Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jakich minerałach występuje cynk i jak można go otrzymać?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

7) wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia minerały zawierające cynk i ich wzory;

• porównuje metodę pirometalurgiczną z hydrometalurgiczną otrzymywania cynku;

• oblicza, ile tlenu wydziela się w trakcie elektrolizy siarczanu cynku.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• pogadanka;

• ćwiczenia uczniowskie;

• grafika interaktywna;

• kieszeń i szuflada;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/smartfony/tablety z dostępem do Internetu;

• podręczniki tradycyjne

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pytania nauczyciela: Z czego zbudowane są baterie (np. ogniwa Leclanchégo)?

Faza realizacyjna:

1. Jeśli burza mózgów była dla uczniów problematyczna, nauczyciel może posłużyć się załącznikiem ilustrującym skład baterii $\text{Zn}$–$\text{Cu}$, bądź poprosić uczniów o rozłożenie baterii i sprawdzenie jej zawartości. W efekcie obydwu zamierzonych dróg pada odpowiedź, że baterie zawierają cynk. Schemat baterii alkalicznej (ogniwa Leclanchégo) oraz schemat ogniwa $\text{Zn}$–$\text{Cu}$:

2. Następnie nauczyciel pyta uczniów czy znane są im minerały zawierające cynk? Jeśli nie są w stanie wyczerpać odpowiedzi proszeni są o zapoznanie się z tym fragmentem w części „Przeczytaj” e‑materiału. Po czym mają za zadanie dopasować wylosowane u nauczyciela zdjęcia do nazw minerałów zapisanych na tablicy.

3. Następnie nauczyciel w formie schematów z e‑materiału na tablicy multimedialnej wyświetla etapy dwóch metod pozyskiwania cynku z rud. A uczniowie mają za zadanie nazwać kolejne etapy według odpowiedniej kolejności i przyporządkować do odpowiedniej metody (pirometalurgicznej i hydrometalurgicznej). Grafika interaktywna może zostać w tym celu wykorzystana przez uczniów.

4. Uczniowie w parach mają za zadanie obliczyć, ile cynku można odzyskać z zużytego opakowania baterii. Muszą w tym celu poddać obróbce mechanicznej baterie i rozdzielić je na elementy budowy. Dla porównania mają za zadanie porównać baterię zużytą i nową.

5. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe...

• Co było łatwe, a co trudne...

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co mnie zaskoczyło...

• Dziś nauczyłem/łam się...

2. Chętni/wybrani uczniowie podsumowują zajęcia.

Praca domowa:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie wad i zalet obydwu metod otrzymywania cynku.

2. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów do samodzielnej nauki w domu.

Materiały pomocnicze:

Nauczyciel przygotowuje:

• zdjęcia minerałów zawierających cynk;

• baterie nowe i zużyte;

• sklerotki.