Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: W jakich minerałach występuje cynk i jak można go otrzymać?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy i rozszerzony
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;
7) wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia minerały zawierające cynk i ich wzory;
porównuje metodę pirometalurgiczną z hydrometalurgiczną otrzymywania cynku;
oblicza, ile tlenu wydziela się w trakcie elektrolizy siarczanu cynku.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
analiza materiału źródłowego;
dyskusja dydaktyczna;
pogadanka;
ćwiczenia uczniowskie;
grafika interaktywna;
kieszeń i szuflada;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca zbiorowa;
praca w parach;
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami/smartfony/tablety z dostępem do Internetu;
podręczniki tradycyjne
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje we wprowadzeniu do e‑materiału.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pytania nauczyciela: Z czego zbudowane są baterie (np. ogniwa Leclanchégo)?
Faza realizacyjna:
Jeśli burza mózgów była dla uczniów problematyczna, nauczyciel może posłużyć się załącznikiem ilustrującym skład baterii –, bądź poprosić uczniów o rozłożenie baterii i sprawdzenie jej zawartości. W efekcie obydwu zamierzonych dróg pada odpowiedź, że baterie zawierają cynk. Schemat baterii alkalicznej (ogniwa Leclanchégo) oraz schemat ogniwa –:
Następnie nauczyciel pyta uczniów czy znane są im minerały zawierające cynk? Jeśli nie są w stanie wyczerpać odpowiedzi proszeni są o zapoznanie się z tym fragmentem w części „Przeczytaj” e‑materiału. Po czym mają za zadanie dopasować wylosowane u nauczyciela zdjęcia do nazw minerałów zapisanych na tablicy.
Następnie nauczyciel w formie schematów z e‑materiału na tablicy multimedialnej wyświetla etapy dwóch metod pozyskiwania cynku z rud. A uczniowie mają za zadanie nazwać kolejne etapy według odpowiedniej kolejności i przyporządkować do odpowiedniej metody (pirometalurgicznej i hydrometalurgicznej). Grafika interaktywna może zostać w tym celu wykorzystana przez uczniów.
Uczniowie w parach mają za zadanie obliczyć, ile cynku można odzyskać z zużytego opakowania baterii. Muszą w tym celu poddać obróbce mechanicznej baterie i rozdzielić je na elementy budowy. Dla porównania mają za zadanie porównać baterię zużytą i nową.
Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.
Faza podsumowująca:
Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:
Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe...
Co było łatwe, a co trudne...
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co mnie zaskoczyło...
Dziś nauczyłem/łam się...
Chętni/wybrani uczniowie podsumowują zajęcia.
Praca domowa:
Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie wad i zalet obydwu metod otrzymywania cynku.
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów do samodzielnej nauki w domu.
Materiały pomocnicze:
Nauczyciel przygotowuje:
zdjęcia minerałów zawierających cynk;
baterie nowe i zużyte;
sklerotki.