SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Charakterystyczne cechy położenia matematycznego i fizycznogeograficznego Polski

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego.

Uczeń:

1) wskazuje na mapie główne regiony fizycznogeograficzne Polski.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym różni się położenie fizycznogeograficzne od położenia matematycznego kraju;

• omawia główne cechy położenia fizycznogeograficznego Polski;

• podaje przykłady wpływu położenia geograficznego na gospodarkę Polski;

• charakteryzuje położenie matematyczne Polski;

• oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową Polski.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: dyskusja z wykorzystaniem gwiazdy pytań, pogadanka, metody operatywne (praca z e‑materiałem, praca z mapą, zadania obliczeniowe)

Formy pracy: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, globus, atlasy, mapa fizyczna Polski, mapa fizyczna Europy, arkusz papieru z gwiazdą pytań, kartki do odpowiedzi, pisaki

Materiały pomocnicze

Geografia fizyczna Polski, A. Richling, K. Ostaszewska (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Karta pracy: gwiazda pytań (załącznik).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi o zapoznanie się ze wstępem do e‑materiału. Krótka pogadanka: Czy zgadzasz się z podanym we wstępie stwierdzeniem Tima Marshalla, że „tereny które zamieszkujemy, od zawsze decydowały o naszych losach”? W jaki sposób położenie kraju determinuje warunki życia i pracy ludzi w nim żyjących? Czym różni się położenie fizycznogeograficzne od matematycznego?

• Nauczyciel podaje temat lekcji i jej cele.

Faza realizacyjna

• Wykorzystując część „Przeczytaj” i mapy zawarte w e‑materiale, uczniowie omawiają ogólne położenie geograficzne Polski na Ziemi (globusie) i na mapie Europy.

• Nauczyciel z uczniami kontynuują dalszą dyskusję o położeniu fizycznogeograficznym Polski (budowa geologiczna, rzeźba terenu, klimat, wody, gleby) z wykorzystaniem gwiazdy pytań (załącznik) – przyczepia ją do tablicy.

• Podział uczniów na 5 grup – każda grupa otrzymuje jeden problem do opracowania, dotyczący elementu środowiska przyrodniczego Polski (jeden problem z gwiazdy pytań).

• Uczniowie przygotowują odpowiedzi na kartkach, korzystając z e‑materiału oraz z atlasu.

• Następnie odbywa się dyskusja na forum klasy dotycząca położenia fizycznogeograficznego Polski i jego wpływu na rozwój gospodarczy naszego kraju – uczniowie korzystają z mapy fizycznej Europy i atlasu, wskazują na mapie Europy jednostki tektoniczne, Niż Środkowoeuropejski itd.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby pracując w tych samych grupach, zapoznali się z tekstem e‑materiału dotyczącym cech położenia matematycznego Polski i odpowiedzieli na pytanie, w jaki sposób określamy rozciągłość południkową i równoleżnikową Polski.

• Wybrani uczniowie przedstawiają najpierw, w jaki sposób można określić rozciągłość południkową Polski, wskazują na mapie fizycznej Polski punkty najdalej wysunięte na północ i południe; następnie inni uczniowie omawiają sposób określenia rozciągłości równoleżnikowej, wskazując na mapie Polski punkty najdalej wysunięte na wschód i zachód – odpowiedzi uczniów są ilustrowane treścią e‑materiału (mapa Polski, tabela z punktami skrajnymi).

• Uczniowie zapisują w zeszytach sposób obliczania, następnie obliczają (w stopniach i km) rozciągłość południkową i równoleżnikową – wyciągają wnioski z wyników obliczeń.

• Następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z grafiką interaktywną i (w grupach) wykonali polecenie zawarte w tej części e‑materiału, dotyczące konsekwencji wynikających z lokalizacji Polski i możliwości wykorzystania zalet takiego położenia kraju.

• Dyskusja na forum klasy, zapisanie wniosków (np. ocena położenia Polski).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel ocenia pracę i zaangażowanie uczniów na lekcji; podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami i wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału.

• Uczniowie indywidualnie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.

• Przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wypisz cechy położenia fizycznogeograficznego łączące Polskę z Europą Zachodnią.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną można wykorzystać podczas lekcji powtórzeniowej z działu dotyczącego związków między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski (zakres rozszerzony: XIII).