Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Antygona Sofoklesa – motywy decyzji bohaterów
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
interpretuje fragment Antygony,
charakteryzuje bohaterów tragedii Sofoklesa,
wskazuje motywy postępowania głównych postaci dramatu,
opisuje sposób zestawienia bohaterów (kontrast) zastosowany przez Sofoklesa.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego;
praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel poleca uczniom, by zapoznali się z grafiką interaktywną w e‑materiale i w ten sposób przypomnieli sobie najważniejsze postacie tragedii Sofoklesa oraz łączące je zależności. Uczniowie powinni także zapoznać się treścią sekcji ,,Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta, jakie zależności łączą bohaterów Antygony. O których bohaterach można powiedzieć, że stanowią parę głównych antagonistów? Uczniowie podczas rozmowy sporządzają krótką notatkę w formie grafu przedstawiającego powiązania między bohaterami.
Faza realizacyjna:
W pierwszej części tej fazy lekcji nauczyciel poleca uczniom, by w parach rozwiązali ćwiczenia 1‑6 z sekcji ,,Sprawdź się”. Dzięki temu uczestnicy zajęć porządkują swoją wiedzę na temat treści dramatu Sofoklesa i przygotowują się do dyskusji dotyczącej motywów postępowania bohaterów. Po upływie ustalonego czasu wybrani uczniowie prezentują swoje odpowiedzi, a nauczyciel komentuje je i ewentualnie uzupełnia.
Nauczyciel przypomina, że w tragedii Sofoklesa bohaterowie sami podejmują decyzje. Bogowie w ,,Antygonie” są obecni i odgrywają istotną rolę, jednak są oddaleni, budzą respekt, nie wyznaczają odgórnie losu bohaterów, nie kierują zdarzeniami z zewnątrz.
Uczniowie dzielą się grupy i opisują motywy działania postaci:
Antygony
Kreona
Ismeny
Hajmona
Tejrezjasza
Eurydyki
Wyjaśniają, co skłoniło tych bohaterów do podjęcia takiej, a nie innej decyzji, np. uczucia wobec bliskich/obowiązki wobec rodziny więzy krwi/więzy małżeńskie/więzy narzeczeńskie; rozum/uczucie; honor rodziny; rozsądek; prawa państwowe; prawa boskie/ niepisane prawa; idea państwa jako nadrzędnej wartości; prawda państwa/prawda jednostki; autorytaryzm; osobista nienawiść i niechęć do Polinejkesa.
Faza podsumowująca:
Podsumowanie dyskusji i wyciągnięcie wniosków. Nauczyciel dba o to, by interpretacja motywów postępowania bohaterów była zgodne z wymową tekstu Sofoklesa. Dlatego prosi uczniów, by swoje wypowiedzi i wnioski popierali cytatami.
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują w ramach zadania domowego jedno z dwóch poleceń pracy pisemnej zaproponowanych w e‑materiale.
Materiały pomocnicze:
Sofokles, Antygona z obszernymi przypisami i wstępem Antoniego Libery, Warszawa 2018.
Fragmenty różnych realizacji teatralnych Antygony (Teatr Telewizji)
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą obejrzeć materiał multimedialny w trakcie lekcji, przed podziałem na grupy w celu omawiania motywów działania postaci.