Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Temat: Czym różni się układ otwarty od zamkniętego i izolowanego?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy:

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

5) opisuje różnice między układem otwartym, zamkniętym i izolowanym.

Zakres rozszerzony:

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

10) opisuje różnice między układem otwartym, zamkniętym i izolowanym.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne, samokontrola podczas nauki.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje różnice pomiędzy układem otwartym, zamkniętym oraz izolowanym;

• podaje przykład układu oraz jego otoczenia;

• wnioskuje, co wspólnego mają zasady termodynamiki z układem izolowanym;

• wyjaśnia, jak wymieniana jest energia i masa w różnych typach układów.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja;

• film edukacyjny;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• prezentacja multimedialna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda;

• podręcznik;

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pokazuje uczniom trzy zdjęcia: otwarty garnek z potrawą na palniku, szybkowar na palniku i termos obiadowy, mówiąc, że chemik często porównywany jest do kucharza, po czym zadaje uczniom pytanie: Zastanówcie się, czym różnią się te zdjęcia? – dyskusja. (Jeżeli jest to konieczne, po dyskusji, nauczyciel zadaje pytania dodatkowe: W którym ze sposobów gotowania/przechowywania łatwiej jest coś dodać do gotującej się potrawy? W którym można potrawę podgrzać? W którym nie można dokonać żadnej zmiany? Dyskusja na ten temat.)

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „termochemia”. Czym zajmuje się ten dział chemii? Jakie pojęcia kojarzą się z tą dziedziną nauki?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel na tablicy interaktywnej wyświetla film edukacyjny z medium bazowego w e‑materiale na temat układu otwartego, izolowanego oraz zamkniętego. Uczniowie mogą wykonać sobie notatki z najważniejszymi informacjami w zeszytach.

2. Prowadzący zajęcia dzieli uczniów na trzy grupy:
   grupa I – układ otwarty;
   grupa II – układ zamknięty;
   grupa III – układ izolowany.
   Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie prezentacji multimedialnej na temat danego typu układu. Po zakończonej pracy liderzy prezentują wyniki pracy grupy. Pozostali uczniowie, jako słuchacze, mogą zadawać pytania i włączać się do dyskusji. Nauczyciel moderuje cały przebieg prezentacji oraz wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

3. Na zakończenie prowadzący dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów odnośnie współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Udziela informacji zwrotnej i dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

4. Pogadanka na temat układu i otoczenia. Nauczyciel na podsumowanie wątku podaje przykłady opisujące układ i otoczenie oraz podsumowuje zebrane informacje.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia w e‑materiale - zestaw ćwiczeń.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Czym różni się układ otwarty od zamkniętego i izolowanego?

• Podaj przykłady układu otwartego, izolowanego oraz zamkniętego

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale - zestaw ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas rozwiązywania ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym różni się układ otwarty od zamkniętego i izolowanego?

• Podaj przykłady układu otwartego, izolowanego oraz zamkniętego

2. Zdjęcia potrzebne do przeprowadzenia wstępnej fazy zajęć: