SCENARIUSZ LEKCJI

Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Krajobrazy Polski: krajobraz bagienno‑łąkowy (np. Biebrzański Park Narodowy)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III

Podstawa programowa

XIV. Zróżnicowanie krajobrazowe Polski: krajobraz wód powierzchniowych, bagienno‑łąkowy, leśny, górski ponad granicą lasu, rolniczy – wiejski, podmiejski i rezydencjalny, małomiasteczkowy, wielkich miast, przemysłowy, górniczy, komunikacyjny.

Uczeń:

1) rozpoznaje na podstawie materiałów źródłowych (map, fotografii naziemnych i lotniczych, obrazów satelitarnych) rodzaj pokrycia terenu i wyróżnia główne cechy wybranych krajobrazów w Polsce: krajobraz wód powierzchniowych (np. Wielkie Jeziora Mazurskie), leśny (np. Puszcza Białowieska), bagienno‑łąkowy (np. Biebrzański Park Narodowy), górski ponad granicą lasu (np. Karkonosze), rolniczy – wiejski (np. Roztocze), podmiejski i rezydencjalny (np. miejscowości podwarszawskie), małomiasteczkowy (np. Tykocin), wielkich miast (np. Poznań), przemysłowy (np. Dąbrowa Górnicza – obszar kombinatu metalurgicznego), górniczy (np. obszar kopalni Bełchatów), komunikacyjny (np. węzeł transportowy komunikacyjny Kraków – Balice);

2) podaje ważniejsze czynniki kształtujące wybrane krajobrazy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• umiejscawia typ krajobrazu bagienno‑łąkowego w typologii krajobrazów,

• omawia cechy krajobrazu bagienno‑łąkowego,

• wymienia różne formy ochrony krajobrazu bagienno‑łąkowego,

• wymienia przykłady skutków degradacji mokradeł.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: pokaz multimedialny, miniwykład, pogadanka, dyskusja

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, tablica interaktywna/komputer z dostępem do internetu i projektor, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Chmielewski T.J., Myga‑Piątek U., Solon J., Typologia aktualnych krajobrazów Polski, „Przegląd Geograficzny” 2015, t. 87, z. 3, s. 377–408.

GDOS, Formy ochrony przyrody, GDOS.gov.pl (dostęp 17.05.2021).

KleskiZywiolowe.pl (dostęp 17.05.2021).

MGGP AERO, Zdjęcia lotnicze. Atlas fotointerpretacyjny (dostęp 17.05.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału oraz z filmem edukacyjnym.

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

• Na początku należy przedstawić uczniom pojęcie krajobrazu bagienno‑łąkowego oraz jego typologię. Ponadto uczniowie powinni zapoznać się z tabelą pokazującą udział różnych typów mokradeł w powierzchni Polski. Na podstawie ryciny 1. i tabeli 1. prowadzi się analizę/dyskusję na temat rozmieszczenia torfowisk na terenie Polski, wskazuje na największe z nich.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia uczniom fakty związane z mokradłami, wyjaśnia, jakie są czynniki i skutki ich zanikania, jak należy je chronić i dlaczego jest to takie ważne. Zwraca uwagę na potrzebę bioróżnorodności gatunkowej, która rozwija się na mokradłach.

• Nauczyciel dyskutuje z uczniami na temat ochrony mokradeł, informuje ich o Światowym Dniu Mokradeł, który corocznie organizowany jest 2 lutego. Jedną z form ochrony mokradeł są parki narodowe. Uczniowie samodzielnie (korzystając z dostępnych źródeł informacji) badają rozmieszczenie tych, które je chronią. W celu sprawdzenia pozyskanej wiedzy uczniowie wykonują ćwiczenia z bloku „Sprawdź się” (indywidualnie lub w parach). Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

Faza podsumowująca

• W podsumowaniu nauczyciel może wskazać na różnorodność krajobrazów bagienno‑łąkowych, którą uczniowie mogli zaobserwować chociażby na zaprezentowanych w e‑materiale zdjęciach lotniczych. Ponadto podkreśla wagę tych krajobrazów i konieczność ich ochrony zarówno dla człowieka, jak i dla bioróżnorodności.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas zajęć, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

• Na koniec nauczyciel może odnieść się do pozyskanej wiedzy, ale także do doświadczeń uczniów, by sprawdzić, czy zrozumieli, jak ważny jest ten typ krajobrazu dla człowieka.

Praca domowa

• Korzystając z atlasu geograficznego, znajdź najbliższy Twojemu miejscu zamieszkania teren z krajobrazem bagienno‑łąkowym. Korzystając z dodatkowych źródeł informacji, opisz go (powierzchnia, roślinność, zwierzęta) oraz sprawdź, czy podlega ochronie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny może zostać wykorzystany w ramach innych lekcji z cyklu „Krajobrazy Polski” (szczególnie dotyczących krajobrazów przyrodniczych). Może znaleźć zastosowanie przy omawianiu innych krajobrazów – celem ich porównania. Film edukacyjny można wykorzystać podczas lekcji poświęconych ochronie środowiska w Polsce oraz formom ochrony przyrody (zakres podstawowy: X. 4, XIII. 10, XIV. 11).