SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Maciej Kałaska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Konflikty interesów w relacjach człowiek – środowisko

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

8) identyfikuje konflikty interesów w relacjach człowiek – środowisko i rozumie potrzebę ich rozwiązywania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz podaje własne propozycje sposobów rozwiązania takich konfliktów.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozumie najważniejsze pojęcia związane z konfliktami interesów człowiek – środowisko.

• wymienia przykłady konfliktów interesów człowiek – środowisko na świecie i w Polsce.

• poznaje argumenty stron przykładowych konfliktów interesów człowiek – środowisko.

• przedstawia sposoby rozwiązywania i zapobiegania konfliktom interesów człowiek – środowisko w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju.

Strategie: odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, debata

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Environmental Justice Atlas (dostęp 24.05.2021).

Hibszer A., Komunikacja społeczna jako sposób przezwyciężania konfliktów społecznych w parkach narodowych (wybrane przykłady), „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” 2008, nr 10, s. 579–591.

Królikowska K., Konflikty społeczne w polskich parkach narodowych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2007.

Michałek M., Kruk‑Dowgiałło L., Konsultacje społeczne jako element planowania ochrony obszarów Natura 2000 na przykładzie Zatoki Puckiej, „Inżynieria Ekologiczna” 2015, nr 42, s. 95–104.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do debaty na temat wycinki Puszczy Białowieskiej prowadzonej od 2016 roku. W pierwszej kolejności nauczyciel przedstawia zasady prawidłowej debaty. Później dzieli uczniów na dwie grupy reprezentujące dwie główne strony konfliktu związanego z tą wycinką. Jedną z nich są władze państwowe i Lasy Państwowe, a drugą – ekolodzy, aktywiści i naukowcy. W ramach przygotowania uczniowie wypracowują w danej grupie argumenty potwierdzające słuszność działań danej strony sporu. Wybierają przynajmniej dwóch reprezentantów, którzy przedstawią wyniki pracy na właściwej lekcji tematycznej. Uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł informacji geograficznej, w tym artykułów internetowych. Zaleca się jednak, aby odszukali bardziej naukowe materiały źródłowe, np. raporty UNESCO.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Klasa realizuje pierwszy cel lekcji, a więc definiowanie pojęć. Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie sekcji „Przeczytaj” e‑materiału, a dokładniej pierwszej jej części Konflikty w relacjach człowiek – środowisko. Po kilku minutach rozpoczyna dyskusję na temat tego, czym jest konflikt interesów w relacji człowiek – środowisko. Chętni uczniowie zabierają głos. Wspólnie wypracowana definicja jest zapisywana w zeszycie przedmiotowym przez każdego ucznia. Następnie uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenia interaktywne w sekcji „Sprawdź się” – od 1 do 3 włącznie. Nauczyciel informuje, że można posiłkować się wcześniej przeczytanym fragmentem, ale także słownikiem zawartym w e‑materiale.

• Uczniowie poznają przykłady konfliktów interesów człowiek – środowisko na świecie i w Polsce (2. cel lekcji). Najpierw czytają fragment sekcji „Przeczytaj” Spory o obszary Natura 2000 jako przykład konfliktów człowiek – środowisko. Następnie jeden z uczniów czyta dwa polecenia do audiobooka zawartego w e‑materiale. Później klasa zapoznaje się z nagraniem i wspólnie wykonuje polecenia. Na koniec tej części lekcji uczniowie realizują w parach ćwiczenia interaktywne w sekcji „Sprawdź się” – od 4 do 6 włącznie.

• Klasa realizuje 3. cel lekcji, a więc poznanie argumentów stron wybranych konfliktów interesów człowiek – środowisko. Zostaje przeprowadzona debata uczniów na temat wycinki w Puszczy Białowieskiej. Na koniec moderator debaty – nauczyciel – merytorycznie podsumowuje wypowiedzi.

• Dalsza część lekcji dotyczy 4. celu lekcji, a więc przedstawienia sposobów rozwiązywania i zapobiegania konfliktom interesów człowiek – środowisko w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju. Nauczyciel prosi o przypomnienie, czym jest zrównoważony rozwój, jakie są jego zasady. Następnie cała klasa wykonuje 7. ćwiczenie interaktywne z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.

• Nauczyciel ocenia aktywność uczniów, zwłaszcza w czasie debaty.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Dla wszystkich: nauczyciel prosi uczniów o indywidualne rozwiązanie 8. ćwiczenia interaktywnego.

• Dla chętnych: esej na temat wybranego konfliktu interesów na linii człowiek – środowisko na świecie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Audiobook może zostać wykorzystany podczas lekcji poświęconej konieczności racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi (zakres podstawowy: X. 10).