Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Zmiany liczby ludności w polskich miastach na przestrzeni lat.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy,
klasa III
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy:
XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.
Uczeń:
6) wyjaśnia zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego w Polsce, wiążąc je z przemianami społecznymi i gospodarczymi.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
omawia dynamikę zmian liczby ludności w wybranych miastach w Polsce;
wyjaśnia, co decyduje o zmianie liczby ludności w poszczególnych miastach naszego kraju.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: rozmowa kierowana, dyskusja, metody operatywne (analiza bloku tekstowego e‑materiału, danych statystycznych, symulacji interaktywnej), mapa mentalna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca grupowa, praca zbiorowa na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlasy, mapa fizyczna Polski, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze:
Domański R. – Geografia ekonomiczna, PWN Warszawa – Poznań 1978 (od s. 346: Urbanizacja w Polsce).
Kiełczewska–Zaleska M. – Geografia osadnictwa, PWN Warszawa 1977.
Musiał‑Malago M. – Wybrane aspekty kurczenia się miast w Polsce, Studia Miejskie tom 29, 2018, s. 61‑75.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Rozmowa kierowana na temat warunków życia w dużych miastach: czy liczba ludności w miastach w Polsce rośnie, czy maleje? Dlaczego?
Przypomnienie etapów urbanizacji.
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Dyskusja kierowana – od czego zależą zmiany liczby ludności w miastach Polski (wykorzystanie bloku tekstowego e‑materiału); nawiązanie do fazy wprowadzającej lekcji (do tego, o czym powiedzieli uczniowie).
Uczniowie wskazują na mapie Polski największe miasta, nawiązują do gęstości zaludnienia regionów, w których te miasta występują.
Analiza tabel statystycznych zawartych w bloku tekstowym e‑materiału – uczniowie wyciągają ogólne wnioski dotyczące zmian liczby ludności w polskich miastach; nawiązują do odpowiedniego etapu urbanizacji.
Pracując w parach, uczniowie wypisują czynniki, które mają wpływ na napływ lub odpływ ludności z miast.
Krótka dyskusja o zapisanych czynnikach – które z nich uczniowie uważają za najważniejsze, dlaczego?
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy.
Uczniowie w grupach zapoznają się z symulacją interaktywną, odpowiadają na polecenia w niej zawarte.
Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie wniosków płynących z analizy symulacji interaktywnej, dotyczących tendencji zmian liczby ludności w największych miastach naszego kraju oraz dynamiki tych zmian.
Nauczyciel zadaje pytanie: Czy i dlaczego polskie miasta są atrakcyjne dla migracji? Uczniowie wpisują odpowiedzi na mapie mentalnej. **
Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele grup prezentują mapy myśli, odpowiadając na postawione pytanie.
Po wszystkich prezentacjach map mentalnych możliwa krótka dyskusja podsumowująca wypowiedzi uczniów.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Nauczyciel wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału (przy wolniejszym tempie pracy uczniów można ćwiczenia zadać jako pracę domową).
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, możliwości zastosowania zdobytej wiedzy…
Praca domowa
Uzasadnij zmiany liczby ludności w XXI wieku w miastach regionu, w którym mieszkasz.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
symulację interaktywną można wykorzystać na lekcjach z zakresu podstawowego, dotyczących sieci osadniczej i procesów urbanizacyjnych na świecie i w Polsce (dział VIII. 13) oraz przy omawianiu migracji wewnętrznych w Polsce (dział XV. 4)
symulację interaktywną można wykorzystać również na lekcji z zakresu rozszerzonego, dotyczącej cech miast, zalet i wad życia na wsi i w mieście (dział XV. 4)