Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Określanie nazwy gleby i jej klasy bonitacyjnej na podstawie profili glebowych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony: VI. Gleby: profil glebowy, przydatność rolnicza.
Uczeń:
ocenia przydatność rolniczą wybranych typów gleb na świecie.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
poznaje klasy bonitacyjne i charakterystyczne gleby do nich należące,
rozpoznaje wybrane gleby na podstawie profilu glebowego,
porównuje różne typy gleb, znajdując ich charakterystyczne cechy na profilach glebowych,
określa na podstawie profili glebowych wyższe klasy bonitacyjne wybranych gleb.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: dyskusja, miniwykład, obserwacja pośrednia (profile glebowe), metoda graficzna – plakaty, grafika interaktywna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, plenum
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, arkusze papieru, guma mocująca, pisaki, podręcznik, e‑materiał
Materiały pomocnicze:
J. Lazar, Gleboznawstwo z podstawami geologii, PWN, Warszawa 1977 (głównie rozdział 2: Gleboznawstwo ogólne).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Prośba do uczniów o przeczytanie wstępu e‑materiału (w celu przypomnienia ogólnych informacji o glebie) – krótka dyskusja mająca na celu przypomnienie procesu glebotwórczego i kształtowania się profilu glebowego oraz znaczenia gleb.
Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.
Faza realizacyjna
Rozpoczynając tę fazę lekcji, nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie terminu bonitacja gleb (mogą korzystać z podręcznika i e‑materiału) – krótka dyskusja.
Nauczyciel wspólnie z uczniami przypomina nazwy głównych gleb strefowych i astrefowych.
Nauczyciel dzieli uczniów na dziewięć grup – każda grupa na podstawie bloku tekstowego w e‑materiale przygotowuje charakterystykę jednej klasy bonitacyjnej gleb, podaje przykłady gleb w niej występujących.
Grupy przedstawiają przygotowaną charakterystykę klas bonitacyjnych – nauczyciel podsumowuje pracę grup.
Nauczyciel w formie miniwykładu przedstawia uczniom zasady rozpoznawania gleb po ich profilach i umieszczania ich we właściwych klasach bonitacyjnych (uważna analiza profilu) – może skorzystać z e‑materiału.
Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach przygotowali odpowiedzi na pytanie w poleceniu 1 bloku tekstowego w e‑materiale – uczniowie zapisują odpowiedzi na kartkach, która para skończy przykleja swoją kartkę na tablicy. Nauczyciel sprawdza odpowiedzi, wybiera najpełniejszą i prosi daną parę uczniów o przedstawienie tej odpowiedzi.
Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów i przechodzi do poleceń z grafiki interaktywnej – wspólnie z uczniami analizuje przedstawione profile glebowe w poleceniu 1, uczniowie rozpoznają nazwę gleby i starają się określić jej klasę bonitacyjną, wyjaśniają, dlaczego wybrali taką nazwę i klasę bonitacyjną, sprawdzają w grafice swoją odpowiedź.
Następnie nauczyciel dzieli klasę na sześć grup i prosi każdą grupę, aby wykonała polecenie 2 z grafiki interaktywnej.
Po kilku minutach przedstawiciel jednej z grup (wybranej przez nauczyciela, np. tej, która pierwsza skończyła pracę) prezentuje odpowiedź, inni uczniowie uzupełniają, wyjaśniają wątpliwości, jeżeli jest taka potrzeba, uzyskują w tym pomoc nauczyciela.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (nauczyciel zadaje uczniom pytania sprawdzające stopień opanowania celów) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.
Uczniowie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i wyjaśnia je.
Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, np. co było dla nich nową wiedzą.
Praca domowa
Wykonanie pozostałych ćwiczeń z e‑materiału (wskazane przez nauczyciela).
Sprawdź na mapie (lub w innym źródle informacji), jakie gleby występują w okolicach twojego miejsca zamieszkania, przyporządkuj je do odpowiednich klas bonitacyjnych.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika może być wykorzystana na lekcji dotyczącej gleb w zakresie podstawowym VI. 2) – przy wyróżnianiu głównych cech gleb strefowych i astrefowych oraz na lekcji powtórzeniowej dotyczącej gleb z obu zakresów programu nauczania (dział VI podstawy programowej).