Dla nauczyciela

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Symbolika kolorów w poezji miłosnej Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

przedstawia znaczenie symboliczne podstawowych kolorów w kulturze europejskiej i w wierszach K.K. Baczyńskiego,
interpretuje wiersz Biała magia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego,
wskazuje środki artystycznego wyrazu w wierszu i określa ich funkcje.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Mapa myśli”.
Uczniowie przypominają sobie także znaczenia pojęć: symbol, alegoria.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Na tablicy przypięte są dwie kartki z napisem: alegoria i symbol. Zadaniem uczniów jest podanie odpowiednich przykładów. Na osobnych kartkach zapisują własne pomysły, następnie umieszczają je pod właściwym hasłem. Nauczyciel komentuje efekt pracy. Można też skupić się od razu na pojęciu „symbol”. Uczniowie zapisują na kartkach, co – według nich - może symbolizować czerwień. Następuje omówienie ćwiczenia przez nauczyciela i przypomnienie definicji pojęcia (mapa myśli: Symbolika kolorów).

Faza realizacyjna:

Prezentacja wiersza w formie muzycznej (Sławomir Zygmunt Biała magia). Uczniowie dzielą się wrażeniami na temat takiej interpretacji wiersza Baczyńskiego. Nauczyciel zwraca uwagę na połączenie melodii z tekstem poetyckim, a następnie odwołuje się do pojęć: synestezja, sensualizm.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji: Mapa myśli. Nauczyciel czyta polecenie i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności.
Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”.
a) Praca indywidualna – wykonanie ćwiczeń 1, 2, 3. Po upływie wyznaczonego czasu i zakończeniu pracy następuje omówienie zadań. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.
b) Praca w grupach – nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćw. 4‑8. Grupa, która poprawnie rozwiąże je jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić uczniów ocenami za aktywność. Po zakończeniu pracy zwycięska drużyna przedstawia efekty współpracy, nauczyciel komentuje zadanie.

Faza podsumowująca:

Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
Zebranie wniosków dotyczących tematu lekcji.

Praca domowa:

Jeśli chcesz poznać funkcję koloru w kinematografii, przeczytaj książkę Patti Bellantoni Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie. Zwróć uwagę na symbolikę koloru w zależności od kontekstu.

Materiały pomocnicze

Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1989.
Patti Bellantoni, Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie, Warszawa 2010.
Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.
Sławomir Zygmunt, Biała magia, serwis YouTube.
Metodyka literatury, t. 1 i 2, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne

Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się