Autor: Anna Juwan

Temat: Identyfikacja tkanek roślinnych z zastosowaniem barwienia różnicowego

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, dlaczego wykorzystanie barwnika histologicznego ułatwia obserwację mikroskopową struktur komórkowych i tkankowych.

• Określisz znaczenie zasadniczych elementów strukturalnych cząsteczki barwnika histologicznego.

• Podasz przykłady zastosowań barwników histologicznych w przygotowywaniu preparatów botanicznych.

• Wymienisz nazwy kilku barwników histologicznych i określisz efekt barwienia wybranych związków chemicznych.

• Przeprowadzisz barwienie różnicowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia eksperymentalno‑obserwacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• obserwacja;

• ćwiczenia interaktywne.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Identyfikacja tkanek roślinnych z zastosowaniem barwienia różnicowego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

2. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat tkanek roślinnych.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć, krótko omawia przebieg lekcji i przedstawia jej cele.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:
   – Jakie tkanki roślinne mają komórki o celulozowych ścianach komórkowych?
   – Jakie tkanki roślinne mają komórki o zdrewniałych ścianach komórkowych?

Faza realizacyjna:

1. Wybrany uczeń omawia pojęcie barwienia różnicowego na przykładzie tkanek roślinnych.

2. Praca z multimedium („Wirtualne laboratorium – I”). Nauczyciel informuje uczniów, że w szkolnym laboratorium przeprowadzą obserwację mikroskopową samodzielnie wykonanych preparatów – przekroju poprzecznego przez łodygę dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo). Preparaty zostaną przygotowane metodą barwienia różnicowego z użyciem karminu ałunowego i zieleni metylowej. Nauczyciel przypomina podstawowe zasady BHP. Jeśli w szkole nie ma warunków do przeprowadzenia doświadczenia, uczniowie wykonują je w wirtualnym laboratorium. Uczniowie przeprowadzają doświadczenie zgodnie z instrukcją zamieszczoną w sekcji „Wirtualne laboratorium – I”. Następnie w formularzu zapisują swoje obserwacje i formułują wnioski. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie doświadczenia.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: od 1 do 6, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby w grupach skonstruowali tabelę z zestawieniem tkanek roślinnych barwiących się na czerwono i zielono w barwieniu różnicowym z wykorzystaniem karminu ałunowego i zieleni metylowej. Grupy prezentują wykonane przez siebie tabele.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Wirtualne laboratorium – I”, aby przygotować się do późniejszej pracy w szkolnym laboratorium.