Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.4.4.7

Imię i nazwisko autora: Justyna Sikora

Przedmiot: język obcy nowożytny - język niemiecki

Temat zajęć: Arbeitszeit und Erziehung - früher und heute. Abitraining/Czas pracy i wychowanie – dawniej i dziś. Trening maturalny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa IV, zakres rozszerzony, poziom językowy B2+/C1

Cele ogólne lekcji:

  • Umiejętności opisywania, informowania i wypowiadania się na temat roli pracy i wychowania w naszym życiu.

  • Powtórzenie słownictwa oraz zagadnień gramatycznych z wybranych lekcji z obszarów tematycznych Praca, Kultura i Człowiek.

  • Trening strategii maturalnych.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.R Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie rozszerzonym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie oraz różnorodne złożone wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne oraz w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach oraz reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety, poczucie tożsamości);
4) praca (np. zawody i związane z nimi czynności i obowiązki, miejsce pracy, praca dorywcza, kariera zawodowa, rynek pracy, warunki pracy i zatrudnienia, mobilność zawodowa);
9) kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, ochrona praw autorskich, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);
II. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
III. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:
4) znajduje w tekście określone informacje;
IV. Uczeń tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
V. Uczeń tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. e‑mail, list prywatny, list formalny – w tym list motywacyjny, życiorys, CV, wpis na blogu, opowiadanie, recenzję, artykuł, rozprawkę):
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
8) stawia tezę, przedstawia w logicznym porządku argumenty za i przeciw danej tezie lub rozwiązaniu, kończy wypowiedź konkluzją;
9) wyraża pewność, przypuszczenie, wątpliwości dotyczące zdarzeń z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości;
12) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;
13) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne - zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3‑6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART:

Uczeń:

  • sprawdza znajomość słownictwa z działów Praca, Kultura, Człowiek i Edukacja;

  • utrwala wybrane zagadnienia gramatyczne;

  • analizuje zmiany dotyczące modelu pracy;

  • wyjaśnia, dlaczego należy uczyć dobrych manier i zasad kultury już od dzieciństwa.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • czuje się kompetentny, gdyż rozwiązuje zadania na miarę swoich możliwości;

  • sam decyduje, jak wykonać opis zdjęcia;

  • uczy się o rzeczach, które są dla niego ważne;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • wykorzystuje umiejętności z innych przedmiotów szkolnych na lekcji języka niemieckiego.

Strategie uczenia się:

(w tym strategie związane z planowaniem i organizowaniem procesu uczenia się pod kątem egzaminu maturalnego oraz wzmacniające świadomość i umiejętność wykorzystania strategii egzaminacyjnych)

  • rozumienie informacji – czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

  • dokonywanie świadomej analizy języka obcego – porównywanie struktur z językiem ojczystym, tłumaczenie słów, uogólnianie;

  • indywidualne organizowanie wiedzy językowej, np. robienie streszczeń i notatek, zaznaczanie, podkreślanie, zakreślanie kolorem;

  • automotywacja i zachęcenie do działania;

  • centralizowanie procesu uczenia – utrwalanie i łączenie nowych informacji z już znanymi;

  • sprawdzanie z pamięci: samodzielne sprawdzanie wiedzy lub odpowiadanie na pytania dotyczące materiału do opanowania;

  • wyjaśnianie samemu sobie: tłumaczenie, w jaki sposób nowe informacje są powiązane z już znanymi, lub wyjaśnienie kroków potrzebnych do rozwiązania problemu;

  • ponowne czytanie: ponowna analiza przeczytanego tekstu;

  • podsumowywanie: pisanie streszczeń i podsumowań (różnej długości) tekstów do opanowania;

  • zauważanie i poprawianie własnych błędów językowych (także poprawianie błędów innych uczniów);

  • zadawanie samemu sobie pytania na temat zastosowania danego słowa czy zwrotu, a następnie próba podania przykładu w różnych kontekstach, sprawdzając poprawność użycia;

  • słowa kluczowe i mnemotechniki: używanie słów kluczowych i tworzenie obrazów w umyśle w formie skojarzeń z materiałem słownym.

Metody i formy nauczania:

  • kognitywizm;

  • konstruktywizm;

  • podająca: pogadanka, wyjaśnianie, praca z tekstem źródłowym, praca z plikiem audio;

  • aktywizująca: metoda problemowa, burza mózgów;

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w parach,

  • praca w grupie,

  • plenum.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer, np. laptop z dostępem do Internetu,

  • słowniczek,

  • tekst źródłowy,

  • multimedium (plik audio),

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych,

  • arkusze papieru (A3),

  • kartki do zapisania pytań i odpowiedzi;

  • zdjęcia ilustrujące brak lub posiadanie dobrych manier,

  • lista haseł do wyświetlenia,

  • zagadnienia do wylosowania przez uczniów.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Warto poprosić uczniów, aby przed lekcją powtórkową przypomnieli sobie materiały z zakresu tematycznego: Praca, Kultura, Człowiek i Edukacja. W ten sposób lekcja będzie bardziej efektywna.

  • Nauczyciel dzieli klasę na 3–4 grupy i rozdaje im duże arkusze (minimum A3) papieru. Następnie prosi uczniów o zastanowienie się nad najlepszym według nich modelem pracy oraz zapisanie ustaleń na otrzymanych kartkach. Nauczyciel prosi o uwzględnienie takich elementów jak: miejsce pracy, czas pracy, wynagrodzenie, atmosfera.

  • Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy omawiając na forum opracowane modele, a nauczyciel prosi o wyjaśnienia i uzasadnienie, zadaje dodatkowe pytania, koryguje błędy, podsumowuje elementy wspólne i to co różni przedstawione modele.

  • Jako ciekawostkę nauczyciel podaje na podstawie informacji w Encyklopedii PWN (https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/czas-pracy;3889282.html [dostęp 22.08.2023]), że jeszcze w połowie XIX wieku czas pracy wynosił około 16 godzin dziennie, a następnie w ciągu kolejnych stu lat był sukcesywnie skracany. W Polsce od 1981 roku wynosi on średnio 42 godziny tygodniowo.

b) Faza realizacyjna

  • Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z pytaniami w Übung 1 w części Przeczytaj. Następnie czyta kolejno każde pytanie i prosi uczniów o odpowiedź. Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z treścią tekstu Die 4‑Tage‑Woche: Das Arbeitsmodell der Zukunft. W razie konieczności korzystają z dodatkowej pomocy, np. wyrazów i zwrotów zamieszczonych w słowniczku. Uczniowie dopasowują poszczególne fragmenty tekstu do pytań/śródtytułów z Übung 1.

  • Nauczyciel pyta: Waren eure Antworten auf die Fragen richtig? Was könnt ihr anhand des Textinhalts hinzufügen? i odczytuje kolejno pytania, a chętni uczniowie uzupełniają wcześniejsze odpowiedzi.

  • Uczniowie dobierają się w pary i wspólnie sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu, wykorzystując do tego Übung 2 i 3 w części Przeczytaj. Uczniowie najpierw samodzielnie określają, które informacje są zgodne z treścią tekstu oraz na jej podstawie uzupełniają zdania niemieckimi odpowiednikami wyrażeń w języku polskim, a następnie w parach porównują swoje odpowiedzi.

  • Nauczyciel sprawdza zrozumienie treści tekstu przez uczniów, zadając kilka dodatkowych pytań do tekstu, np. Womit ist eine Vollzeitstelle verbunden? Wie fühlen sich Menschen die Vollzeit arbeiten? Welches Ereignis hatte einen großen Einfluss auf die Arbeitszeit? Welche Nachteile hat eine 4‑Tage‑Woche? Welche Arbeitsmodelle werden getestet? Wybrani przez nauczyciela uczniowie udzielają odpowiedzi na forum klasy.

  • Następnie nauczyciel zapisuje na dwóch osobnych kartkach pytania: 1. Was haben Benimmregeln, die dem Menschen in der Kindheit vermittelt werden mit seinem späteren beruflichen Leben zu tun? oraz 2. Warum ist die Erziehung wichtig? Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Uczniowie jednej grupy kolejno wpisują na kartkę odpowiedzi na pierwsze pytanie, a uczniowie drugiej grupy na drugie pytanie. Po zapisaniu swojej odpowiedzi każdy uczeń zawija kartkę tak, aby kolejny uczeń nie widział jego odpowiedzi. Kartki zostają rozwinięte dopiero po uzupełnieniu wszystkich odpowiedzi przez uczniów. Przedstawiciel każdej grupy odczytuje wypowiedzi uczniów.

  • Nauczyciel wyświetla kilka zdjęć, na których przedstawione są dzieci w różnych sytuacjach, a które sugerują brak lub posiadanie dobrych manier, np. dzieci przy stole, ustępujące miejsca w autobusie, dzieci, które się kłócą, dzieci pomagające w pracach domowych, itp. Nauczyciel pyta: Welche guten oder schlechten Manieren werden auf den Fotos dargestellt? Welche kennt ihr noch? Uczniowie wypowiadają się na forum klasy, a nauczyciel zapisuje na tablicy ich stwierdzenia w skróconej formie (np. haseł).

  • Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z Übung 1 oraz spróbowali postawić wstępne hipotezy, które informacje mogą być prawdziwe.

  • Uczniowie zapoznają się z nagraniem w sekcji Multimedium – wywiadem z dr Richter.

  • Nauczyciel pyta: Wie sollten die richtigen Informationen aus Übung 1 lauten? oraz prosi jednego ucznia o odczytanie rozwiązań. Pozostali uczniowie porównują swoje odpowiedzi, korygują je lub zgłaszają konieczność korekty rozwiązań kolegi/koleżanki.

  • Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie pytań znajdujących się w Übung 2 w części Plik audio i wysłuchanie ponowne wywiadu z dr Richter.

  • Uczniowie dobierają się w pary w celu opracowania odpowiedzi na te pytania, a następnie porównują swoje odpowiedzi w grupie czteroosobowej, dzięki czemu uczniowie mogą skorygować swoje odpowiedzi, przedyskutować odpowiedzi innych osób oraz lepiej zrozumieć niejasne dla nich fragmenty wywiadu.

  • Następnie uczniowie uzupełniają indywidualnie na podstawie treści nagrania tekst w Übung 3 w części Plik audio.

c) Faza podsumowująca

  • Nauczyciel wyświetla listę haseł z przerabianego e‑materiału, np. das Arbeitsmodell, die Grundbedürfnisse, der Arbeitstag, die Effizienz, die Motivation, die 4‑Tage‑Woche, der Arbeitnehmer, die Veränderungen, die Vollzeitstelle, die Benimmregeln, die Umgangsformen, die Erziehung, gute Manieren, die Werte, itd. Uczniowie wybierają kolejno po jednym haśle i podają jego definicję w języku niemieckim lub wyjaśniają je w formie opisu sytuacji związanej z tym hasłem. Pozostali uczniowie odgadują, które hasło wybrał kolega/wybrała koleżanka.

  • Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda grupa losuje jedno zagadnienie, np. 1.Was sollten Kinder wissen – die Benimmregeln, 2. Das perfekte Arbeitsmodell, 3. Die Rolle der Eltern in der Erziehung, 4. Veränderungen auf dem Gebiet Arbeit – die Arbeitszeit i przygotowuje mapę pojęć oraz wypowiedź na dany temat. Przedstawiciel każdej grupy prezentuje efekty wspólnej pracy na forum klasy.

Praca domowa

Uczniowie piszą rozprawkę na temat podany w Aufgabe 8 w sekcji Sprawdź się:

Ist es heute noch wert, alte Sitten und Bräuche zu pflegen? Schreibe darüber eine Erörterung, in der du deine Meinung zu diesem Thema äußerst und dich auf die folgenden Apekte beziehst:

  • fortschreitende gesellschaftliche Veränderungen;

  • nationale Identität.

Propozycja pracy z tekstem autentycznym

Źródła: [dostęp, 17.07.2023] https://www.ndr.de/fernsehen/sendungen/nordmagazin/Ist-die-Vier-Tage-Woche-das-Arbeitsmodell-der-Zukunft,nordmagazin104070.html

https://www.deutschlandfunkkultur.de/vier-tage-woche-arbeitszeit-beruf-job-100.html

Uczniowie oglądają film lub czytają tekst na temat 4‑dniowego modelu pracy. Następnie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy i analizują zalety i wady takiego modelu pracy. W kolejnym kroku przygotowują plakaty lub prezentacje z argumentami za oraz przeciw 4‑dniowemu modelowi pracy. Następnie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania pliku audio

  • Przed lekcją: zachęcenie uczniów do dyskusji na temat uczenia dzieci zasad dobrego wychowania. Uczniowie przygotowują argumenty do dyskusji.

  • W trakcie lekcji: wykorzystanie jako bazy leksykalnej do wykonywania ćwiczeń, inspiracja do wypowiedzi pisemnych lub ustnych. Uczniowie wcielają się w rolę rodziców lub rolę dziecka i opowiadają z dwóch różnych perspektyw na podstawie treści nagrania lub wykorzystując słownictwo z nagrania, jak uczyli lub byli uczeni zasad dobrego zachowania.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa z danego zakresu. Uczniowie przygotowują quiz w formie online do tematu.

Słownik