SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozmieszczenie i typy genetyczne jezior w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

IV. Dynamika procesów hydrologicznych: ruchy wody morskiej, wody podziemne i źródła, ustroje rzeczne, typy jezior.

Uczeń:

5) wyjaśnia powstawanie różnych typów jezior na Ziemi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia rozmieszczenie jezior w Polsce,

• określa (nazywa) typy genetyczne jezior występujących na terenie Polski,

• rozpoznaje jeziora i ich typy na mapie Polski.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, analiza i interpretacja treści map

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, podręcznik, atlas geograficzny, mapa fizyczna Polski, mapa konturowa Polski

Materiały pomocnicze

Dawydow L.K., Dmitrijewa A.A., Konkina N.G., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1979.

Dynowska I., Tlałka A., Hydrografia, PWN, Warszawa 1982.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – krótka pogadanka na temat pochodzenia jezior na świecie.

• Nauczyciel wyświetla mapę Jeziorność Polski – zadaje pytanie: gdzie jest najwięcej jezior i dlaczego?

Faza realizacyjna

• Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup; każda z nich ma do opracowania wybrane typy genetyczne jezior według schematu: w jaki sposób powstają/powstały, co je wyróżnia, gdzie w Polsce występują, przykłady nazw takich jezior. Uczniowie będą przedstawiać informacje na plakatach.

• Typy genetyczne wybrane dla grup:

  • 1 – jeziora polodowcowe północnej Polski,

  • 2 – bagienne i przybrzeżne,

  • 3 – krasowe i wydmowe,

  • 4 – rzeczne i deltowe,

  • 5 – osuwiskowe i polodowcowe w polskich górach.

• Nauczyciel zwraca uwagę, aby uczniowie potrafili wskazać na mapie fizycznej Polski przykłady jezior oraz zaznaczyć miejsce ich występowania na ściennej mapie konturowej Polski.

• Każda grupa pracuje nad swoim zadaniem, korzystając z podręcznika, e‑materiału, atlasu – każdy uczeń w grupie stara się być „ekspertem” w opracowywanym temacie; dyskusja na temat tego, w jaki sposób przedstawić na plakacie omawiane jeziora.

• Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, w razie potrzeby pomaga im, wyjaśnia wątpliwości.

• Po upływie określonego czasu wybrani przedstawiciele grup prezentują na forum klasy poszczególne typy genetyczne jezior, zaznaczają na mapie konturowej regiony, w których występują dane typy genetyczne jezior (jeżeli jest dużo regionów, to zaznaczają przykładowe, np. przy jeziorach rzecznych), wskazują na mapie fizycznej konkretne przykłady jezior – mogą to być różni uczniowie z grupy.

• Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów, uzupełnia je w razie potrzeby.

• Na podstawie mapy konturowej uczniowie wybierają regiony Polski o największej liczbie typów genetycznych jezior oraz takie regiony, w których nie zaznaczono żadnych jezior.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z grafiką interaktywną i wykonanie poleceń zawartych w tej części e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel, wykorzystując tabele z e‑materiału (największe i najgłębsze jeziora Polski), zadaje pytania sprawdzające stopień opanowania omawianych zagadnień – zasłania kolumnę z typami genetycznymi, uczniowie wskazują podane w tabelach jeziora na mapie i odgadują ich genezę; ważną wskazówką dla uczniów powinna być nazwa krainy geograficznej, w której znajduje się jezioro.

• Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.

• Następnie nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami; ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami.

Praca domowa

• Uczeń opisuje wybrany przez siebie przykład wykorzystania jezior w Polsce.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w trakcie lekcji dotyczącej wpływu lądolodu na środowisko pojezierzy, porównania rzeźby młodoglacjalnej i staroglacjalnej oraz lekcji dotyczącej rzeźby pobrzeża Bałtyku (zakres rozszerzony: XIII. 5, XIII. 7). Grafikę interaktywną można wykorzystać we wstępie do lekcji o Wielkich Jeziorach Mazurskich (zakres rozszerzony: XIV. 1).