Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Rozprawa o metodzie - praca z tekstem

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz podstawowe problemy filozofii Kartezjusza.

• Dokonasz analizy tekstu Kartezjańskiego poprzez: rozpoznanie celów autora; rozpoznanie pojęć, etapów wywodu, a także argumentów.

• Porównasz stanowisko Kartezjusza z innymi kontekstami filozoficznymi.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych;

• rozpoznaje znaczenie filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• gra dydaktyczna;

• praca z tekstem;

• ćwiczenia przedmiotowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Rozprawa o metodzie – praca z tekstem” ze wskazaniem na zawarte w nim teksty źródłowe. Uczniowie przygotowują się do omówienia tekstów, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i historyczno‑filozoficznego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje o swoje przykłady. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki. Po zakończeniu dyskusji chętna lub wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Uczniowie indywidualnie rozwiązują quiz w celu utrwalenia najważniejszych wiadomości o filozofii Kartezjusza i jego Rozprawy o metodzie. Nauczyciel może sprawdzić ich wyniki w panelu użytkownika, aby udzielić uczniom informacji zwrotnej i uzupełnić brakujące informacje.

2. Uczniowie przystępują do pracy nad fragmentem tekstu Rozprawy o metodzie. Podczas tej fazy lekcji będą pracować indywidualnie, żeby kształcić umiejętność samodzielnej analizy tekstu. Nauczyciel wyznacza czas pracy dla uczniów oraz ilość zadań do rozwiązania (minimum pięć pierwszych). Fragment Rozprawy... znajdujący się w sekcji „Sprawdź się” można początkowo przeczytać na forum klasy, objaśniając niezrozumiałe sformułowania lub konstrukty myślowe. Nie należy tłumaczyć szczegółowo całego tekstu, ponieważ będą nad nim pracować uczniowie.

3. Po wyznaczonym czasie chętni lub wybrani uczniowie czytają odpowiedzi na pytania w Zestawie ćwiczeń. Wspólne omówienie na forum klasy. Nauczyciel udziela takiej informacji zwrotnej, aby uczestnicy zajęć mogli wykonać pozostałe zadania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat nowo nabytych umiejętności. Zwraca uwagę na proces analizy tekstu, charakter poleceń i oczekiwań wobec odpowiedzi.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia 6‑9 z zestawu ćwiczeń.

Materiały pomocnicze:

• Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

• Drozdowicz Z., Czego powinni nauczyć się filozofowie i czego mogą oni nauczyć innych?, w: „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 29–40.

• Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).

• Rodis‑Lewis G., Kartezjusz i racjonalizm, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Gra dydaktyczna” do podsumowania lekcji.