieku.

Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi, wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Konflikt z Turcją. Elekcja Jana III Sobieskiego” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej. Ocenia również uczniowską pracę (prezentację) przedstawioną na początku lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. I, oprac. S. Ochmann, K. Matwijowski, Wrocław 1980.

Z. Wójcik, Jan III Sobieski, Warszawa 1991.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 3 - Andrzej Stech Kessel, Bitwa pod Chocimiem, domena publiczna, Wikimedia Commons.