Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Twoja odpowiedź na pytanie o rację dostateczną Leibniza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, na czym polega zasada racji dostatecznej w odniesieniu do logiki i metafizyki.

• Przeanalizujesz metafizyczne poglądy Leibniza w tekście źródłowym.

• Powiążesz główne idee metafizyki Leibniza – monadologię oraz harmonię przedustawną – z pytaniem o rację dostateczną.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega zasada racji dostatecznej w odniesieniu do logiki i metafizyki;

• analizuje metafizyczne poglądy Leibniza w tekście źródłowym;

• wiąże główne idee metafizyki Leibniza – monadologię oraz harmonię przedustawną – z pytaniem o rację dostateczną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• esej filozoficzny;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Dlaczego istnieje raczej coś niż nic? Jak racjonalnie uzasadnić istnienie bytu?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie, stan przygotowania uczniów do zajęć. Jeżeli jest ono niewystarczające, prosi o ciche zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem, prosi, aby w parach wynotowali minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‑materiale. Następnie pary łączą się w grupy czteroosobowe i, dyskutując, wybierają wspólnie najważniejszy wątek. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór.

2. Praca z multimedium. Uczniowie uruchamiają na tabletach lub komputerach materiał z sekcji „Mapa myśli”, a następnie odczytują polecenie: Zapisz w formie notatki zwięzłą odpowiedź na pytanie, dlaczego istnieje raczej coś niż nic zgodną z poglądami Leibniza. Pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie mapy myśli wspólnie sformułowali dowody, które uzasadniają odpowiedź Leibniza. Praca wspólna zespołu klasowego.

4. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary. Następnie zapoznają się z tekstem źródłowym zamieszczonym w zakładce „Sprawdź się” i wspólnie wykonują ćwiczenia nr 4–7. Wybrane pary prezentują rozwiązania na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z zakładki „Sprawdź się”. Uczniowie wspólnie wykonują zadania.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Dlaczego istnieje raczej coś niż nic? Napisz esej, w którym wyrazisz swoje zdanie na ten temat, odnosząc się do znanych ci stanowisk filozoficznych.

Materiały pomocnicze:

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Mapa myśli” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.