Autor: Grzegorz Samotiuk

Temat: Terror hitlerowski i zbrodnie niemieckie wobec narodu polskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jakie plany mieli Niemcy wobec Polaków po zajęciu terytorium II RP;

• wymienia metody terroru i zbrodnie, które Niemcy stosowali na podbitych polskich terenach;

• tłumaczy, czym były akcja AB i Generalny Plan Przesiedleńczy;

• wyjaśnia, kim były osoby noszące literę „P”;

• wskazuje miejsca szczególnie związane z kaźnią oraz męczeństwem polskich obywateli w trakcie wojny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji:

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału (bez multimedium oraz zestawu ćwiczeń). Na jego podstawie przygotowują się do lekcji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, nawiązuje do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Nauczyciel przypomina uczniom przyczyny wybuchu II wojny światowej i jej przebieg we wrześniu 1939 r. na ziemiach polskich. Omawia najważniejsze zagadnienia związane z okupacją niemiecką i radziecką. Pokazuje na mapie podział terytoriów II RP po 17 września 1939 r. i omawia sposób, w jaki okupanci traktowali ludność cywilną.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie 6, analizując rozporządzenie Hansa Franka z 31 października 1939 r. W otwartej dyskusji uzasadniają, dlaczego, ich zdaniem, wydano to rozporządzenie i przewidziano w nim tak surowe kary.

2. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przedstawił przykłady najbardziej charakterystycznych hitlerowskich aktów terroru i zbrodni wobec narodu polskiego podczas II wojny światowej. Nauczyciel pokazuje na mapie miejsca, w których do nich doszło.

3. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie odsłuchują nagranie i w parach wykonują polecenie 2: wyjaśniają przyczyny masowych mordów dokonywanych przez Niemców na więźniach Pawiaka. Wybrana lub wylosowana para udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą dopowiadać ważne według nich informacje. Następnie – wciąż w parach – uczniowie wykonują polecenie 3: dyskutują nad tym, czy polityka prowadzona przez Niemców zastraszała ludność stolicy, czy mobilizowała do działania; podają przykłady.

4. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia 4 i 5. Następuje wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel pyta uczniów, czy ich zdaniem wszystkie zbrodnie popełnione przez hitlerowców na Polakach wynikały z tych samych pobudek i czy zawsze miały to same podłoże. Uczniowie przedstawiają swoje zdanie na ten temat.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Terror hitlerowski i zbrodnie niemieckie wobec narodu polskiego” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec nauczyciel - jeśli to potrzebne - uzupełnia informacje.

Praca domowa:

Sporządź bibliografię książek, publikacji, artykułów itp. dotyczących polityki oraz zbrodni niemieckich wobec narodu polskiego w trakcie II wojny światowej i porównaj je z ilością materiałów dotyczących zbrodni sowieckich. Czy można określić, których publikacji powstało więcej? Jeśli tak – z czego to wynika?

Materiały pomocnicze:

W. Bartoszewski, Pisma wybrane, t. 1, 1942–1957, Kraków 2007.

W. Bartoszewski, Polacy, Żydzi, okupacja, Kraków 2016.

O. Augustyn, Za drutami obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, Kraków 1945.

J. Böhler: Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce, tłum. P. Pieńkowska‑Wiederkehr, Kraków 2009.

D. Kaliński, Bilans krzywd. Jak naprawdę wyglądała niemiecka okupacja Polski, Kraków 2018.

Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, nr 8–9, VIII–IX 2011.

J. Urbanek, Codzienność w cieniu terroru. Okupacja niemiecka w Polsce 1939–1945, Gdańsk 2014.

Wskazówki metodyczne:

Cały e‑materiał, w szczególności audiobook, może zostać wykorzystany do poprowadzenia zajęć metodą lekcji odwróconej.