Dla nauczyciela
Autorki: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Bożena Święch
Przedmiot: Język polski
Temat: Motyw snu w poezji barokowej
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
interpretuje wskazane fragmenty utworów Zbigniewa Morsztyna, aby dostrzec związki między motywami snu i niewoli,
charakteryzuje przedstawione w wierszach Zbigniewa Morsztyna relacje między ciałem a duszą, uwzględniając obecność w tych utworach motywu snu,
wyjaśnia, na czym polega podobieństwo w postrzeganiu życia ludzkiego w filozofii Blaise’a Pascala oraz w utworach Zbigniewa Morsztyna.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Motyw snu w poezji barokowej”. Następnie prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z umieszczonymi w e‑materiale utworami Zbigniewa Morsztyna. Uczniowie powinni wiersze przeczytać i przygotować się do ich omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić teksty w kontekstach, np. biograficznym i/lub historycznoliterackim.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel zapisuje na tablicy rzeczownik „sen”. Uczniowie dopisują inne wyrazy utworzone od tego słowa. Mówią również o tym, jak rozumieją ten wyraz dosłownie, a jak przenośnie. Powstają schematy, które nauczyciel komentuje.
Nauczyciel rozdaje kartki z tekstem, w którym znajdują się luki. Uczniowie uzupełniają je, zachowując porządek gramatyczny i sens merytoryczny wypowiedzi. Po wykonaniu ćwiczenia zamieniają się kartkami i dopisują do wypowiedzi synonimy do wyrazów zapisanych w lukach. Porównują zróżnicowanie leksykalne polszczyzny.
Kiedy śpię, to ………………...
We śnie przeżywam ………….
Ze snu wynika ………………..
Śniąc, ludzie ………………….
Śnienie jest …………………..
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z umieszczoną w e‑materiałach prezentacją multimedialną i wykonują dołączone do niej polecenia:
- redagują notatkę na temat źródeł, z których skorzystał polski poeta – Szymon Zimorowic w utworze Ośmnasty. Bineda,
- własnymi słowami opisują przestrzeń, w której znajdował się sen ukazany w wierszu Zimorowica.Uczestnicy zajęć udzielają odpowiedzi na pytanie: jaka jest relacja między duszą a ciałem ukazana przez Zbigniewa Morsztyna w wierszu Pieśń wyrażająca w sobie wszelkie sposoby życia...? Opisują tę relację w krótkiej wypowiedzi, przywołując stosowny cytat z wiersza.
Następnie analizują funkcjonowanie motywu snu. Odpowiedź uzasadniają, odwołując się do dwóch znaczeń motywu snu.Uczniowie wykonują samodzielnie wskazane przez nauczyciela ćwiczenia umieszczone w e‑materiale. Następnie wybrane osoby prezentują swoje odpowiedzi do ćwiczeń i komentują je. Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie, w jakim celu zostały w wierszach wykorzystane inne niż sen motywy kulturowe.
Faza podsumowująca:
Uczniowie formułują odpowiedź na pytania: co budzi w człowieku doby baroku niepewność, poczucie zagrożenia? Jakie znaczenie w kontekście tych uczuć ma sen?
Interpretują cytat:Żyję, czy‑m w śmierci położony cieniu?/Przez sen, czy ze mną na jawie się dzieje?
Uczestnicy zajęć zapoznają się z umieszczonym w e‑materiale fragmentem Myśli Blaise'a Pascala i redagują krótką wypowiedź, w której wyjaśniają, czy filozoficzna wymowa utworów Zbigniewa Morsztyna wiąże się z przekonaniami Pascala na temat ludzkiego życia.
Praca domowa:
Nauczyciel formułuje polecenie pracy domowej:
Na podstawie znanych ci utworów Morsztyna napisz wypracowanie na temat: O czym śnią bohaterowie wierszy Zbigniewa Morsztyna?
Materiały pomocnicze:
Janusz Pelc, Zbigniew Morsztyn na tle poezji polskiej XVII wieku, Warszawa 1973.
Czesław Hernas, Barok, Warszawa 1973.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.